«دنیای اقتصاد» بازار نوشیدنی پرطرفدار را در ایران و جهان بررسی می‌کند
بازاری تلخ‌تر از قهوه
به گزارش بلومبرگ حدود ۲۵ درصد کل مصرف قهوه جهان مربوط به کافه‌ها است و یک محقق بازار تخمین زده است که ۹۵ درصد کافه‌های جهان در طول ماه‌های اخیر تعطیل بوده‌اند. این وضعیت بازار قهوه از بخش کشت و کشاورزی و تجارت بین‌المللی تا فروش کافی‌شاپ‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشی‌ها را تحت تاثیر خود قرار داده است. البته این کاهش جهانی تقاضا با اینکه دامن‌گیر بازار ایران نیز شده است، اما بر خلاف روند کاهشی قیمت در بسیاری از نقاط، در برخی نقاط مانند ایران نیز شکل عکس داشته و قیمت قهوه افزایش یافته است.
ترس از کرونا به تلخی قهوه می‌چربد
شیوع بیماری کووید-۱۹ همه را خانه‌نشین کرده است و کافه رفتن برای نوشیدن قهوه و رفع نیاز کافئین روزانه برای بسیاری از افراد به آیینی قدیمی و فراموش‌شده در گذشته تبدیل شده است. به نظر می‌رسد خیلی مهم نیست که مشتریان خانگی چه مقدار قهوه مصرف می‌کنند، افزایش مصرف خانگی قهوه نمی‌تواند ضربه مهلکی را که به بازار جهانی قهوه وارد شده است، جبران کند.
وزارت کشاورزی آمریکا پیش‌بینی کرده است مصرف جهانی قهوه در سال جاری برای اولین بار از ۲۰۱۱ تاکنون کاهش پیدا می‌کند. شیوع بیماری کرونا و درگیری جهان با محدودیت‌های اجتماعی و عبور و مرور در فضاهای عمومی به تعطیلی بسیاری از کافه‌ها و رستوران‌ها در سراسر دنیا منجر شد. به گزارش بلومبرگ حدود ۲۵ درصد از تقاضای جهانی قهوه، سهم مصرف کافه‌هاست که این خود نشانگر اهمیت کافه‌ها در زنجیره عرضه جهانی قهوه است. می‌توان گفت فرهنگ کافه‌نشینی در تمام نقاط مهم دنیا در ماه‌های اخیر از بین رفته است. مارکس اسپکترون، پژوهشگر بازار مواد غذایی تخمین می‌زند که در جهان بیش از ۹۵ درصد کافه‌ها بسته شده‌اند! این یکی از پیچیدگی‌های بی‌رحمانه ویروس کرونا است که حتی لذت خوردن یک لاته ساده را هم از انسان‌ها گرفته است. در شهری مانند لندن که محدودیت‌های اجتماعی کمتر شده‌اند کماکان اکثر کافه‌ها به دلیل قوانین یا کساد بودن بازار تعطیل هستند. رابرت رابینسون، بنیان‌گذار کافه نوتز که ۱۰ شعبه در لندن دارد، می‌گوید: بازگشت مجدد کافه‌ها بسیار کند و مبهم خواهد بود و ممکن است بسیاری از شعبه‌هایش تا پایان سال جاری امکان بازگشایی نداشته باشند. رابینسون معتقد است نوشیدن قهوه برای افراد مقوله‌ای اجتماعی است و می‌گوید: اگر شما احساس کنید که باید یک کاپوچینو بنوشید، آن را به‌صورت آنلاین سفارش نمی‌دهید. چون قهوه نوشیدن جنبه‌های اجتماعی دارد و در خانه و به تنهایی چندان دلچسب نیست.
