سریال کاهشی تورم ساختمانی ۱۴۰۰ ادامه پیدا می‌کند؟ استرس برقی تولیدکنندگان
ساخت و ساز در گردنه «خاموشی»
گزارش «دنیای‌اقتصاد» از دو رخداد در هزینه ساخت مسکن
سریال کاهشی تورم مصالح ساختمانی در فصل زمستان نیز ادامه پیدا کرد. پس از آنکه در بهار پارسال تورم مصالح ساختمانی به بیش از 100درصد رسید و در قله قرار گرفت، مسیر کاهش تورم آغاز شد، طوری که در فصول تابستان و پاییز تورم ساختمانی به 65 و سپس 6/ 39درصد رسید. این در حالی است که تازه‌‌ترین گزارش رسمی مرکز آمار نشان می‌دهد در زمستان 1400 نیز روند افت تورم ساختمانی ادامه پیدا کرد، طوری که تورم نقطه‌‌ای مصالح در این فصل با رسیدن به ایستگاه 35درصد، به حدود یکسوم این نرخ در شروع سالی که گذشت رسید. با این حال بازار مصالح ساختمانی اکنون تحت‌تاثیر استرس خاموشی‌‌های رایج چند سال اخیر قرار گرفته و درباره ادامه سریال کاهشی تورم ساختمانی تردید وجود دارد؛ کمااینکه بررسی تازه‌‌ترین نرخ‌ها در بازار مصالح نشان از افزایش بین 20 تا بیش از 40درصدی قیمت برخی اقلام کلیدی و پرمصرف در ساخت‌‌وسازها نظیر سیمان، گچ و آهن طی یکی دو ماه اخیر دارد.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، تورم مصالح ساختمانی با تاخیر حدود دو ساله نسبت به جهش قیمت مسکن رشد شتابان خود را آغاز کرد. طی یک سال 97 که نخستین سال جهش قیمت مسکن در پایتخت بود، میانگین قیمت هر مترمربع آپارتمان مسکونی 70درصد رشد کرد و این در حالی است که تورم مصالح ساختمانی در آن سال 47درصد بود. جهش قیمت مسکن در سال‌های بعد نیز ادامه پیدا کرد اما تورم مصالح ساختمانی همچنان بسیار محدود بود کما اینکه در سال 98 میزان تورم مصالح ساختمانی به 35درصد رسید. از سال 99 روند تغییرات پرشتاب قیمت مصالح نیز آغاز شد و تورم مصالح به تورم مسکن نزدیک شد. میانگین رشد قیمت مسکن در یک سال 99 معادل 80درصد بود و این در حالی است که تورم مصالح در این سال نیز به 76درصد رسید. در واقع سال 99 را می‌توان اولین سال شروع متورم شدن بازار مصالح ساختمانی برای نزدیک شدن به تورم مسکن عنوان کرد.
هر چند به طور کلی انتظار می‌رود رشد قیمت نهادههای تولید، به رشد قیمت محصول بینجامد، اما در مورد مسکن و مصالح ساختمانی عکس این موضوع اتفاق افتاد، کما اینکه تورم مسکن پیش‌تر از تورم مصالح روند افزایشی به خود گرفت. علت این است که ریشه جهش مسکن در وهله اول حضور پررنگ سفته‌‌بازان و سوداگران در بازار مسکن به‌ویژه در سال‌های 97 و 98 بود. البته تورم قیمت زمین نیز به عنوان یکی از نهادههای اصلی تولید مسکن در قیمت نهایی معاملات بازار مسکن بی‌‌تاثیر نبود، اما نقش آن به مراتب کمرنگ‌‌تر از نقش سفته‌‌بازی و معاملات مکرر بود.
