وابستگی نفتی واشنگتن به خاورمیانه با وجود رکوردشکنی تولید ادامه دارد
دوری ترامپ از رویای آمریکایی
حال به نظر می‌رسد این کشور در حال دستیابی به این آرزوی دیرینه است؛ آمریکا امسال به تولید ۷/ ۱۱ میلیون بشکه در روز دست یافت و با پشت‌سر گذاشتن روسیه و عربستان، به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان بدل شد. علاوه برآن بلومبرگ در ماه‌های اخیر گزارش داد که تراز صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی در آمریکا برای اولین بار بعد از سال‌ها مثبت شده است. به نظر می‌رسد قرار گرفتن آمریکا در یک قدمی «سلطه انرژی»، نواقص و محدودیت‌های این آرزوی دیرینه را بیشتر نمایان کرده است. در واقع با وجود رشد شدید تولید نفت در آمریکا و کاهش شدید واردات، این کشور هنوز باید نگران شوک‌های قیمتی نفت باشد و برای اجرای بسیاری از سیاست‌های خود به هماهنگی با تولیدکنندگان بزرگی چون عربستان نیاز دارد. آنطور که فایننشال تایمز می‌گوید، درست پیش از شروع سال جدید میلادی یک ناو هواپیما بر آمریکایی با نام USS John C. Stennis از تنگه هرمز عبور کرده و وارد خلیج فارس شده است. فرمانده ناو هواپیمابر آمریکایی گفته که حمایت از متحدان آمریکا در منطقه و فراهم ساختن شرایط برای اطمینان از دسترسی آنها به آب‌های بین‌المللی بخشی از ماموریت او است. این منطقه حدود یک‌پنجم نفت مورد نیاز دنیا را تولید می‌کند و به اعتقاد نویسنده یادداشت فایننشال تایمز حضور ناو آمریکایی در منطقه نشان می‌دهد که این کشور با وجود رشد تولید، همچنان نگران تداوم جریان نفت دنیا است.
رشد تولید در آمریکا
آنطور که آخرین بازبینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آمار تولید نفت این کشور نشان می‌دهد، تولید نفت در ماه اکتبر حدود ۵/ ۱۱ میلیون بشکه در روز بوده است و همچنین تولید نفت این کشور در دو ماه گذشته حدود ۷/ ۱۱ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود. آمریکا روزانه حدود ۲ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند و در سال‌های اخیر به رقیب بزرگی در آسیا برای صادرکنندگان سنتی بدل شده است. علاوه بر این، آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد خالص واردات نفت‌خام این کشور در ماه اکتبر به حدود ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. هرچند این مقدار همچنان زیاد به نظر می‌رسد، اما نسبت به سال‌های پیش افت قابل توجهی را تجربه کرده است. در سال ۲۰۰۶ یعنی پیش از انقلاب شیل، خالص واردات نفت این کشور به بیش از ۱۳ میلیون بشکه در روز نیز رسیده بود، اما با افزایش تولید نفت شیل و به کار بردن سیاست‌هایی برای کنترل رشد مصرف نفت در این کشور، خالص واردات نفت‌خام آمریکا کاهش قابل توجهی یافت. به‌طوری‌که اگر تراز صادرات مجموع نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی را در نظر بگیریم، بسیار کم و ماه گذشته در یک هفته مثبت شده بود.
علاوه بر آن پیش‌بینی می‌شود رشد تولیدات آمریکا در سال جدید میلادی نیز ادامه یابد و متوسط تولید نفت این کشور به حدود ۴/ ۱۲ میلیون بشکه در روز برسد. بر این اساس، انتظار می‌رود خالص واردات نفت این کشور در سال ۲۰۱۹ به کمترین سطح از دهه ۱۹۵۰ میلادی کاهش یابد. رشد تولیدات آمریکا مشکلات بسیاری برای صادرکنندگان نفت خاورمیانه از جمله عربستان ایجاد کرده است. با ظهور نفت شیل در بازار قیمت با نوسانات شدیدی مواجه و کنترل بازار از دست این کشورها خارج شده، از این رو اوپک و متحدانش در سال‌های اخیر مجبور به توافقی برای کاهش عرضه شدند تا از افت شدید بهای نفت جلوگیری کنند؛ با این حال رشد تولیدات شیل تاثیرگذاری این توافق را به شدت کاهش داده است. علاوه بر این، در بازارهای صادراتی نفت این کشورها نیز اختلالات بزرگی به وجود آمده است. اول اینکه کشوری چون عربستان در بازار نفت، آمریکا را از دست داده و از طرف دیگر با صادرات نفت آمریکا به آسیا تهدید بزرگی برای از دست رفتن بازارهای آسیایی برای صادرکنندگان سنتی نفت مطرح است.