چشم‌انداز بازار جهانی قهوه
بهبود تقاضای جهانی برای قهوه به معیشت بیش از ۱۲۵ میلیون نفر به‌صورت مستقیم گره خورده است. از کارگران بخش کشاورزی تا کارگران زنجیره‌های عرضه و کافه‌ها و رستوران‌ها همگی دچار مشکلات اقتصادی و معیشتی جدی شده‌اند. سازمان بین‌المللی قهوه (ICO) نیز هشدار داده است که این وضعیت با افزایش فقر در نواحی کشت قهوه همراه خواهد شد و خطر افزایش کار کودکان در این نقاط را نیز افزایش خواهد داد. موسسه سیتی‌گروپ در چشم‌انداز نیمه دوم سال جاری خود پیش‌بینی کرده است که بهای معاملات آتی دانه‌های قهوه عربیکا در آمریکا با ۱۰ درصد کاهش به حدود ۹۰ سنت بر هر پوند برسد که هزینه‌های تولید را نیز به سختی پوشش می‌دهد. سازمان بین‌المللی قهوه در گزارش آخر خود اعلام کرده است در ماه ژوئن قیمت دانه‌های عربیکا در مبادلات جهانی برای سومین ماه پیاپی کاهش یافته، اما قیمت دانه‌های روبوستا ۱/ ۰ درصد افزایش پیدا کرده است. این نهاد از کاهش ۷/ ۴ درصدی تجارت جهانی قهوه در گزارش خود یاد کرده است که تجارت قهوه را در ۸ ماه نخست سال به حدود ۸۸ میلیون کیسه رسانده است. (هر کیسه معادل ۶۰ کیلوگرم دانه قهوه است.) البته همه سناریو‌ها به این اندازه بدبینانه نیستند.تان هنگ هونگ، تحلیلگر ارشد بازار خوراکی و نوشیدنی‌ها در شرکت مینتل معتقد است بیشترین رشد تقاضا برای قهوه در آسیا خواهد بود چرا که رستوران‌ها و کافه‌ها در نیمه دوم سال در کشورهای آسیایی بازگشایی خواهند شد. وزارت کشاورزی آمریکا هم پیش‌بینی کرده است تقاضا در سال ۲۰۲۱ دوباره روند صعودی در پیش خواهد گرفت. با وجود این، شیوع موج دوم کرونا می‌تواند باعث طولانی شدن هر چه بیشتر این روند و تعویق بازگشایی‌ها شود. به‌عنوان مثال غول صنعت قهوه یعنی شرکت استارباکس که فقط در آمریکا حدود ۱۳ هزار کافی شاپ دارد، اعلام کرده است که در ماه مه با ۴۳ درصد کاهش فروش مواجه شده است. فارغ از محدودیت‌های کرونایی، به دلیل رکود اقتصادی ناشی از شیوع کرونا در سراسر دنیا مردم ترجیح می‌دهند برخی از هزینه‌های خود مانند قهوه خوردن را کاهش دهند. چشم‌انداز بازار قهوه و کافه‌ها در آینده نزدیک با خطرات جدی نیز رو‌به‌رو است. برخی از تحلیلگران معتقدند با توجه به وضعیت کنونی، طیف بیشتری از مشتریان به قهوه خانگی و قهوه فوری رو می‌آورند. زیرا به دلیل خطرات شیوع کرونا به کافه‌ها نمی‌روند و البته این دو گزینه از نوشیدن قهوه در کافه ارزان‌تر و به صرفه‌تر است. به همین دلیل نیز پیش‌بینی می‌شود بسیاری از شرکت‌های فرآوری دانه‌های قهوه مجبور به تغییر روند خود باشند و بسیاری از کسب‌و‌کارهای خرد در زمینه کافه و رستوران با تعطیلی همیشگی مواجه شوند.
قهوه گران‌تر و مشتری کمتر در ایران
در بازار ایران نیز وضعیت فروش قهوه با کاهش بسیار چشمگیری رو‌به‌رو شده است. به‌رغم بازگشایی کافه‌ها پس از تعطیلی اواخر سال گذشته و ابتدای سال جاری، مصرف قهوه و فروش آن در کافه‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است. البته تفاوتی مهم در الگوی جهانی که کم شدن تقاضا به کاهش قیمت انجامیده است با الگوی ایران وجود دارد. علی، صاحب یک کافه در مرکز شهر تهران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «تعداد مشتری کافه‌ها از وقتی که کرونا آمده، یک‌سوم شده است. الان هم که تابستان است و سفارش قهوه و نوشیدنی‌های گرم کلا در تابستان کمتر از فصل‌های سرد است. به همین خاطر سفارش قهوه خیلی کم شده است.» او درباره قیمت دانه‌های قهوه‌ای که در بازار برای کسب‌و‌کارش مجبور است تهیه کند هم می‌گوید: «در همین مدت زمان که مشتری‌های ما یک‌سوم شده است، هر کیلو قهوه بسته به نشان تجاری و ترکیبش بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش قیمت داشته است. بخشی از گران شدن قهوه به دلیل بالا رفتن قیمت دلار است. اما قهوه‌ای که در همین تهران رُست می‌شود هم همین‌قدر گران شده است.» او در پایان حرف‌هایش هم چند کلمه اضافه کرد: «روزگار ما که کافه‌داریم یا کسانی که در کافه‌ها کار می‌کنند از طعم همین قهوه‌های گران هم تلخ‌تر شده است و با این وضعیت اقتصادی و کم شدن مشتری‌ها، جاهایی که بسیاری از ما در آن مکان‌ها خاطره داریم به سمت تعطیل شدن می‌روند.»
