واشنگتن‌پست «تحقیق دانشگاه کلرادو بعد از زلزله هائیتی» را منتشر کرد
خطر زلزله در ۲۵ کلان‌شهر جهان
تهران، توکیو، استانبول، مکزیکوسیتی، قاهره، جاکارتا و کراچی در صدر فهرست «کلان‌شهرهای خطرناک به لحاظ زلزله» قرار دارند نیلوفر قدیری
زلزله‌شناسان آمریکایی در دانشگاه کلرادو بعد از زلزله هائیتی، تحقیقاتی درباره گسل‌های پرریسک در شهرهای پرجمعیت جهان انجام دادند که نتایج آن نشان می‌دهد ۲۵ کلان‌شهر از کشورهای مختلف در فهرست «مناطق خیلی خطرناک به لحاظ زلزله» قرار دارند و موقعیت گسل در این کلان‌شهرها به آنچه در پورتوپرنس فعال شد، شباهت دارد.
واشنگتن‌پست با انتشار کامل گزارش دانشگاه کلرادو به نقل از محققان پیش‌بینی کرده است، زلزله فاجعه‌بار بعدی ممکن است در تهران، توکیو، استانبول یا حتی در مکزیکوسیتی و قاهره رخ دهد.
بر اساس این گزارش، در حال حاضر نزدیک به ۴۰۳ میلیون نفر در جهان در شهرهایی زندگی می‌کنند که با خطر زلزله روبه‌رو هستند.
هر چند مفهوم ابرشهر در جهان مفهوم جدیدی است متعلق به دنیای مدرن امروز، اما زلزله عبارت قدیمی و آشنایی برای جهان است.
ترکیب این دو اما ترکیب مرگباری است که فاجعه ایجاد می‌کند. جدیدترین نمونه این فاجعه چند هفته پیش در کشور هائیتی روی داد و بیش از ۳۰۰ هزار نفر را به کام مرگ برد. حالا دانشمندان می‌گویند که این فاجعه بدون شک باز هم در جهان تکرار خواهد شد.
روزنامه آمریکایی واشنگتن پست به بهانه زلزله ویران‌گر هائیتی در گزارشی می‌نویسد: تا دو قرن پیش در جهان فقط یک شهر با جمعیت بالای یک میلیون نفر وجود داشت و آن هم پکن بود. اکنون اما بیش از ۳۸۱ شهر جهان دست کم یک میلیون نفر جمعیت ساکن دارند. در گزارش تحقیقی منتشر شده توسط زلزله‌شناسان دانشگاه کلرادو درباره وضعیت کلان‌شهرها و موقعیت زلزله‌خیزی آنها آمده است که نزدیک به ۴۰۳ میلیون نفر در جهان در شهرهایی زندگی می‌کنند که با خطر زلزله روبه‌رو هستند. در این گزارش پیش‌بینی شده که زلزله فاجعه‌بار بعدی ممکن است در توکیو، استانبول، تهران یا مکزیکوسیتی روی دهد یا حتی جاکارتا، کراچی و قاهره را ویران کند. فهرست این شهرهای خطرناک خیلی طولانی است. دست کم ۲۵ شهر جهان موقعیتی شبیه پورتوپرنس در هائیتی دارند که اگر چه احتمال وقوع زلزله در آنها هر ۲۵۰ سال یک بار وجود دارد، اما اگر روی دهد فاجعه مرگباری به بار می‌آورد. در همه این کلان‌شهرها ساختمان‌ها به آسمان رفته‌اند و مردم و خانواده‌های پرجمعیت یا کم‌جمعیت بالای سر هم زندگی می‌کنند.
فاصله میان مرگ و زندگی برای مردمی که در این ساختمان‌ها زندگی می‌کنند، به میزان بتون و فلزی بستگی دارد که در این ساختمان‌ها به کار رفته است. سال‌ها است که کارشناسان و دانشمندان زلزله‌شناسی درباره احتمال هولناک وقوع زلزله در شهرهای پرجمعیت و کلان‌شهرها هشدار می‌دهند.
اما سوال مهم برای همه این است که شهر بعدی که ویران می‌شود کدام است و کی؟ دانشمندان اما نمی‌توانند در این باره هیچ پیش‌بینی قطعی یا حتی نزدیک به قطعی بکنند. آنها فقط می‌توانند بگویند که زلزله بعد از وقوع چرا روی داده است. بعضی زلزله‌های عظیم پیش‌لرزه‌هایی داشته‌اند، اما بعضی دیگر بدون هیچ هشدار و اخطاری روی داده‌اند. یک مورد مشهور از زلزله‌هایی که با پیش‌بینی روی داد، زلزله‌های‌چنگ در چین در سال ۱۹۷۵ بود. در آن زمان یک مقام محلی با توجه به چند زلزله خفیف و گزارش تغییر و تحولات گسل‌ها، زنگ خطر را به صدا درآورد، اما آن هشدار بیشتر به یک پیش‌بینی اتفاقی شبیه بود تا یک استدلال علمی. در مقابل، صدها مورد پیش‌بینی زلزله بدون اینکه به وقوع بپیوندد در جهان وجود داشته است.
