۱۳.۵تریلیون دلار؛ هزینه اولیه گذار سبز
ردیاب خالص صفر صنایع (Net-Zero Industry 2023) که با همکاری اسنچر منتشر شده‌است، پیشرفت جهان در گذار به سمت انتشار خالص صفر کربن را برای هشت صنعت از جمله فولاد، سیمان، آلومینیوم، آمونیاک (به استثنای سایر مواد شیمیایی) نفت و گاز، هوانوردی، کشتیرانی و حمل‌ونقل بررسی کرده‌است. این ردیاب نشان می‌دهد این صنایع در 90درصد موارد، نیازمند استفاده از سوخت‌های فسیلی هستند و چالش‌هایی جدی در مسیر تحول فناوری در جهان و تحقق کربنزدایی ایجاد‌کرده‌‌‌‌‌اند.
این گزارش که به‌تازگی از سوی سازمان‌ملل در جریان اجلاس COP28 منتشر شده، بر اقدامات آب‌و‌هوایی چشمگیر «برای بستن» شکاف انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای تاکید دارد. پیشنهاد این گزارش این است که جهان لازم است راه‌‌‌‌‌هایی را برای سرعت‌بخشیدن به کربنزدایی صنایع تولیدی، تحول بخش انرژی و تغییر جامع بخش حمل‌ونقل مشخص و عملیاتی کند. با اینکه مسیر رسیدن به خالص صفر کربن در این بخش‌ها براساس عوامل منحصربه‌فرد بخشی و منطقه‌ای متفاوت است، سرمایه‌گذاری در انرژی پاک، هیدروژن پاک و زیرساخت‌های جذب، استفاده و ذخیره کربن (CCUS) کمکی جدی به افزایش سرعت جهان در نیل به کربنزدایی بخش صنعت به‌حساب می‌آید.
روبرتو بوکا، رئیس مرکز تحقیقات مجمع جهانی اقتصاد در این‌باره گفته است: کربنزدایی دو بخش صنعت و حمل‌ونقل که امروز 40درصد از انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای جهانی متعلق به آنهاست، برای دستیابی به صفر خالص ضروری است، به‌ویژه که تقاضا برای محصولات صنعتی و خدمات حمل‌ونقل همچنان قوی بوده و محرک انتشار آلاینده است. مجمع جهانی اقتصاد عمیقا معتقد است سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی قابل‌توجهی مورد‌نیاز است تا با سیاست‌ها و مشوقهای قوی‌‌‌‌‌تر تکمیل شود و صنایع را به فناوری‌های با سطح انتشار کربن کمتر سوق دهد؛ ضمن اینکه دسترسی به منابع مقرون‌‌‌‌‌به‌‌‌‌‌صرفه و قابل‌‌‌‌‌اعتماد برای رشد اقتصادی را تضمین کند.» بر اساس این گزارش، برای تولید انواع برق پاک اعم از انرژی خورشیدی، فرا ساحل و بادی، هسته‌‌‌‌‌ای و زمین گرمایی، همچنین تامین هزینه‌های الکترولیز و انتقال هیدروژن و نیز تولید کربن پاک نیاز به سرمایه‌ای 13تریلیون دلاری است که در کنار هزینه‌های ذخیره‌سازی انرژی، مجموع نیاز جهان به سرمایه‌برای گذار انرژی را به ورای 13.5تریلیون دلار می‌رساند. ردیاب خالص صفر صنعت چارچوبی جامع از محرک‌های انتشار و توانمندسازی برای اندازه‌‌‌‌‌گیری پیشرفت و شناسایی شکاف‌‌‌‌‌ها، کارت‌های امتیازی برای هر صنعت و فرصت‌هایی برای همکاری بین‌‌‌‌‌بخشی پیشنهاد می‌کند. در نسخه آخر این ردیاب، گزارش به‌روز‌شده‌‌‌‌‌ای از بخش حمل‌ونقل موجود است و چارچوبی برای شناسایی و اعمال استراتژی‌های تحول صنعتی خالص صفر پیشنهاد شده‌است. یافته‌‌‌‌‌های این گزارش بر ضرورت ایجاد یک محیط توانمندسازی تاکید دارد تا برای تحریک فناوری‌های با آلایندگی پایین، زیرساخت‌های جدید و تقاضا برای محصولات سبز، دامنه‌‌‌‌‌ای از سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها طراحی شود. علاوه‌بر افزایش مخارج سرمایه‌ای تحقق کربن‌صفر، پایه‌‌‌‌‌های دارایی صنعتی و حمل‌ونقل موجود، سرمایه‌گذاری بیشتری برای ایجاد زیرساخت انرژی پاک مورد‌نیاز است. انتظار می‌رود اکثر فناوری‌های مورد‌نیاز برای انتشار آلاینده‌‌‌‌‌های صفر خالص پس از سال2030 به بلوغ تجاری برسند، بنابراین به مشوقهای دولتی در مراحل بعدی نیازی نیست؛ در واقع نیاز به رویکردهای مشترک برای تحقیق، توسعه و مقیاس، آنها را برجسته کرده و پدیدار می‌سازد. این شامل جایگزینی فناوری‌های قدیمی با نمونه‌‌‌‌‌های کم‌کربن، افزایش کارآیی فرآیندها و ماشین‌آلات، تامین انرژی و چرخش مسیر است. گزارش ردیاب خالص صفر همچنین تاکید می‌کند ضروری است که به‌زودی برای کربنزدایی و بهبود بهره‌‌‌‌‌وری انرژی در صنایع معدنی اقدام شود. در غیر‌این‌صورت، تقاضای جهانی بدون کاهش در میزان مصرف سوخت‌های فسیلی در بخش‌های کلیدی صنعت که به‌طور متوسط 8درصد در سه سال‌گذشته رشد داشته‌است، تا سال2050 به میزان قابل‌توجهی افزایش خواهد یافت. البته رهبران صنعتی می‌توانند از طریق روش‌های جدید، همکاری و نوآوری را تقویت کنند. برای نمونه، در داخل خوشه‌‌‌‌‌های صنعتی- معدنی و با تقویت بهترین شیوه‌‌‌‌‌ها، از جمله به اشتراک گذاشتن زیرساخت‌ها در حوزه‌های مهمی مانند هیدروژن پاک و ذخیره کربن، در کنار ایجاد تقاضا برای محصولات کمتر آلوده، تغییر فرآیندها در بخش معدن امکان‌پذیر خواهد شد.
