بازچرخانی فاضلاب خاکستری
درحالی‌که متوسط میزان بارندگی سالانه در جهان ۸۱۳میلی‌متر است، میزان بارندگی در خاورمیانه و ایران به ترتیب ۲۱۷ و ۲۲۸ میلی‌متر بوده که کمتر از یک‌سوم متوسط بارندگی جهان است.بررسی وضعیت مصرف آب به تفکیک بخش‌های اصلی نشان می‌دهد در بیشتر مناطق جهان (به غیر از قاره اروپا و آمریکا) بخش کشاورزی بیشترین سهم آب مصرفی را به خود اختصاص داده است. سهم آب مصرف شده در بخش کشاورزی در منطقه خاورمیانه و قاره آفریقا به ترتیب ۸۴ و ۸۲ درصد است که در ایران بعضا این میزان به ۹۲ درصد هم می‌رسد.
درحال‌حاضر سهم بخش صنعت از کل آب مصرف‌شده سالانه در کشور، حدود ۲ درصد بوده که به نسبت مصارف کشاورزی و شهری ناچیز است. البته این عدد حدود یک‌سوم میانگین جهانی (۶درصد) بوده است. در کشورهای توسعه‌یافته این سهم تا ۲۰ درصد نیز می‌رسد. توجه به مساله زیرساخت‌ها و بالاخص وجود منابع آب با کیفیت و کمیت مناسب، یکی از مهم‌ترین پارامترهای مکان‌یابی جهت استقرار صنایع است. درحال‌حاضر اغلب صنایع بزرگ و مصرف‌کنند‌گان عمده آب بخش صنعت در مناطق کم‌آب و خشک کشور استقرار یافته‌اند. خشکسالی‌های اخیر منابع آبی را با محدودیت جدی مواجه کرده و در این بین بخش صنعت با بیشترین مشکلات ناشی از کمبود آب مواجه است.علاوه بر کاهش کمی منابع آب، کیفیت این منابع نیز به‌شدت افت کرده است. این امر به کاهش کیفیت محصولات و آسیب‌پذیری تاسیسات صنایع منجر شده است.
افزایش هدررفت آب در صنایع و عدم بهینه‌سازی مصرف به معنای افزایش هزینه‌ها و کاهش توان رقابت در بازار است. درحال‌حاضر بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌های صنعتی در کشور به‌واسطه مسائل مرتبط با آب دچار کُندی در پیشرفت یا حتی متوقف شده‌اند. امروزه استفاده مجدد آب در صنایع بزرگ به امری متداول تبدیل شده و به‌عنوان راه‌حلی برای کاهش نیاز آبی فرآیند تولید محسوب می‌شود.
استفاده مجدد از پساب‌ها به دو روش انجام می‌شود: ۱- روش غیرمستقیم ۲- روش مستقیم. در روش غیرمستقیم پساب‌ها تا حدی تصفیه می‌شوند و بعد از آن به مجاری پذیرنده مثل رودخانه و آب‌های زیرزمینی یا به مصرف کشاورزی می‌رسند، ولی در روش مستقیم، پساب‌ها تا حد استفاده برای مصرف غیرشرب تصفیه و مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای هر دو مورد بازیافت آب در کشورهای مختلف دستورالعمل تدوین شده که سلامت مصرف‌کننده به خطر نیفتد. دستورالعمل‌ها با توجه به توسعه روش‌های تصفیه و آگاهی ما از آلاینده‌ها مرتب به‌روزرسانی می‌شوند.
از سوی دیگر نیمی از صنایع بزرگ کشور در مناطق خشک قرار گرفته‌اند که اخیرا مکلف شده‌اند که از پساب‌های تصفیه‌شده شهری و استفاده مجدد پساب‌های صنعتی خود استفاده کنند. استفاده از پساب‌های تصفیه شده شهری تبدیل به چالشی بزرگ برای صنایع شده است که مهم‌ترین آن استانداردهای پساب‌های تصفیه شده در ایران است که مدت زیادی توسعه‌نیافته و به‌روزرسانی نشده است. در بسیاری موارد تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری در تولید پسابی با کیفیت استاندارد موجود مشکل دارند. این مشکلات ناشی از بهره‌برداری‌های نادرست مشکلات فرآیندی و تغییرات در ماهیت آلاینده‌ها بوده است.
آب مصرفی در صنایع لازم است نمک پایینی داشته باشند از این رو صنایع برای کاهش نمک نیاز به سیستم نمک‌زدایی دارند که معمولا از فیلترهای پیشرفته ماننده UF، الترافیلتر و اسمز معکوس RO تشکیل شده‌اند. وقتی صنایع از آب معمولی استفاده می‌کردند این آب با درجه تصفیه خیلی کمی وارد سیستم نمک‌زدایی شده و آب مورد نیاز صنایع تهیه می‌شد. درحالی‌که پساب تصفیه شده که وزارت نیرو امروزه به صنایع تحویل می‌دهد که از خروجی تصفیه‌خانه‌های شهری جمع‌آوری می‌شود دارای آلودگی شیمیایی و میکروبی، مواد معلق و مواد مغذی است. استانداردهای پساب خروجی از تصفیه‌خانه‌ها و همچنین استانداردهای آب مورد استفاده در هر صنعت باید با توجه به شرایط حداقل هر پنج سال بازنگری و به روز شوند که متاسفانه این کار در ایران انجام نشده است و جهت استفاده این آب، باید صنایع پارامترهای مزاحم را از آن حذف کنند. این موضوع یعنی هزینه‌های زیاد برای آنها برای رسیدن به آبی که قبلا داشتند. ضمنا استفاده از این آب سبب گرفتگی و کاهش عمر فیلترهای دستگاه نمک‌زدایی آنها می‌شود که این هم هزینه دیگری است در مقایسه با مصرف آب قبلی که به صنایع تحمیل می‌شود. بنابراین همان مقدار که استفاده از پساب تصفیه شده می‌تواند در رفع مشکلات و بحران آب مثمرثمر باشد، می‌تواند چالش‌برانگیز هم باشد. بهترین روش برای برون‌رفت از این بحران بازنگری استانداردهای پساب تصفیه شده از طرف سازمان حفاظت محیط‌زیست با توجه به شرایط خشکسالی و استفاده زیاد از پساب‌ها است و نیز رفع مشکلات بهره‌برداری و به‌روزرسانی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب موجود است.
از طرفی لازم است وزارت نیرو با به‌کارگیری روش‌های نوین در کاهش مشکلات صنایع و هزینه‌های تحمیلی به آنها اقدام کند، در غیر این صورت محصولات صنعتی نمی‌توانند رقابتی باشند و تامین هزینه آب ورودی به خط تولید صرفه اقتصادی نداشته و ممکن است با توجه به توجیه نداشتن بهای تمام شده تولید، منجر به تعطیلی واحدهای صنعتی شود که خود عواقب بسیار بدی برای صنعت و در کل کشور دارد.
تمرکز باید بر بازچرخانی یا استفاده مجدد فاضلاب خاکستری که آن دسته از پسابی هستند که به لحاظ کیفی آلوده نبوده و امکان استفاده مجدد از آنها در یک واحد دیگر بدون تصفیه یا با تصفیه‌های ساده و مقدماتی، وجود دارد متمرکز شود. البته به‌روزرسانی استانداردهای خروجی تصفیه‌خانه‌های شهری که توسط وزارت نیرو در اختیار صنایع قرار می‌گیرد نیز تغییر یابد.
