سه جبهه تشدید عرضه طلای سیاه فعال می‌شود؟
مثلث فشار بر بازار نفت
تلاش دولت ترامپ برای تحت فشار قرار دادن ایران و به حداکثر رساندن تحریم‌ها علیه کشور هر روز ابعاد جدیدی به خود می‌گیرد. آمریکا در تلاش است که با کنترل سمت عرضه بازار نفت، حذف ایران از بازار را ساده‌تر و با تبعات کمتری همراه کند. دولت آمریکا ابتدا با عربستان و متحدانش برای افزایش تولید رایزنی کرد و عربستان نیز تا‌کنون با حداکثر توان به این درخواست ترامپ پاسخ مثبت داده است. روز گذشته نیز خبر رسید عربستان به مشتریان نفت خود در بازار آسیا پیشنهاد داده محموله‌های بیشتری ارسال کند؛ این به معنای تلاش بیشتر سعودی‌ها برای جایگزین شدن در بازارهای صادراتی نفت ایران است. از سوی دیگر آمریکا در حال متقاعد کردن روسیه برای همراهی بیشتر در بازار نفت علیه ایران است، روز گذشته در آستانه دیدار پوتین و ترامپ در هلسینکی این گمانه مطرح شد که «دادن امتیازاتی از سوی ترامپ به روسیه در قبال افزایش تولید نفت این کشور» می‌تواند یکی از محورهای این مذاکرات باشد. ترامپ حتی قصد دارد از ذخایر استراتژیک آمریکا نیز در راستای ساده کردن تحریم ایران استفاده کند و دولت او در حال بررسی گزینه آزادسازی بخشی از این ذخایر است.
این اخبار روز گذشته نگرانی‌ها از حذف ایران از بازار را برای معامله‌گران کاهش داد و در کنار خبرهایی چون بازگشت تولید نفت لیبی به روال عادی و آرام شدن اعتصابات در نروژ و عراق، بار دیگر قیمت نفت را در مسیر کاهشی قرار داد. به گزارش «دنیای اقتصاد» تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران)، بهای برنت (نفت شاخص دریای شمال) ۵۳/ ۲ دلار معادل ۴/ ۳ درصد کاهش یافت و به ۸۰/ ۷۲ دلار بر بشکه رسید. نفت وست‌تگزاس اینترمدیت، نفت شاخص بازار نیویورک، ۲۶/ ۲ دلار معادل بیش از ۳ درصد افت قیمت را تجربه کرد و ۷۵/ ۶۸ دلار بر بشکه معامله شد.
تلاش ترامپ برای حذف ایران
ترامپ اعلام کرده می‌خواهد صادرات نفت ایران را متوقف کند. میزان صادرات روزانه نفت‌خام و میعانات گازی ایران به‌طور متوسط در نیمه اول سال جاری میلادی بیش از ۴/ ۲میلیون بشکه در روز بوده است. از سوی دیگر رئیس‌جمهوری آمریکا از قیمت بالای نفت و همچنین بنزین در آمریکا ناراضی است. متوسط بهای هر گالن بنزین در آمریکا در هفته گذشته به بیش از ۹/ ۲ دلار رسید که حدود ۳۰ درصد بیشتر از قیمت این سوخت در سال گذشته است. فدرال رزرو اعلام کرده که افزایش قیمت بنزین به اقتصاد آمریکا لطمه وارد نمی‌کند، چراکه با رونق صنعت نفت شیل موجب افزایش اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی در این کشور شده است. با این حال بر اساس این گزارش افزایش قیمت سوخت در آمریکا به این معنا است که هر خانوار امسال ۳۰۰ دلار بیشتر برای تامین بنزین هزینه کند. این موضوع در شرایطی که آمریکا در آستانه انتخابات میان دوره‌ای کنگره قرار دارد می‌تواند بر رای عموم مردم اثر گذاشته و به