افراد مختلف از چه مشکلاتی در فن بیان خود رنج می برند؟

لرزش صدا به خصوص هنگام ترس در ابتدای سخنرانی یکی از مصائبی است که باعث کاهش اعتماد به نفس سخنوران می شود.

 امروزه فن بیان به یکی از مهمترین مهارت هایی تبدیل شده است که هر فرد حرفه ای باید آن را بیاموزد و نقص ها و مشکلاتی که در زمینه گفتار خود دارد را برطرف کند. 

آنچه در ادامه می خوانید:

الف: داشتن لهجه

ب: سریع صحبت کردن یا تند تند حرف زدن

ج: شل حرف زدن

د: تلفظ خورده خورده و جویده جویده و یا تلفظ نادرست حروف و تپق زدن

ه: داشتن تکیه کلام مشخص، مکث های بیش از حد به همراه صداهای موهوم اِاِاِ… یا ام م م …

و: ترس در ابتدا و یا میانه سخنرانی در جمع

ز: لرزش صدا

ح: سرد و بی احساس حرف زدن

ط: صدای تو دماغی (hypernasality):

ی: عامیانه و پیش پا افتاده حرف زدن (در مقابل با کلاس صحبت کردن)

الف: داشتن لهجه

زبان معیار زبان طبقه متوسط پایتخت نشین دانشگاهی هر کشوری است که نفوذ فرهنگی و سیاسی بیشتری دارد. لهجه های مختلف با نحراف از زبان معیار مشخص می شوند. هر فردی باید علاوه بر حفظ لهجه خود، باید بتواند با زبان معیار هم صحبت کند. یکی از مواردی که در کلاس فن بیان مورد بررسی قرار می گیرد توانایی صحبت با لهجه غالب یا زبان معیار است.

عوامل به وجود آمدن لهجه:

1- اشتباه در شکل گیری مخرج حرف 

مانند تلفظ حرف ک و گ در کردها، ترکها و گیلکی ها و یا حرف و ، ق در کردزبانان

2- اشتباه در حرکت گذاری

مانند تلفظ کلمه “قَفَس” در لهجه اصفهانی که گفته می شود “قَفِس”

3- بلندی و یا کوتاهی بیش از اندازه مصوت ها

مانند تلفظ عبارت خوب است در لهجه اصفهانی که می شود “خوبِِِِست”

4- تغییر یا جابجایی مصوت ها

مانند تلفظ کلمه “کُجا” که در لهجه اصفهانی گفته می شود “کوجا”

5- تغییر حرف

مانند تلفظ کلمه “شب” که در لهجه لری گفته می شود “شو”

6- حذف حرف

مانند تلفظ کلمه “اضافه” در لهجه شیرازی که گفته می شود “اضاف”

7- اضافه کردن حرف

مانند تلفظ کلمه “حِیفِ” که در لهجه اصفهانی گفته می شود “حَیفِس”

8- اکسان گذاری اشتباه

مهمترین عامل ایجاد لهجه یزدی همین مورد است.

9- استفاده از کلمات باستانی و غیرمتداول

استفاده از کلمه “پیس” به جای “جذامی یا کثیف” در لهجه کردی اورامی که این واژه در اوستا نیز به همین معناست

ب: تندتند صحبت کردن

سریع صحبت کردن یا تند تند حرف زدن به دلیل عدم تلفظ دقیق هجای حروف است. شما می توانید با هر سرعتی که می خواهید صحبت کنید به شرطی که هجای تمامی حروف را دقیق تلفظ کنید.

مهمترین راه برطرف کردن این مشکل، انجام تمرین های سرعتی و قدرتی تلفظی و قصه گویی و متن خوانی است. این تمرینات می تواند در مدت بسیار کوتاهی این مشکل را برطرف کند.

ج: شل و وارفته حرف زدن

شل حرف زدن مربوط به شدت ضعیف ضربه هوا به تارهای صوتی است که باعث می شود استحکام صدا از بین برود. این مشکل به خاطر ضعف در صداسازی و نحوه تنفس و تلفظ اتفاق می افتد. تمرین های تنفس دیافراگمی و صداسازی و تمرین های سرعتی و قدرتی تلفظ این مشکل را برطرف می کند.

د: تلفظ خورده خورده و جویده جویده و یا تلفظ اشتباه حرف و تپق زدن

اختلال در تلفظ حرف سین، شین، ر از این جمله است. عدم تلفظ برخی حروف مانند ت، د آخر کلمات و یا نون وسط کلمات هم مربوط با این موضوع است. همه این موارد می تواند به روان صحبت کردن شما، آسیب جدی وارد کند.

