منطق نیروگاه‌سازی در ایران

با توجه به نامگذاری سال ۹۷ (حمایت از کالای ایرانی)، در حوزه ساخت نیروگاه تا چه میزان به خودکفایی رسیده‌‌ایم؟

با توجه به تلاش‌هایی که صنعتگران حوزه صنعت برق انجام داده‌اند، طی سه دهه گذشته، در ساخت نیروگاه‌های حرارتی، تقریبا به مرز خودکفایی رسیدیم. عمده تجهیزات اصلی نیروگاه‌ها ساخت داخل است و این توانمندی در کشور وجود دارد که از تکنولوژی‌های به‌روز دنیا برای احداث نیروگاه‌های حرارتی استفاده کنیم. البته ذکر این نکته ضروری است که تامین برخی از قطعات و مواد اولیه نیروگاه‌ها، در داخل کشور صرفه اقتصادی ندارد و به همین دلیل این وضعیت مستلزم واردات این محصولات است. در حال حاضر بیش از ۹۰درصد از تجهیزات اصلی ساخت یک نیروگاه حرارتی در داخل تولید می‌شود.

 چند نمونه از نیروگاه‌‌ها با این روند احداث شده‌اند؟

در حال حاضر نیروگاه‌های گازی کلاس E (سایز بزرگ) را در داخل کشور می‌سازیم. همچنین بخش بخار این نیروگاه‌ها در داخل کشور طراحی و ساخته می‌شود. امیدواریم در آینده نزدیک ساخت سایزهای کوچک و متوسط این نیروگاه‌ها را به‌طور کامل در داخل انجام دهیم.

با توجه به نزدیک شدن به ساعات پیک مصرف برق در ایران، آیا میزان برق تولیدی و میزان برق مصرفی در کشور با هم مطابقت دارند؟

سال ۹۷ برای صنعت برق یک سال ویژه است. به دلیل کمبود بارندگی، میزان تولید برق نیروگاه‌های برق‌آبی کاهش یافته است و احتمالا در تابستان امسال با کسری ۳ تا ۵ هزار مگاواتی برق مواجه خواهیم شد. طبق محاسبات انجام شده، حدود ۴۶ روز از تابستان امسال (از اوایل تیر تا اوایل شهریور ماه) مصرف برق بیش از ۵۰ هزار مگاوات خواهد بود. امیدواریم با کمک مردم و همکاری تمامی فعالان صنعت برق اعم از بخش خصوصی و دولتی، تابستان امسال را بدون خاموشی سپری کنیم.

  با توجه به بحران آب و حذف نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار در سال ۹۷ و مخالفت بسیاری از مسوولان و فعالان صنعت برق با احداث نیروگاه‌های جدید به دلیل هزینه بالا، نظر شما درباره احداث نیروگاه‌های گازی یا انرژی‌های تجدیدپذیر چیست؟

اینکه گفته می‌شود نباید نیروگاه جدیدی تاسیس شود، حرف درستی نیست. استدلال دوستان این است که کشور از نظر تامین برق مشکلی ندارد و تنها دوران پیک مصرف فصل تابستان است که تامین برق را با مشکل مواجه می‌کند. بنابراین پیشنهاد می‌دهند که ما می‌توانیم با اصلاح الگوی مصرف و فرهنگ‌سازی در بین مشترکان، دوران پیک مصرف را بدون خاموشی پشت سر بگذاریم. این به معنی عدم احداث نیروگاه جدید نیست؛ باید به این نکته توجه داشت که با توجه به رشد سالانه مصرف برق، سرمایه‌گذاری در بخش توسعه و نوسازی نیروگاه‌ها، یک امر اجتناب ناپذیر است. در حال حاضر با توجه به وضعیت فعلی صنعت برق، راهی جز احداث نیروگاه‌ نداریم. طبق محاسبات انجام شده، باید سالی ۳میلیارد یورو برای ساخت نیروگاه‌ها سرمایه‌گذاری کرد. بنابراین هر چقدر این رقم کاهش یابد، به نفع اقتصاد و جامعه خواهد بود. معتقدم چنانچه بتوانیم ساعت پیک مصرف برق در سال بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ساعت را مدیریت کنیم، هزینه‌های ما در بخش سرمایه‌گذاری کمتر و بهینه‌ می‌شود.  چنانچه بخواهیم به رشد هشت درصدی سند چشم‌انداز دست پیدا کنیم، بیشتر از این ارقام باید سرمایه‌گذاری انجام شود. اعداد و ارقامی که ذکر شده، با این فرض است که تولید ناخالص داخلی در طول یک سال، چهار درصد است. اگر بخواهیم چهار درصد را به هشت درصد افزایش دهیم، باید همان طور که اسناد بالا دستی تکلیف کرده، بین ۲۵ تا ۳۰ درصد در سال سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود. ما در برنامه ششم توسعه، مکلف شدیم تا راندمان نیروگاه‌های خود را به ۴۰ درصد افزایش دهیم بنابراین، مجبور به سرمایه‌گذاری در این بخش هستیم.