کسب حداکثر کرسی‌ها در کنگره توسط دموکرات‌ها(جذب رقیب ترامپ) منجر شود. از این رو رئیس‌جمهوری آمریکا نگران افزایش بیشتر قیمت‌ها به دنبال تحریم نفت ایران است. انتخابات کنگره ۶ نوامبر یعنی درست دو روز بعد از آغاز اعمال تحریم‌ها علیه ایران برگزار خواهد شد. از این رو است که وزیر خزانه‌داری آمریکا با تاکید بر اینکه «آمریکا می‌خواهد خرید نفت ایران به صفر برسد» گفته است: اما در موارد خاص برای کشورهایی که نمی‌توانند این کار را در عرض یک شب انجام دهند، استثنا قائل می‌شویم. استیون منوچین در اظهارات خود که جمعه گذشته بیان کرده و تا دیروز اجازه انتشار نداشته است، تاکید کرد «آمریکا قصد ایجاد اختلال در بازار نفت را ندارد، بنابراین در جریان بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، به کشورهایی که نتوانند فورا خرید نفت از ایران را قطع کنند، زمان بیشتری می‌دهد.» با این حال آمریکا به دنبال ابزاری است که حذف ایران را از بازار نفت ساده‌تر و با تبعات کمتری همراه کند. اولین راهکاری که ترامپ برای کاهش قیمت‌ها به کار برد، اتحاد با سعودی‌ها برای افزایش تولید بیشتر بود. او از سعودی‌ها خواست میزان تولیدات خود را ۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهند و گفته شد پادشاه این کشور نیز با درخواست آمریکا موافقت کرده است. با وجود اینکه تا پیش از این ظرفیت تولید عربستان بیش از ۱۲ میلیون بشکه در روز اعلام می‌شد که به معنای بیش از ۲ میلیون بشکه ظرفیت مازاد تولید بود، اما غالب کارشناسان در مدت اخیر اعلام کرده‌اند که عربستان نمی‌تواند ظرف مدت کوتاهی به این سطح تولید دست یابد و حداکثر توان افزایش تولید این کشور تا زمان آغاز تحریم‌های ایران را حدود یک میلیون بشکه در روز می‌دانند. با این حال آژانس بین‌المللی انرژی نیز اعلام کرده رسیدن تولید عربستان به سطح ۱۱ میلیون بشکه تهدید بزرگی برای عرضه جهانی نفت است چراکه ظرفیت مازاد تولید این کشور را به سطح بی‌سابقه‌ای کاهش می‌دهد.
دومین راهکاری که دولت ترامپ در روزهای اخیر از آن رو‌نمایی کرده، آزاد کردن ذخایر استراتژیک این کشور است. آمریکا دارای حدود ۶۶۰ میلیون بشکه ذخایر استراتژیک است، این ذخایر بعد از تحریم‌های نفتی اعراب علیه غرب ساخته شد و قرار بود برای روزهای اضطراری نگهداری شود. با این حال در سال‌های اخیر به دنبال افزایش تولید نفت شیل و کاهش سطح واردات این کشور، این ذخایر حساسیت خود را تا حدودی از دست داده است. از این رو ترامپ بر‌خلاف روال سابق تنها برای پایین نگه داشتن سطح قیمت بنزین آن هم در راستای اهداف سیاسی خود استفاده از ذخایر استراتژپک را در دستور کار قرار داده است. احتمال دارد او در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای و آغاز تحریم‌های ایران مقداری از این ذخایر را آزاد کند تا سطح قیمت بنزین را پایین نگه دارد. این موضوع یکی دیگر از عوامل کاهش قیمت نفت در روز گذشته اعلام شد.
