«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
دو سکانس از نفت ونزوئلا
با این حال انتخابات ونزوئلا روز گذشته در حالی آغاز شد که حداقل در یک ماه اخیر نسبت به گذشته صداهای کمتری از کاخ سفید علیه دولت نیکلاس مادورو شنیده شده است. نیویورک تایمز دلیل این موضوع را نگرانی از آینده نفت بعد از خروج آمریکا از برجام و احتمال کاهش عرضه نفت ایران معرفی می‌کند. در واقع به نظر می‌رسد جایگزین کردن نفت ایران و ونزوئلا برای خریداران نفت کار بسیار دشواری خواهد بود و این می‌تواند احتمال سرپیچی از تحریم‌های ترامپ را بیشتر کند. ریسا گریس-تارگو، مدیر بخش آمریکای لاتین در اوراسیا گروپ نیز معتقد است که ترامپ بعد از انتخابات ونزوئلا که احتمالا با پیروزی مادورو پایان می‌پذیرد، با شدت عمل بسیار کمتر از آنچه پیش از این مدعی بود، برخورد خواهد کرد.
تارگو هرچند نگرانی از افزایش شدید قیمت بنزین در داخل آمریکا را دلیل نرمش ترامپ در مقابل مادورو می‌داند، اما عامل دیگری که از سوی کارشناسان به آن اشاره می‌شود، شرایط و نابسامانی شدید در ونزوئلا است. در واقع در شرایطی که تولید نفت این کشور مدام در حال کاهش است، ترامپ نمی‌خواهد مسوولیت هل دادن ونزوئلا به سوی پرتگاه را به عهده بگیرد. در واقع نرمش ترامپ در مقابل ونزوئلا به معنای کاهش بحران در این کشور نیست و ونزوئلا در حال حاضر با مشکلاتی مواجه است که به مراتب دشوارتر از مواجه شدن با تحریم‌های ترامپ است.
تقابل ترامپ و مادورو
ونزوئلا از همان اولین ماه‌های روی کار آمدن دونالد ترامپ با تهدیدهای او مواجه شد. آمریکا بر این باور است که دولت مادورو در حال گسترش دیکتاتوری است، به خصوص بعد از تشکیل مجلس موسسان و تغییر قانون اساسی این کشور، فشارها را بر دولت ونزوئلا افزایش داده است. گزینه تحریم خرید نفت ونزوئلا از سوی دولت ترامپ در ماه‌های اخیر بارها بررسی شده است، اما در حال حاضر موانعی برای عملی شدن این برنامه‌ها وجود دارد. اول اینکه به گزارش نیویورک تایمز، ایران و ونزوئلا هر دو عضو اوپک هستند و نقشی کلیدی در بازار نفت ایفا می‌کنند. از هر ۲۰ بشکه نفت تولید شده در جهان یک بشکه به آنها تعلق دارد، حذف بشکه‌های نفت هر دو کشور از بازار، کار بسیار دشواری برای ترامپ خواهد بود. به‌طور مثال می‌توان هند و چین را در نظر گرفت که در حال حاضر بزرگ‌ترین رشد تقاضا برای نفت را به خود اختصاص داده‌اند. این دو کشور بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران محسوب می‌شوند و از سویی روزانه حدود ۴۴ درصد از نفت ونزوئلا را نیز خریداری می‌کنند. بنابراین جایگزینی نفت ایران و ونزوئلا کار بسیار دشواری خواهد بود که عدم تبعیت از تحریم‌ها را به دنبال خواهد داشت. بنابراین ترامپ با تحریم همزمان دو کشور اعتبار دستورات خود را بیش از پیش زیرسوال خواهد برد.
رشد شدید قیمت نفت درپی تحریم همزمان دو کشور دیگر مانع پیش روی دولت ترامپ است. در ماه‌های اخیر قیمت نفت حدود ۲۰ درصد افزایش یافته و هفته گذشته نیز قیمت نفت برای اولین بار از سال ۲۰۱۴ از مرز ۸۰ دلار عبور کرد. این می‌تواند تهدید بزرگی برای رشد اقتصاد جهانی ایجاد کند. رشد بیشتر قیمت نفت می‌تواند فاصله موجود بین اتحادیه اروپا و آمریکا را بیشتر کند. اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ روزانه بیش از ۵ / ۱۰ میلیون بشکه نفت وارد کرده و برای خرید این مقدار در مجموع بیش از ۲۰۴ میلیارد دلار هزینه کرده است. افزایش قیمت نفت می‌تواند اقتصاد اتحادیه اروپا را مجددا به دوران رکود باز‌گرداند.
