افت‌و‌خیزهای سریع بهای طلای سیاه ریشه‌یابی شد
الگوریتم‌های نوسان‌ساز بازار نفت
همچنین بهای نفت در حال حاضر حدود یک‌سوم نسبت به ابتدای اکتبر کاهش یافته است. تحلیلگران بر این باورند که نوسانات شدید بازار نفت نشان‌دهنده تغییر بازار است. در حال حاضر تجارت کامپیوتری نقش مهمی در بازار نفت ایفا می‌کند و یکی از عوامل ایجاد نوسانات شدید محسوب می‌شود. روزنامه آمریکایی والاستریت ژورنال بر این باور است که یکی از دلایل کاهش شدید قیمتها در ماه‌های اخیر همین تجارت کامپیوتری نفت بوده است. در واقع در حالی که تنش‌های ژئوپلیتیک و نگرانی‌های اقتصادی بازار نفت را سست کرده، تغییر آرایش بازار نفت به تشدید نوسانات قیمتی کمک کرده است. در عین حال این روزنامه آمریکایی، یکی از دلایل افزایش نفوذ معاملات الگوریتمی را افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک تحت‌تاثیر سیاست‌های واشنگتن می‌داند.
افزایش نوسانات بازار
مدیر یک شرکت سرمایه‌گذاری با نام «ارتیک بلو کپیتال» درخصوص تاثیر کامپیوتری شدن معاملات به روزنامه والاستریت ژورنال می‌گوید: «کامپیوتری شدن معاملات در حال تغییر حجم و نقدشوندگی بازار نفت است. به این معنا که اتفاقاتی که پیش از این در عرض یک هفته در بازار رخ می‌داد، حال در یک روز اتفاق می‌افتد.» این تغییرات ظاهرا به افزایش نوسانات بازار منجر شده است. به‌طور مثال، در ۱۳ نوامبر شاخص نوسانات بازار(VIX) نفت آمریکا که ازسوی (CBOE) منتشر می‌شود، ۳۹ درصد را که بیشترین میزان از سال ۲۰۱۱ بود نشان داد. در آن روز معاملات آتی بازار نفت برای ۱۲روز متوالی کاهش قیمت را به ثبت رسانده بودند که یک رکورد در نوع خود محسوب می‌شد. علاوهبر آن، در ۲۰ نوامبر نیز شاخص VIX رقم ۳۰ درصدی را در بازار آتی نفت به ثبت رساند، در آن روز معاملات آتی با سررسید یک‌ساله افت قیمت ۷ درصدی را تجربه کردند.
گلدمن ساکس نیز در گزارشی که ۲۶ نوامبر منتشر کرده، معامله‌گران الگوریتمی را مقصر نوسانات شدید بازار نفت دانسته و بر افزایش نفوذ این نوع از معاملات در بازار تاکید کرده است. والاستریت بر این باور است که استدلال «افزایش نفوذ معامله‌گران الگوریتمی» از مشاهدات عینی سرچشمه می‌گیرد، در واقع در حال حاضر نسبت به گذشته صندوق‌های سرمایه‌گذاری کمتری در بازارهای کالایی وجود دارند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیشتر براساس پارامترهای اساسی بازار یعنی عرضه و تقاضا معامله می‌کنند. از ابتدای سال‌جاری میلادی، موسسه سرمایه‌گذاری تی.بون پیکنز صندوق سرمایه‌گذاری انرژی خود با عنوان بی‌پی کپیتال و موسسه جیمیسون کپیتال پارتنرز نیز صندوق ۵/ ۱ میلیارد دلاری خود را تعطیل کرده‌اند. حتی اندرو هال، سرمایه‌گذار افسانه‌ای بازار نفت نیز در آگوست گذشته صندوق سرمایه‌گذاری اصلی خود با عنوان استنبک کپیتال منیجمنت را تعطیل کرده است. اما در حالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری معاملات خود را براساس عرضه و تقاضای کنونی یا انتظارات از عرضه و تقاضا در آینده انجام می‌دادند که معاملات الگوریتمی به‌طور کلی براساس الگوهای قیمتی خرید و فروش می‌شوند. به این معنا که در این نوع معاملات غالبا اطلاعات اساسی بازار نادیده گرفته می‌شود و این خود می‌تواند به افزایش نوسانات شدید قیمتها منجر شود. تحلیلگران گلدمن ساکس بر این باورند که «بدون هیچ سرمایه‌گذاری که به شکل منطقی و براساس شواهد در سمت دیگر بازار قرار گیرد، حجم معاملات و میزان نقدشوندگی بازار از بین رفته و کاهش بیشتر قیمتها رخ می‌دهد.»
