با پیشرفت‌های حاصل شده در دانش‌ و فناوری در حوزه‌های مهندسی برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، موفقیت‌های بزرگی در مسیر هوشمندسازی فرآیندهای مختلف مورد نیاز در زندگی روزمره، به ویژه در عرصه انرژی به دست آمده است. با استفاده از ظرفیت‌های خارق‌العاده‌ای که سامانه‌های هوشمند برای مدیریت اثربخش همه فرآیندها به ویژه فرآیندهای با مصرف انرژی بالا فراهم آورده‌اند، روش‌های مختلف حمل و نقل درون‌شهری و بین شهری، نگهداری و اداره ساختمان‌ها، ارتباطات، شیوه خانه‌داری در زندگی روزمره، آموزش، کسب و کار و بسیاری دیگر از جنبه‌های زندگی روزمره به اشکال و مفاهیم نوین خود تحول یافته‌اند و در مقایسه با شیوه‌های سنتی، در عین آنکه آسانتر، سریع‌تر و کارآمدتر انجام می‌شوند، در همان حال مصرف انرژی بسیار پایین‌تری را باعث می‌شوند.به عنوان مثال در حمل و نقل ریلی، پس از عبور از نسل‌های لوکوموتیو بخار و دیزلی که تمامی فرآیند تبدیل انرژی و تولید توان آنها به کمک راه‌حل‌ها و روش‌های کاملاً مکانیکی انجام می‌شد، شاهد ورود سامانه‌های تولید توان و نیروی محرکه الکتریکی و سیستم‌های هدایت و کنترل الکترونیکیِ مبتنی بر ابزار دقیق و نرم‌افزار به این بخش از صنعت حمل و نقل بوده‌ایم که تولید لکوموتیوهای دیزل-الکتریک (مجهز به مولّد برق همراه) و برقی (مجهز به سامانه برق بالاسری) حاصل این تحول و تغییر نسل هستند. در این نسل‌ها، علاوه بر امکان دستیابی به سرعت‌های بالاتر، مزیت‌های دیگری همچون راندمان بهتر، مصرف انرژی کمتر در مسافت و ظرفیت برابر و در نتیجه آلودگی زیست‌محیطی کمتر، ایمنی بیشتر، سر و صدا و تکانه‌های کمتر و در نتیجه آسایش و رفاه بیشتر، ظرفیت حمل بالاتر و ... به ارمغان آمده که در مجموع هم سهولت و آسایش بیشتری برای مسافر و راننده و هم صرفه اقتصادی بهتری برای صاحبان کسب و کار حمل و نقل در بر داشته است. علاوه بر آن با بهبود راندمان فرآیند تبدیل انرژی، باعث مصرف سوخت کمتر و در نتیجه خسارت کمتر به محیط زیست شده‌اند. به همین قیاس، وقتی فضاهای مسقّف اعمّ از ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری، آموزشی، تفریحی و ورزشی و ... به لوازم مصرفی هوشمند مجهز شوند، حمل و نقل درون شهری - چه در بخش عمومی و چه در مصارف شخصی- به زیرساخت‌ها و ناوگان‌ هوشمند مجهز شوند و یا شبکه‌های انتقال و توزیع برق با استفاده از نسل‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر از تجهیزات هوشمند متحول شوند و یا به همین قیاس در هر جای دیگری بتوان از این فناوری‌ها بهره برد؛ همه مزایای برشمرده شده برای لکوموتیوهای پیشرفته برقی نیز در این حوزه‌ها به تناسب خود محقق می‌شوند و در نتیجه وقتی در روستاها و شهرهای یک کشور، همه اجزای مصرف‌کننده انرژی به سوی هوشمندسازی حرکت کنند، در برآیند کلی و کلان، شاهد تحولات مثبت چشمگیر در مصرف انرژی و مخصوصاً کاهش «شدت انرژی» خواهیم بود.