ه: داشتن تکیه کلام تکراری، سکوت های زیاده از حد به همراه صداهای موهوم اِاِاِ… یا ام م م …

بسیاری از اشخاص وقتی حرف می زنند دائما مکث می کنند و صداهای موهوم متفاوتی از خودشان در می آورند و یا یک تکیه کلام را بارها و بارها تکرار می کنند. به عنوان مثال کلمه مثلا یا درواقع و یا به قول معروف را در حرف زدنشان تکرار می کنند. این عمل باعث افت تشخص و شخصیت سخنران می شود.

دلیل اصلی این مسئله فقر لغت است. اگر شما از نظر لغت غنی نباشید هنگام حرف زدن مجبور می شوید که برای بیان مقصود خود به دنبال کلمات بگردید و این مسئله وقت زیادی از شما می گیرد. تکیه کلام ها و صداهای موهومی که از افراد می شنوید دقیقا مربوط به همین زمانی است که آن ها به دنبال واژه و کلمه برای بیان منظور و مقصود خویش می گردند.

تمرین تقویت لغات کاربردی، تاثیرگذارترین راه از بین بردن این اشکال است.

و: ترس در ابتدا و یا میانه سخنرانی در جمع

ترس در میانه سخنرانی به علت فقر محتوا و عدم تسلط به موضوع سخنرانی است. 

اما ترس در ابتدای سخنرانی به دلیل عدم تطابق با محیط است و طبیعی هم هست. ترس در ابتدای سخنرانی به این 5 دلیل اتفاق می افتد:

1- تعداد مخاطبین

2- جایگاه مخاطب

3- اهمیت پروژه و یا کار

4- وسواس ها و ایده آل های ذهنی سخنران

5- عدم شناخت

تظاهرات همه این موارد یکسان است. لرزش صدا، بند آمدن نفس، عرق کردن دست و صورت و فراموشی کلمه. راه درمان آن تمرینات صداسازی، تنفسی، تلفظی و تقویت دایره واژگان است.

ز: لرزش صدا

لرزش صدا به خصوص هنگام ترس در ابتدای سخنرانی یکی از مصائبی است که باعث کاهش اعتماد به نفس سخنوران می شود. لرزش صدا به علت مشکل تنفسی و عدم توانمندی افراد برای کنترل هوای تنفسی جهت ضربه به تارهای صوتی حنجره و ضعف عضلاتی است که در تولید صدا نقش دارند.

تمرین های تنفسی و صداسازی می تواند در مدت کوتاهی این ایراد را به آسانی حل کند.

ح: سرد و بی احساس حرف زدن

برخی افراد مانند ربات حرف می زنند و احساسی را منتقل نمی کنند. این اشخاص در منتقل کردن احساسات خود در روابط عاطفی و حرفه ای هم مسئله دارند.

علامت های سرد و بی احساس حرف زدن

1- یکنواخت بودن صدا

2- استفاده نکردن از اکسان گذاری

3- فقدان لحن

تمرین لحن و استفاده از فراز و فرود صدا و آکسان گذاری، مهمترین روش برای از بین بردن این موضوع است.

ط: صدای تو دماغی (hypernasality):

گفتار معمول همه اشخاص تا حدودی ویژگی تودماغی یا خیشومی دارد. آنچه که به عنوان اختلال مطرح می شود در واقع خیشومی یا تودماغی شدن زیاده از حد حروف است.

علت آن ناتوانی فرد در بستن دریچه کام و حلق است. این اختلال می تواند مربوط به پولیپ، احتقان یا گرفتگی و یا انحراف بینی، نقص ساختاری عضو  مانند شکاف کام یا لب، نقص عملکردی دریچه و یا یک الگوی عادتی باشد. نتیجه همه این موارد خروج زیاده از حد هوا از بینی هنگام حرف زدن است که باعث خفه شدن و گرفتگی صدا می شود.

ی: عامیانه و پیش پا افتاده حرف زدن (در مقابل با کلاس صحبت کردن)

بسیاری از افراد در این فکر هستند که با کلاس حرف بزنند. آن ها فکر می کنند حرف زدنشان عامیانه است و در برخی ارتباطات و مراودات کاری و حرفه ای نیاز دارند که بهتر و اصطلاحا با کلاس تر حرف بزنند. کلاس حرف زدن در واقع به سطح و کلاس کلمه و واژگانی دارد که شما به کار می برید. هر قدر از کلمات زیباتر و موسیقایی تر در حرف زدن استفاده کنید سخن و کلام شما با کلاس تر به نظر می رسد.

مثال: اگر شما به جای آن که بگویید “علف باید به دهن بزی شیرین بیاید” بگویید “آب دریا در مذاق ماهی دریا خوش است”، کلاس و سطح گفتاری شما کلا تغییر می کند.