تغییرات ساختاری معاملات
دلالان و سرمایه‌گذاران بازار نفت نیز که روی افزایش قیمت نفت و حتی رسیدن آن به سطوح ۱۰۰ دلاری سرمایه‌گذاری کرده بودند، خود یکی از عوامل افزایش نوسانات بازار و افزایش فراریت قیمتها هستند. تحقیقات و بررسی‌های گلدمن ساکس نشان می‌دهد «در بازار نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی موقعیت‌های باز(open interest) که نشان‌دهنده تعداد موقعیت‌های برجسته در بازار آتی و آپشن است، به کمترین سطح ظرف دو سال گذشته رسیده است.» علاوهبر این، برخی معامله‌گران همزمان با نوسانات شدید قیمت نفت از حجم و نقدشوندگی پایین بازار خبر دادند. کوانتیتی بروکر، طراح برخی الگوریتم‌ها برای معاملات آتی گزارش داده که میزان نقدشوندگی در معاملات آتی بازار نفت به یک‌سوم سطح سپتامبر رسیده است. آخرین باری که بازار این سطح پایین نقدشوندگی را تجربه کرد، اواخر سال ۲۰۱۵ بوده است. هرچند ذات بازار نفت به این شکل است که به‌طور طبیعی قدرت نقدشوندگی بالایی نسبت به دیگر بازارهای کالایی دارد، اما تحلیلگران بر این باورند اگر بازار نفت با کاهش بیشتر نقدشوندگی مواجه شود، با چالش بزرگی مواجه خواهد شد.
پای ترامپ در میان است
بنابراین تا اینجا مشخص شد که معاملات الگوریتمی یکی از دلایل کاهش حجم و نقدشوندگی بازار نفت محسوب می‌شود، اما یکی از دلایل افزایش تاثیر این‌گونه معاملات خروج معامله‌گران فاندامنتال و صندوق‌های سرمایه‌گذاری از بازار نفت بوده است. والاستریت ژورنال خروج معامله‌گران اصولی از بازار نفت را به تحرکات دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا ربط داده است. در واقع ریسک‌های ژئوپلیتیک موجب محتاط شدن معامله‌گران مبتنی‌بر عوامل بنیادی بازار شده و این موضوع بازار نفت را بسیار حساس و آسیب‌پذیر کرده است. از این رو با وجود اینکه توافق نفتی اوپک و متحدانش در روزهای اخیر به امضا رسید، به‌نظر می‌رسد بازار همچنان با احتیاط عمل می‌کند و منتظر نشانه‌هایی از تاثیر ریسک‌های ژئوپلیتیک باقی مانده است. مهم‌ترین ریسک ژئوپلیتیک کنونی بازار تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران است. تحریم نفتی ایران از اوایل ماه نوامبر آغاز شد و همزمان ترامپ برخلاف ادعاهای قبلی خود مبنی‌بر هدف‌گذاری برای صفر کردن صادرات نفت تهران، ۸ کشور مهم خریدار نفت ایران را به مدت ۶ ماه از تحریم‌ها معاف کرد. اعطای معافیت‌ها خود شوک بزرگی به بازار وارد کرد و در حال حاضر هنوز ترامپ همان ادعای توقف صادرات نفت ایران را تکرار می‌کند. از این رو ابهامات بسیاری در بازار شکل گرفته و کسی نمی‌داند با پایان مهلت ۶ ماهه ۸ خریدار معاف‌شده، آمریکا چه سیاستی اتخاذ خواهد کرد. اسکات شلتون، یکی از کارگزاران بازار نفت می‌گوید: «این بسیار نادر است که ما در بازار نفت به آمریکا چشم بدوزیم و تلاش کنیم بدانیم، رئیس‌جمهور این کشور چه می‌خواهد. این موضوع به کاهش بازیگران بازار نفت منجر شده؛ چراکه آنها نمی‌توانند مسیر خود را از بین عوامل پیچیده ژئوپلیتیک پیدا کنند.»
ارسال نظر