از سوی دیگر، هرچند اقتصاد آمریکا در سال‌های اخیر به دلیل رشد تولیداتش از اقتصاد یک کشور واردکننده محض فاصله گرفته، اما همچنان رشد شدید قیمت‌ها می‌تواند به زیان این کشور باشد. بلومبرگ طی گزارشی اعلام کرد که اگر قیمت نفت سه رقمی شود، می‌تواند ۴ / ۰ درصد از رشد اقتصادی این کشور بکاهد. علاوه بر این افزایش قیمت بنزین موضوعی است که دولت ترامپ نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. به اعتقاد ریسا گریس-تارگو تحلیلگر اوراسیا گروپ، خروج آمریکا از برجام نگرانی‌هایی درخصوص قیمت نفت و بهای بنزین در این کشور برای دولت ترامپ به دنبال داشته و این موجب اتخاذ مواضعی نرمتر در مقابل انتخابات ونزوئلا شده است. قیمت خرده‌فروشی بنزین در آمریکا در ماه‌های اخیر هم راستا با افزایش قیمت نفت مدام افزایش یافته، به‌طوری‌که در حال حاضر به‌طور متوسط به ۸۱ / ۲ دلار در هر گالن رسیده که بیش از ۴۰ سنت بیشتر از مدت مشابه سال قبل است. این در حالی است که در ایالات غربی آمریکا قیمت بنزین تا ۶ / ۳ دلار در گالن نیز رسیده است. اما این افزایش قیمت‌ها در شرایطی رخ داده که ماه‌های اوجگیری مصرف بنزین در این کشور فرا‌‌رسیده است. فصل تابستان به دلیل افزایش افزایش مسافرت‌های جاده‌ای فصل اوجگیری تقاضا برای بنزین در آمریکا است. پیش‌بینی می‌شود شهروندان امسال گران‌ترین تابستان از سال ۲۰۱۴ را تجربه کنند. اما این گرانی می‌تواند هزینه‌های بیشتر از حالت معمول برای دولت ترامپ داشته باشد. آنطور که گریس تارگو به پلاتس می‌گوید: «اگر به روند تاریخی نگاه کنید، قیمت‌های بالای خرده‌فروشی بنزین در داخل آمریکا احساسات اقتصادی مردم این کشور را تغییر می‌دهد و به‌طور کلی به دولت آسیب می‌رسانید. این چیزی است که دولت حداقل تا اواسط ماه نوامبر از آن اجتناب خواهد کرد.» تارگو به انتخابات میان‌دوره‌ای این کشور که نوامبر آینده برگزار می‌شود، اشاره دارد. انتخاباتی که می‌تواند قدرت را بار دیگر به دموکرات‌های کنگره آمریکا برگرداند و بقای ترامپ در کاخ سفید را تهدید کند.
اما سومین دلیل صرف‌‌نظر ترامپ از تحریم خرید نفت ونزوئلا، شرایط کنونی این کشور است. کشوری که در اواخر دهه ۱۹۳۰ بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان بود و بعد از آمریکا و شوروی در جایگاه سومین تولیدکننده بزرگ دنیا قرار داشت، این روزها به یکی از بحران‌های بزرگ بازار نفت تبدیل شده است. تولید نفت ونزوئلا در سال‌های اخیر افت مداومی را تجربه کرده و سرعت کاهش تولیدات در ماه‌های اخیر به دنبال تحریم‌های دلاری آمریکا سرعت بیشتری یافته است. تولید نفت این کشور ماه گذشته به مرز ۴ / ۱ میلیون بشکه در روز نزدیک شد که نشان از افت بیش از ۳۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت از ابتدای سال دارد. همچنین تولید نفت ونزوئلا نسبت به دسامبر ۲۰۱۵ افت یک میلیون بشکه‌ای را نشان می‌دهد. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که افت تولید نفت این کشور مادامی که مادورو در قدرت قرار دارد ادامه خواهد یافت.