این یک واقعیت است که مدیریت کارآمد و اثربخش فرآیندهای تولید، تبدیل، انتقال و مصرف انرژی به گونه‌ای که بتواند رقابت‌پذیری کشوری به وسعت و اندازة جمعیت جمهوری اسلامی ایران را در میان کشورهای جهان روز به روز ارتقاء بخشد، نیازمند حرکت به سمت استفاده از نسل‌های جدید فناوری متناسب با نیازها، کارکردها و البته متکی همه ظرفیت‌های بومی کشور است. ما در این عرصه به مدد وجود زنجیره‌های ارزش بومی شدة متکی بر دانش‌آموختگان مجرّب و شرکت‌های توانمند کوچک و بزرگ ایرانی، از ظرفیت‌های فراوانی برای کسب و بومی‌سازی دانش‌ها و فناوری‌های مورد نیاز و حتی نوآوری و توسعه‌بخشی کاملاً داخلی آنها برخورداریم.

برقی‌سازی (electrification) از جمله تحولات روز جهانی در صنایع مختلف است که به مثال‌هایی از آن در سطرهای بالا اشاره شد.

برقی‌سازی فرآیندی چند وجهی است که تحقق آن در یک کشور را می‌توان از جنبه‌های مختلف زیر مورد توجه قرار داد:

  •  ذخیره‌سازی انرژی الکتریکی در مقیاس کاربرد نیروگاهی
  •  ذخیره‌سازی انرژی الکتریکی در مقیاس‌های نسبتاً بزرگ ولی محلی (زیر نظر مدیریت شبکه یا فاقد نظارت آن)
  • ذخیره‌سازی انرژی الکتریکی در مقیاس خانگی
  • برقی‌سازی اتوبوس‌های شهری و بین شهری
  • برقی‌سازی ماشین‌آلات سنگین مثل جرثقیل، بیل مکانیکی و ...
  • برقی‌سازی خودروهای سواری
  • برقی‌سازی موتورسیکلت‌ها

و در حوزه‌های مختلف دیگر نیز این تغییرات می‌تواند رخ دهد.

به عنوان نمونه، با فراهم شدن زیرساخت‌ها، تجهیزات، قوانین، بسترهای اقتصادی و سایر الزامات آن، در صورتی که سامانه‌های ذخیره‌سازی انرژی در مقیاس خانگی به صورت انبوه در کشور نصب شوند، علاوه بر امکان استفاده از حجم عظیم ظرفیت تولید برق در زمان خارج از اوج بار (پیک مصرف) و استفاده مجدد آن در زمان اوج بار، نه تنها ظرفیت عظیم نصب شده نیروگاه‌های کشور به شکل بسیار بهینه و صیانتی به کار گرفته می‌شوند، بلکه صرفه اقتصادی قابل توجهی برای مصرف‌کنندگان ایجاد می‌شود و مهمتراز آن امکانات بسیار پیشرفته‌ای برای متولیان مدیریت برق کشور در مدیریت اثربخش‌تر تولید و توزیع انرژی الکتریکی  و مهمتر از آن فراهم شدن امکان توزیع عادلانه‌تر این انرژی فراهم می‌شود. اما تحقق این فرآیند، نیازمند زمان و صرف منابع است. در این مسیر که بر اساس برآوردهای موجود و رصد روندهای پیش گرفته شده توسط شرکت‌‌های مطرح صاحب فناوری، یکی از مسیرهای مهم در آینده فناوری است، کشورها باید از طریق همراهی و همگامی بخش‌های خصوصی و دولتی بتوانند پیش‌نیازهای مختلف برای تحقق آن را به تدریج فراهم کنند. گروه مپنا با تکیه بر ظرفیت‌های دانشی و صنعتی خود، همگام روندهای جهانی، گام‌های مهمی را در این عرصه برداشته و طراحی و تجاری‌سازی راه‌حل‌های مختلفی را در برنامه‌های فعلی و آتی خود پیش‌بینی کرده است.

 

 

اخبار مرتبط