نوع تخصیص اعتبار و بودجه به پروژه‌هایی که در دستور کار دارید، به چه صورت است؟

با توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی و بحث خصوصی‌سازی در دو دهه گذشته، وزارت نیرو توانست در حوزه برق حدود ۱۲ هزار مگاوات را از طریق بخش خصوصی تامین کند. تصمیم داریم بخش خصوصی داخلی و خارجی را جهت حضور و سرمایه‌گذاری در صنعت برق تشویق و حمایت بیشتری کنیم. به همین دلیل در قسمت‌هایی که بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری حضور پیدا نکرده است، ما سرمایه‌گذاری خواهیم کرد. متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات مالی، بخش خصوصی نتوانسته مطالبات خود را از وزارت نیرو برای فروش برق دریافت کند. این موضوع موجب روبه‌رویی با یک مساله بزرگ شد و آن تمایل نداشتن بخش خصوصی به حضور و سرمایه‌گذاری در صنعت برق است. هر سال میزان این مطالبات افزایش می‌یابد. سرمایه‌گذار بخش خصوصی، تعهداتی به صندوق توسعه ملی و بانک‌ها دارد. هنگامی که بخش خصوصی نتواند مطالبات خود را وصول کند، نمی‌تواند بدهی‌های خود را به بانک‌ها پرداخت کند و این چرخه همواره ادامه دارد. چنانچه این چرخه احیا و ترمیم نشود، انگیزه برای سرمایه‌گذاری صنعت برق، به‌طور کامل از بین خواهد رفت. بعد از برجام، انتظار داشتیم با بهبود وضعیت اقتصادی ایران، بتوانیم از منابع مالی خارجی (فاینانس یا سرمایه‌گذاری خارجی) استفاده کنیم. اگرچه در این زمینه اقداماتی انجام شده، اما هنوز منتج به نتیجه نشده است. در حال حاضر، سرمایه‌گذاری دولت در بخش نیروگاه‌های حرارتی بسیار اندک است و بخشی از درآمدهای حاصل از فروش برق به مشترکان صرف نگهداری نیروگاه‌ها و سرمایه‌گذاری در این صنعت می‌شود، اما همه برنامه‌ها و اهدافی که برای ما تعریف شده‌، مشارکت بخش خصوصی در احداث نیروگاه است. با توجه به میزان مطالبات بخش خصوصی از وزارت نیرو، تمایل فعالیت و مشارکت در این بخش کاهش یافته است. یکی از مباحثی که به دنبال راهکار برای بر طرف کردن آن هستیم، مشترکان پرمصرف خانگی و صنعتی هستند. معتقدم مشترکانی که خارج از حد استاندارد برق مصرف می‌کنند، نباید همان نرخی را پرداخت کنند که دیگر مشترکان بابت مصرف برق می‌پردازند. ۷۵ درصد از مصرف‌کنندگان برق در ایران، طبق استاندارد و ۲۵ درصد بیش از حد استاندارد برق مصرف می‌کنند. پیشنهاد ما به دولت برای حل این موضوع، دریافت هزینه از این ۲۵ درصد است.

در صحبت‌هایتان به انعقاد قرارداد با فاینانس خارجی اشاره داشتید. کمی در مورد این قراردادها توضیح دهید.

با توجه به تفاهمنامه ریاست جمهوری ایران و روسیه در سال ۹۵، مقرر شد برای احداث نیروگاه حرارتی «سیریک» در منطقه مکران، از فاینانس روسیه استفاده کنیم. طی فراز و نشیب‌های فراوان، این قول را به ما دادند که در ماه‌های آینده، «ال‌سی» پروژه گشایش یابد. پروژه «یونیت» نیز اولین سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه تولید برق است که سرمایه گذار باید منابع را به‌صورت «ساخت، بهره‌برداری و واگذاری» تامین کند. این پروژه در حال حاضر در انتظار صدور ضمانت‌نامه توسط وزارت اقتصاد است. همچنین، زمان شروع این پروژه برای پیمانکار شهریور سال جاری است.