تداوم وابستگی به نفت
با وجود رشد چشمگیر تولید نفت آمریکا، اما همچنان مشکلات بزرگ سیاست انرژی آمریکا قابل شناسایی است. اولین نشانه از اینکه آمریکا هنوز درگیر و وابسته به نفت است، با تحریم نفت ایران نمود یافت. در حالی که آمریکا اعلام می‌کرد که هدف از تحریم ایران، توقف کامل درآمدهای نفتی کشور است، قیمت‌ها در بازارهای جهانی بسیار افزایش یافت و این به کاهش اثرگذاری تحریم‌ها منجر شد. در واقع رشد قیمت نفت به افزایش درآمدهای نفتی ایران با وجود کاهش صادرات منجر شد و در نهایت نیز آمریکا مجبور شد برای کنترل قیمت نفت ۸ خریدار ایران را از تحریم معاف کند.علاوه بر این، ترامپ برای اعمال تحریم‌های ایران به همراهی دیگر کشورهای تولیدکننده نفت نیازمند بود. در حالی که خبرها نشان از مذاکرات پنهانی عربستان و واشنگتن برای افزایش تولید و جایگزینی نفت ایران در بازار داشت، ترامپ بارها در ماه‌های گذشته اوپک را در توییتر خطاب قرار داد و تلاش کرد با تهدید این سازمان عرضه نفت افزایش یابد و قیمت‌ها را کاهش دهد. آنطور که فایننشال تایمز اشاره می‌کند، اظهارات او بعد از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی در نیویورک تایمز، نمونه دیگری از ضعف سیاست‌های انرژی آمریکا است و نشانی از استقلال انرژی در این کشور ندارد. این در حالی است که سال گذشته ترامپ در سخنرانی‌های خود یک گام فراتر از استقلال انرژی رفت و وعده «سلطه انرژی» آمریکا بر بازارها را داده بود.
تغییراتی که ایجاد شده است
با این حال، رشد تولید نفت در آمریکا به تغییراتی در سیاست‌های این کشور نیز منجر شده است، اما این تغییرات آنقدر نیست که نشان از استقلال انرژی آمریکا داشته باشد. به‌طور مثال کنگره آمریکا که بیش از ترامپ علاقه دارد مسیر خود را از عربستان جدا کند، به دنبال قتل خاشقجی با حداکثر آرا لایحهای را تصویب کرد که بر اساس آن آمریکا باید به حمایت خود از عربستان در جنگ یمن پایان دهد. از طرف دیگر، مراحل تصویب لایحه نوپک (NOPEC) در کنگره پیشرفت خوبی داشته و در صورت تبدیل شدن به قانون می‌تواند دارایی‌های عربستان در آمریکا را تهدید کند. لایحه نوپک که بر اساس قانون ضدانحصار آمریکا تنظیم شده، همکاری کشورهای صادرکننده نفت در اوپک برای کنترل عرضه را غیرقانونی می‌داند. با این حال سیاستمداران آمریکایی دلایل خوبی برای جلوگیری از ایجاد شوک قیمتی در بازار نفت دارند. شوک‌های قیمتی به‌طور کلی اقتصاد کشورهای مصرف‌کننده نفت را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در آمریکا هرچند افزایش قیمت نفت به رشد صنعت نفت این کشور منجر شده و از این طریق تاثیر منفی افزایش قیمت‌ها خنثی می‌شود، اما آنها به خوبی می‌دانند که افزایش قیمت نفت به افزایش قیمت بنزین در این کشور منجر خواهد شد و هزینه خانوارها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
مصرف؛ پاشنه آشیل استقلال انرژی
تحلیلگر فایننشال تایمز بر این باور است مادامی که آمریکایی‌ها به سوخت‌های نفتی برای حمل و نقل وابسته هستند، از شوک‌های قیمتی آسیب خواهند دید. آنطور که آمار مصرف نفت در این کشور نشان می‌دهد، آسیب‌پذیری آنها در برابر قیمت نفت در سال‌های اخیر نه تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش نیز یافته است. تقاضای نفت در این کشور از سال ۲۰۱۲ افزایش یافته و احتمال دارد در سال جدید به ۵/ ۲۰ میلیون بشکه در روز برسد که بیشترین مقدار از سال ۲۰۰۵ است. تغییر تمایلات آمریکایی‌ها در بازار خودرو به سمت خودروهای شاسی‌بلند که مصرف بالایی دارند، نشان می‌دهد که قیمت پایین نفت موجب می‌شود که تقاضا بیشتر و وابستگی به نفت بیشتر شود. طرحی که از سوی ۹ دولت ایالتی مطرح شده که هدف کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای را دنبال می‌کنند، می‌تواند به کاهش مصرف بنزین در این کشور منجر شود و امنیت انرژی آمریکا را تقویت کند. با این حال برای کاهش وابستگی به نفت به سیاست‌های کلی‌تری نیاز است. مشکل کنونی سیاست استقلال انرژی آمریکا اینجاست که روی سمت عرضه متمرکز شده و سمت تقاضا را نادیده گرفته است.
ارسال نظر