همچنین پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال تولید نفت این کشور به مرز ۱ / ۱ میلیون بشکه در روز نزدیک شود. آژانس بین‌المللی انرژی حتی افت تولید شدیدتری برای ونزوئلا پیش‌بینی کرده. این سازمان می‌گوید ممکن است تولید نفت این کشور تا پایان سال به چند صدهزار بشکه در روز برسد. آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش خود ونزوئلا را در کنار ایران(به دلیل خروج ترامپ از برجام و احتمال کاهش عرضه نفت کشور) به‌عنوان دو ریسک بزرگ سمت عرضه بازار نفت در سال جاری معرفی می‌کند. از این‌رو دیوید‌گلدین، کارشناس انرژی و نماینده ویژه و هماهنگ‌کننده امور انرژی در وزارت امور خارجه دولت اوباما در این باره به پلاتس می‌گوید: «ونزوئلا به سرعت در حال سقوط است و مقامات دولت ترامپ نمی‌خواهند مسوولیت هل دادن این کشور به سوی پرتگاه را به عهده بگیرند.»
واکنش ترامپ به انتخابات ونزوئلا چه خواهد بود؟
با این حال انتظار می‌رود، از امروز دور جدید تحریم‌ها علیه ونزوئلا وضع شود. ونزوئلا و آمریکا رابطه نفتی دو سویه‌ای با هم دارند. پالایشگران آمریکایی سال گذشته با خرید روزانه ۷۰۰ هزار بشکه نفت از ونزوئلا، بزرگ‌ترین مشتری نفت این کشور بودند. در مقابل ونزوئلا نیز حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز نفت سبک و نیمه پالایش شده از آمریکا خریداری می‌کند. بنابراین هرچند که به نظر می‌رسد به دلایل گفته شده ترامپ فعلا از تحریم خرید نفت ونزوئلا ممانعت خولاهد کرد، اما تحریم فروش رقیق‌کننده به ونزوئلا مهم‌ترین سناریویی است که بعد از انتخاب مجدد مادورو پیش روی این کشور قرار دارد. ریسا گریس-تارگو در این خصوص به پلاتس گفته است: «من فکر می‌کنم که ممکن است تحریم‌های ملایم‌تر از آنچه پیش از این اعلام می‌شود بر ونزوئلا اعمال شود. چیزی شبیه ممنوعیت فروش رقیق‌کننده‌ها و نفت سبک به ونزوئلا یا ممنوعیت مربوط به بیمه که احتمالا بر محموله‌های نفتی تاثیر می‌گذارد. اما به نظر می‌رسد که ممنوعیت واردات که چند ماه پیش مورد بحث قرار گرفته بود، در یک دوره زمانی طولانی‌تر اتفاق افتد.»
آینده نفتی ونزوئلا
هرچند ممکن است تحریم‌های آمریکا علیه ونزوئلا سرعت سقوط این کشور را بیشتر کند،اما شرایط کنونی این کشور در حال حاضر نتیجه سال‌ها اعمال سیاست‌های پوپولیستی و غیرمنطقی سیاست‌مداران سوسیالیست ونزوئلا است. تولید نفت این کشور در سال ۱۹۹۸ یعنی زمانی که چاوز قدرت را در دست گرفت به بیش از ۵ / ۳ میلیون بشکه در روز رسیده بود، اما با سلسله سیاست‌های غیرمنطقی از جمله ناتوانی در جذب سرمایه خارجی و همچنین اخراج کارشناسان و متخصصان نفتی و جایگزینی آنها با افراد غیرمتخصص اما معتمد دولت، در مسیر کاهشی قرار گرفت. در کنار کاهش تولید، سیاست‌های یارانه‌ای موجب شد که وابستگی ونزوئلا به نفت روز به روز بیشتر شود. اما شرایط بحرانی در ونزوئلا در سال‌های آخر دولت چاوز آغاز و با ادامه سیاست‌های پوپولیستی در دولت مادورو تشدید شد. در حال حاضر نیز به خصوص با حضور یک فرد نظامی ناآشنا به نفت در وزارت نفت این کشور مشکلات در صنعت نفت ونزوئلا به سطحی رسیده که در برابر آنها تحریم‌های آمریکا مشکل بزرگی محسوب نمی‌شود. همان‌طور که پیش از این «دنیای اقتصاد» در گزارشی با عنوان «بحران دستمزدها در ونزوئلا» اعلام کرده بود، بحران در شرکت ملی نفت ونزوئلا از میزان تولید و صادرات یا تجهیزات فرسوده یا عدم سرمایه‌گذاری فراتر رفته و به بحران انسانی میان کارگران نفتی ونزوئلا بدل شده است. درآمد روزانه کمتر از ۵۰ سنت موضوعی است که موجب شده بسیاری از کارمندان شرکت ملی نفت این کشور به فرار از صنعت نفت این کشور اقدام کنند.
ارسال نظر