کمک نفتی روس‌ها به ترامپ؟
ترامپ و پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه روز گذشته در هلسینکی، پایتخت فنلاند دیدار کردند. دیدار آنها حدود ساعت ۱۴:۳۰ به وقت تهران آغاز و پیش‌بینی شد که تا حدود ساعت ۱۸ به درازا بکشد. در زمان تنظیم این گزارش نشست این دو هنوز پایان نیافته. اما پیش از این اعلام شده بود که مسائل سوریه، کریمه و ایران سه محور مذاکرات روسای جمهور روسیه و آمریکا است. از سویی بلومبرگ به سه دلیل این گمانه را مطرح می‌کند که از انرژی به‌عنوان ابزاری برای به نتیجه رسیدن این مذاکرات استفاده شود. اول اینکه ترامپ بارها از قیمت بالای بنزین در آمریکا شکایت کرده و استفاده از ذخایر استراتژیک را در دستور کار قرار داده است. دوم اینکه او در هفته‌های اخیر بارها اوپک را برای تولید ناکافی نفت سرزنش کرده است و سوم چون او هفته گذشته گاز را عاملی دانست که آلمان را به اسارت روسیه درآورده است.
علاوه بر اینها الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه در هفته‌های اخیر به آمریکا سفر کرده و به همتای آمریکایی خود، ریک پری قول مساعدت برای افزایش تولید و متعادل کردن بازار نفت داده بود. نواک همچنین روز جمعه اعلام کرد که روسیه و دیگر تولیدکنندگان عمده نفت ممکن است در آینده برای جبران کمبود عرضه تولیدات خود را افزایش دهند. از این رو بعید نیست که پوتین قول افزایش تولید را در ازای دریافت برخی امتیازات به ترامپ بدهد. یک کارشناس نفتی در سئول در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز، اظهار کرده سیگنال‌های مختلفی از سمت عرضه منتشر می‌شود و احتمالا نفت در کانال ۷۰ دلار باقی بماند. او همچنین یکی از دلایل افت قیمت نفت در روز گذشته را دیدار روسای جمهور آمریکا و روسیه دانسته و گفته است: «دیدار بین پوتین و ترامپ نگاه‌های معامله‌گران را به این نشست دوخته که آنها درباره عرضه نفت چه خواهند گفت.»
همراهی سعودی با ترامپ
بلومبرگ روز گذشته به نقل از یک منبع آگاه که خواست نامش محرمانه بماند، اعلام کرد: آرامکو (شرکت نفت عربستان) نفت خام بسیار سبک این کشور را حداقل به دو مشتری آسیایی فروخته است. این محموله‌ها در حال حاضر بارگیری شده و در ماه آگوست (مرداد-شهریور) تحویل داده خواهند شد. به گفته این منبع خبری، محموله‌های یاد شده، جدا از محموله‌هایی است که طبق قراردادهای موجود توسط آرامکو صادر می‌شوند. عربستان در حالی به خریداران آسیایی پیشنهاد فروش نفت را می‌دهد که فعالان بازار نفت نیز در حال رصد هر نوع شواهدی دال بر جبران خروج نفت ایران از بازارها در پی اعمال تحریم‌های آمریکا و نیز کاهش تولید نفت ونزوئلا هستند. بر اساس این گزارش عربستان در ابتدای ماه جاری نیز حجم مقدار نفت در قراردادهای خود با ۶ مشتری آسیایی‌اش برای تحویل در ماه آگوست را به حداکثر رساند. این در حالی است که میزان صادرات نفت این کشور به آمریکا در ماه جاری بیش از ۵۰ درصد رشد داشته است، کارشناسان بر این باورند که افزایش عرضه عربستان به آمریکا در جهت تلاش برای کاهش قیمت نفت و به دنبال آن کاهش بهای بنزین در آمریکا بوده است. ترامپ مدت‌ها است که از قیمت بنزین در این کشور شکایت می‌کند و اوپک را مقصر افزایش قیمت‌ها می‌داند . علاوه بر این اقدامات، عربستان اخیرا قیمت نفت خود را نیز کاهش داد. سعودی‌ها این اقدام را در راستای افزایش جذابیت نفت خود برای مشتریان و احتمالا ربودن بازار نفت ایران انجام داده‌اند.