پیش‌بینی درباره زلزله همواره در چین موضوع جنجالی و بحث‌برانگیزی بوده است، اما با این وجود کسی نتوانست مثلا زلزله ویران‌گر سال ۱۹۷۶ در تانگ‌شان که دست‌کم جان ۲۴۰ هزار نفر را گرفت، پیش‌بینی کند. شهر پورتوپرنس در هائیتی از قرن ۱۸ و زمان سلطه فرانسوی‌ها، هیچ‌گاه شاهد زلزله شدیدی نبوده است. هیچ پیش‌بینی هم در این زمینه وجود نداشته است.
در سال‌های اخیر اما دانشمندان به خطوط گسلی نزدیک این شهر توجه نشان دادند. کارول پرنتیس یکی از زمین‌شناسان دانشگاه کلرادوی آمریکا که درباره گسل‌های هائیتی تحقیق می‌کند می‌گوید: ما مدتی بود که فهمیده بودیم باید منتظر زلزله در هائیتی باشیم، اما کسی فکر نمی‌کرد که چنین فاجعه‌ای روی دهد.
این دانشمند می‌گوید که تمرکز کار بر روی زلزله در آمریکای لاتین، بر روی جمهوری دومنیکن بود. شهر سانتیاگو با جمعیت بیش از یک میلیون نفر در دومنیکن، محور تحقیقات زلزله‌شناسان در آمریکای لاتین است. آنها می‌گویند که کل منطقه کارائیب از نظر زلزله فعال و خطرناک است.
کارشناسان می‌گویند که نقطه خطرناک بعدی در این منطقه، پاناما و شهر پاناما سیتی است که تنها ۷ کیلومتر با یک گسل خطرناک فاصله دارد. این گسل در ۴ قرن گذشته هیچ فعالیتی نداشته‌است. شاید هم فاجعه بعدی در کاراکاس در ونزوئلا روی دهد، جایی که میلیون‌ها نفر در فقر و در ساختمان‌های کاملا غیرمطمئن زندگی می‌کنند. آخرین بار زلزله ۱۹۸ سال پیش شهر کاراکاس را لرزاند. اکنون کارشناسان می‌گویند که ساختمان‌های خطرناک و سست این شهر تله مرگ شهروندان آن است. مکزیکو سیتی هم در معرض خطر قرار دارد. زلزله ویران‌گر سال ۱۹۸۵ در این شهر باعث مرگ بیش از ۱۰ هزار نفر شد.
کانون این زلزله صدها کیلومتر دورتر بود، اما این شهر را همچون یک کمربند مرگبار در بر گرفت. اکثر کشورهای آمریکای لاتین و حتی شهرهایی در داخل آمریکای شمالی در زمانی و با تفکری ساخته شده‌اند که زلزله و احتمال وقوع آن جایی در این تفکر ندارد.
شهرسازی روند رو به رشد و پرسرعتی است. در نیم قرن آینده، نزدیک به ۵ میلیارد نفر به جمعیت کره زمین افزوده می‌شود و بیش از یک میلیارد مسکن جدید ساخته خواهد شد، اما پرسش اینجا است که آیا این خانه‌های جدید برای دنیایی که هر روز بی‌ثبات‌تر و زمینی که هر روز پرجنب‌وجوش‌تر و خطرناک‌تر می‌شود، ساخته خواهند شد؟
این روزها رسانه‌ها و محافل خبری و علمی و تحقیقاتی پر است از مطالبی درباره ورزش و سلامتی رژیم غذایی برای جلوگیری از بیماری قلبی و کنترل چاقی یا درمان افسردگی و آموزش بهتر زیستن و بهتر فکر کردن به مردم جهان. میلیون‌ها دلار برای این تحقیقات و فعالیت‌ها هزینه می‌شود و هر روز توجه عده بیشتری از مردم جهان به این موضوع جلب می‌شود. محققان این حوزه همچون قهرمانان زندگی بشری تجلیل می‌شوند و مراکز و موسسات خیریه در این زمینه تاسیس می‌شود، اما کسی برای محکم‌سازی ساختمانی که ممکن است در یک نیمه‌شب بر اثر لرزشی در بطن زمین بر روی ساکنان آن ویران شود، فکری نمی‌کند.
کارشناسان زلزله‌شناسی در آمریکا پیشنهاد کرده‌اند که سازمان ملل در کنار آژانس‌هایی همچون آژانس هسته‌ای یا تغذیه، بخشی هم برای تحقیق درباره استحکام سازه‌ها در برابر زلزله اختصاص دهد و بودجه‌ای به صورت سالانه و مرتب برای این منظور در نظر بگیرد.
ارسال نظر