«روسنفت»، سلاح استراتژیک جدید روسیه
پس از اشغال کریمه از سوی روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا سیاست اعمال تحریم‌ها در قبال این کشور را به‌طور جدی دنبال کرده‌اند و با توجه به جایگاه استراتژیک نفت در اقتصاد روسیه، پروژه‌ها و شرکت‌های نفت و گاز این کشور کانون اصلی تحریم‌ها بوده است. لکن استراتژی دولت روسیه برای فرار از این فشار سنگین در نوع خود خاص و شاید غیرقابل پیش‌بینی بوده است. دولت روسیه با استفاده از ظرفیت‌های نفتی خود، از این حربه برای خنثی‌سازی آثار تحریم‌های نفتی استفاده کرده است. ذکر کلیه اقدامات روسیه در این رابطه از حوصله این یادداشت خارج است و فقط به مورد شرکت «روسنفت» اشاره می‌شود.
شرکت روسنفت درحال حاضر بزرگ‌ترین شرکت تولید‌کننده نفت روسیه محسوب می‌شود. این شرکت دولتی نقش حساسی در اقتصاد بلکه سیاست این کشور بازی می‌کند. این شرکت با بیش از ۲۶۱ هزار نفر نیرو، در سال ۲۰۱۶ با تولید روزانه ۵/ ۴ میلیون بشکه نفت در روز، حدود ۶۵ میلیارد دلار درآمد داشته است. شرکت روسنفت در فهرست شرکت‌ها و سازمان‌های استراتژیک فدراسیون روسیه قرار دارد.باوجود جایگاه استراتژیک شرکت مزبور و حساسیت‌هایی که به‌طور طبیعی در قبال اینچنین شرکت‌هایی ایجاد می‌شود، دولت پوتین با حرکتی غیرمحافظه‌کارانه و برخلاف رویکرد سنتی روس‌ها، از چند سال قبل سیاست بین‌المللی کردن شرکت مزبور را با قاطعیت دنبال کرده است. گام نخست، خصوصی‌سازی بخشی از سهام این شرکت و عرضه سهام آن به شرکت‌های خارجی بود.
یکی از الزامات این رویکرد بین‌المللی‌سازی و خصوصی‌سازی، ارزشگذاری بوده که ارزش شرکت روسنفت در بازار ۵۷ میلیارد دلار اعلام شده است. سهامداران اصلی شرکت روسنفت در حال‌حاضر عبارتند از:
هلدینگ روسنفت گاز (Rosneftegaz) ۵۰ درصد به اضافه یک سهم که کلا در کنترل دولت روسیه است، شرکت BP با ۷۵/ ۱۹ درصد سهم و بنیاد سرمایه‌گذاری توسعه قطر ۵/ ۱۹ درصد. دولت قطر سال گذشته ۵/ ۱۹ درصد از سهام شرکت روسنفت را به مبلغ ۸/ ۱۰ میلیارد دلار خریداری کرد. این اقدام یکی از پیروزی‌های سیاسی روسیه محسوب می‌شود، به‌طوری‌که معامله مزبور موجب نگرانی شدید غرب شده است. اما در اوایل سپتامبر سال جاری شرکت چینی به‌نام CEFC China Energy اعلام کرد که ۱۶/ ۱۴ درصد از سهام روسنفت را به ارزش ۱/ ۹ میلیارد دلار از کنسرسیوم گلنکور و شرکت سرمایه‌گذاری قطر خریداری می‌کند. این شرکت چینی تا چند سال قبل صرفا در تجارت نفت فعال بود اما هم‌اکنون وارد عرصه سرمایه‌گذاری‌های کلان در صنعت نفت شده است. با انتقال سهام به شرکت چینی، سهام گلنکور ۵/ ۰ درصد و شرکت سرمایه‌گذاری قطر به ۷/ ۴ درصد کاهش خواهد یافت.
همه این تحولات، زیر سایه تحریم‌های اروپا و آمریکا علیه روسیه در جریان است. گام بزرگ بعدی در بین‌المللی‌سازی شرکت روسنفت، وارد کردن نخبگان خارجی در اداره این شرکت بوده است. در این رابطه دولت روسیه موفق به جذب برخی افراد شاخص غربی مانند صدراعظم سابق آلمان شده است.در آگوست سال جاری گرهارد شرودر که تا سال ۲۰۰۵ به مدت ۷ سال صدراعظم آلمان بود، به عضویت هیات مدیره شرکت روسنفت درآمد و در ۲۹ سپتامبر اعلام شد که وی به‌عنوان رئیس هیات مدیره شرکت مزبور انتخاب شده است. در واکنش به انتقادات گسترده برای پذیرش این سمت، شرودر در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «فرض کنید به‌جای روسنفت، عضویت در هیات مدیره اکسون در آمریکا به من پیشنهاد می‌شد، هیچ‌کس در مورد انگیزه من سوال نمی‌کرد.» شرودر هم اکنون رئیس هیات‌مدیره کمیته نورداستریم است که قرار است خط لوله انتقال گاز شرکت گسپروم را از دریای بالتیک به اروپا اجرا کند. نکته جالب توجه در این رابطه، کشته شدن پدر شرودر در جنگ جهانی دوم به دست ارتش سرخ شوروی است.
به‌غیر از شرودر، بین اعضای هیات‌مدیره فعلی شرکت روسنفت، افراد غیر‌روس دیگری نیز به چشم می‌خورد، ازجمله:
Matthias Warnig نماینده نورد استریم به‌عنوان نایب رئیس هیات‌مدیره، Donald Humphreys نماینده هلدینگ روسنفت ، Robert Dudley و Guillermo Quintero نمایندگان شرکت BP Faisal Al Suwaidi نماینده بنیاد قطر . این مجموعه اقدامات نشان می‌دهد که چگونه دولت روسیه موفق شده با شناخت بازیگران و تحلیل رفتاری آنها، تهدیدها علیه صنعت نفت خود را به فرصت تبدیل کند، به‌طوری که هم‌اکنون شرکت روسنفت نه تنها در روسیه بلکه با حضور در پروژه‌های نفتی کشورهای مختلف جهان ازجمله منطقه خاورمیانه به ابزار استراتژیک دولت روسیه تبدیل شده است. لازم است شرکت‌های فعال در صنعت نفت ایران نیز از حالت رکود و ایستایی خارج شده و با ورود به عرصه بین‌المللی، که آنها را به اصلاح قواعد رفتاری ملزم می‌کند، موجب رشد خود و صنعت نفت شوند.
ارسال نظر