عربستان افزایش صادرات خود را به پشتوانه افزایش تولیداتش انجام می‌دهد. آن‌طور که آمار اوپک نشان می‌دهد این کشور در ماه گذشته میلادی تولیدات خود را نزدیک به ۵۰۰ هزار بشکه افزایش داده و به حدود ۵/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسانده است. گفته می‌شود افزایش تولید این کشور حداقل تا رسیدن به ۱۱ میلیون بشکه در روز ادامه خواهد داشت.اما افزایش تولید این کشور در حالی رخ داده که همچنان توافق نفتی بین کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برقرار است. اوپک و ۱۲ کشور غیرعضو اوپک در دسامبر سال ۲۰۱۶ توافق کردند که در مجموع ۸/ ۱ میلیون بشکه از عرضه جهانی نفت بکاهند تا بازار به تعادل برسد. در نشست این کشورها در ماه گذشته مقرر شد که این توافق تا پایان سال ۲۰۱۸ برقرار بماند، اما کشورها با افزایش تولید پایبندی به توافق را که در ماه مه به ۱۵۲ درصد رسیده بود به ۱۰۰ درصد رساندند. با این حال عربستان از همان ابتدا این توافق را به افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید از سوی کشورهایی که ظرفیت مازاد تولید دارند تعبیر کرد.
نگاه ایران به چین؟
در این میان فایننشال تایمز در گزارشی اعلام کرده ایران برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت و حمایت از اقتصاد خود، به مصرف‌کنندگان نفت آسیایی امید بسته است. در این گزارش با اشاره به لابی آمریکا با واردکنندگان نفت مانند هند، چین و ژاپن برای پایان دادن به خرید نفت از ایران، اعلام شده است: « واشنگتن احتمال اعطای معافیت به کشورهای مصرف‌کننده‌ای را که مایل به ادامه خرید نفت ایران هستند، مطرح کرده است.» فایننشال تایمز مدعی است که ایران امیدی به همکاری اروپایی‌ها ندارد و نوشته است: «وزیر نفت ایران گفته است مذاکرات با دولت‌های اروپایی برای حفظ برجام و اطمینان از تداوم صادرات رضایت بخش نبوده است. واشنگتن هفته جاری درخواست انگلیس، فرانسه و آلمان برای معافیت شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران را رد کرد.»
این روزنامه آمریکایی می‌گوید یک کارشناس اقتصادی در ایران به او گفته: «اگر چین نفت ایران را خریداری کند ما می‌توانیم در برابر آمریکا ایستادگی کنیم. چین تنها کشوری است که می‌تواند به آمریکا «نه» بگوید.» طبق آمار شرکت کپلر، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی ۶۵ درصد از ۷/ ۲ میلیون بشکه در‌روز نفتی را که ایران در ماه مه صادر کرد، خریداری کردند. نفت ایران همچنین به کشورهایی در اروپا، ترکیه و سایر نقاط در خاورمیانه صادر شده است. کره جنوبی، ژاپن و هند آمادگی خود را برای کاهش واردات از ایران اعلام کرده‌اند؛ اما همزمان سرگرم مذاکره برای دریافت معافیت از واشنگتن هستند. با این حال احتمال بیشتری وجود دارد که چین در برابر هرگونه درخواست آمریکا برای توقف دریافت نفت از ایران اعتراض کند. یک سخنگوی وزارت خارجه چین اظهار کرد: تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران باید متوقف شوند زیرا اثرات منفی دارد و این کشور همچنان به حمایت از برجام ادامه می‌دهد. مدیران صنعت انرژی می‌گویند اگرچه تهران ممکن است از تمایل دولت‌ها برای ادامه تجارت با ایران اندکی آسودگی خاطر پیدا کند، اما پالایشگاه‌هایی که به صنایع بانکداری، بیمه و کشتیرانی جهانی متکی هستند، نگران مانده‌اند.
ارسال نظر