چالش‌ها و فرصت‌ها در زنجیره تامین انرژی

محمودرضا حقی فام معاون هماهنگی توزیع توانیر شبکه‌های توزیع به‌عنوان آخرین و مهم‌ترین بخش از زنجیره تامین انرژی الکتریکی دارای مشخصه ها، چالش‌ها و فرصت‌های مهم و تاثیرگذار هستند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: دارا بودن انحصار طبیعی در زنجیره تامین برق، کارآیی ذاتی پایین‌تر نسبت به دیگر بخش‌های سیستم‌های قدرت، داشتن نظامات مالی و اطلاعاتی گسترده و پیچیده، داشتن پتانسیل بالا در اصلاح و بهبود مشخصه‌های فنی، افزایش روزافزون تقاضا برای تامین، تداوم و افزایش کیفیت برق، نرخ بالای ورود فناوری‌های جدید، داشتن پتانسیل بالا در برون‌سپاری فعالیت‌ها، ورود گسترده منابع انرژی توزیع شده، کمبود منابع مالی برای نگهداری و توسعه شبکه توزیع، الزام به تعامل گسترده با نهادهای شهری، مردم و مشترکان برای توسعه و بهره‌برداری، افزایش روزافزون هزینه خاموشی برای مشترکان، پذیرش درجه بالایی در هوشمندسازی و خاستگاه اعمال بسیاری از روش‌های مدیریت مصرف و کاهش پیک بار.

این چالش‌ها و فرصت‌ها باعث توجه روزافزون سیاست گذاران، مراکز تحقیقاتی، مدیران و کارشناسان به صنعت توزیع برق در کشورهای پیشرفته شده است. در این میان، صنعت برق کشورمان نیز همپای کشورهای توسعه‌یافته با طراحی نظام مدیریتی نوین و با اجرای قانون استقلال شرکت‌های توزیع و نیز فراهم‌سازی ورود کارشناسان تحصیلکرده و نیز فناوری‌های نوین، مسیر بهسازی سازمانی، مدیریتی، نیروی انسانی و تجهیزات را برای گذار از شبکه‌های سنتی به شبکه‌های مدرن و هوشمند به‌صورت مستمر در دو دهه اخیر طی می‌کند.  در حال حاضر معاونت هماهنگی توزیع توانیر در ادامه فعالیت‌ها و پیشرفت‌های شگرف در صنعت توزیع با طراحی برنامه استراتژیک و با هدف‌گذاری و تعیین شاخص‌های قابل اندازه‌گیری و با ملاحظات منطقه‌ای نسبت به راهبری و رصد شرکت‌های توزیع برای حرکت به سمت نسل جدید هوشمند اقدام کرده است. برخی از اهداف تعیین شده عبارتند از: تداوم کاهش تلفات انرژی، کاهش میزان متوسط خاموشی به ازای هر مشترک، کاهش شدت حادثه و تعدد حوادث، کاهش بدهی‌های صنعت توزیع برق به پیمانکاران و تامین‌کنندگان کالا، توسعه دولت الکترونیک به‌خصوص در بخش خدمات مشترکان، کاهش تعداد متقاضیان در نوبت برق‌رسانی، کاهش سن متوسط تجهیزات صنعت توزیع برق، توسعه سیستم اندازه‌گیری دیجیتال برای همه مشترکان و نیز AMI به تمام مشترکان دیماندی و کشاورزی، افزایش سطح اتوماسیون و هوشمندسازی، اجرای فیبر نوری در شبکه فشار متوسط، توسعه اکیپ‌های تعمیرات و توسعه به‌صورت خط گرم، افزایش تاب آوری شبکه در مقابل حوادث طبیعی، پیش بینی روش‌های نوین خلق منابع با تکیه بر مشارکت بخش خصوصی، توسعه مراکز دیسپاچینگ، استفاده از روش‌های فناورانه برای افزایش وصول مطالبات،  توسعه و ارتقای سیستم GIS و کاربردی‌سازی آن، بودجه ریزی مبتنی بر کارآیی و تدوین نرخ خدمات توزیع، توسعه روش‌های بنگاهداری در شرکت‌های توزیع، جداسازی بخش بازرگانی از سیم‌داری و ایجاد فضای رقابت در بازرگانی برق، طراحی ساز و کار ورود سرمایه‌های بخش خصوصی در صنعت توزیع مانند BOO، BOT، تهیه کدهای طراحی و بهره برداری توزیع با توجه به شرایط منطقه‌ای، مدیریت و نظارت بر کیفیت ورود تجهیزات و از همه مهم‌تر توسعه نظام مهندسی حرفه‌ای در بخش توزیع.