در نهایت از آنجا که موتور محرک تورم مسکن در دوره اخیر جهش، چیزی به جز تورم نهادههای تولید بود، رابطه همیشگی بین قیمت مسکن و مصالح ساختمانی به هم خورد و به این ترتیب پس از حدود دو سال از شروع جهش، بازار مصالح ساختمانی نیز وارد دوره رشد شتابان تورم شد تا رابطه از دست رفته خود با قیمت در بازار مسکن را به این ترتیب احیا کند. از سوی دیگر عمر دوره جهش مسکن رفته‌رفته به پایان می‌‌رسد، طوری که در اواخر سال 99 و اوایل سال 1400، سرعت رشد قیمت مسکن در تهران به یک‌‌ششم کاهش یافت و به دنبال آن شیب تورم ساخت نیز منفی شد، طوری که تورم مصالح ساختمانی که بهار پارسال در قله 101درصدی قرار داشت، در تابستان 1400 به 65درصد و در پاییز به 6/ 39درصد کاهش یافت. تازه‌‌ترین گزارش مرکز آمار مربوط به شاخص قیمت مصالح ساختمانی در فصل زمستان 1400 نیز حکایت از آن دارد که سریال کاهش تورم در این فصل نیز ادامه پیدا کرد و تغییرات نقطه‌‌ای قیمت مصالح در سه‌ماهه زمستان اخیر نسبت به فصل مشابه سال 99 حدود 5/ 35درصد بوده است. به این ترتیب میزان تورم ساختمانی در زمستان 1400 تقریبا به یکسوم مقدار آن در بهار کاهش یافت.
بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد نقش دو عامل کلیدی در کاهش تورم مصالح ساختمانی غیر‌قابل انکار است. عامل اول وضعیت انتظارات تورمی است که در زمستان پارسال با توجه به روند جریان مذاکرات احیای برجام، عملا انتظارات تورمی تا حد زیادی مهار شده بود و این موضوع به کاهش رشد تورم مصالح ساختمانی نیز منجر شد. موضوع دوم پایان یافتن دوره جهش مسکن و تثبیت پساجهش در بازار مسکن بود که با توجه به تغییرات بسیار محدود قیمت مسکن در سال گذشته، عملا فعالان بازار مسکن را با این واقعیت روبه‌رو کرد که دوره جهش مسکن به کلی به اتمام رسیده است.
با این وجود اینکه روند کاهش تورم مصالح ساختمانی ادامه پیدا کند، با تردید همراه است و علت این تردید، وقوع دو رخداد اثرگذار بر هزینه‌‌های ساخت در ماه‌‌های آینده است. رخداد اول «رفت و برگشت التهاب تورمی» در بازار مصالح ساختمانی است که نتیجه تحقیق میدانی «دنیای‌اقتصاد» است. هرچند پارسال فصل به فصل از سرعت رشد قیمت مصالح ساختمانی کاسته شد، اما تازه‌‌ترین بررسی وضعیت تورم مصالح در بازار حاکی از رشد قابل‌توجه قیمت در یکی دو ماه گذشته است. تحقیق میدانی «دنیای‌اقتصاد» حکایت از آن دارد که در یکی دو ماه اخیر قیمت برخی مصالح پرمصرف نظیر سیمان بیش از 40درصد افزایش یافته است. همچنین قیمت گچ با رشد 30 تا 40درصدی و قیمت آهن نیز با رشد نزدیک 20درصدی همراه بوده است. به این ترتیب طی یکی دو ماه اخیر التهاب به بازار مصالح بازگشته است.
رخداد دوم که بررسی آن می‌تواند به پیش‌بینی وضعیت هزینه‌‌های ساخت در ماه‌‌های آینده کمک کند، مساله تنظیم رابطه نسبی تورم مسکن و مصالح است. در تهران میانگین قیمت مسکن در پایان سال 1400 نسبت به ابتدای سال 96 حدود 8/ 6 برابر شد و این در حالی است که با وجود دیرتر شروع شدن شتاب تورمی مصالح، میانگین قیمت مصالح ساختمانی در همین دوره نیز 6 برابر شده است. به این ترتیب اگرچه رابطه تورم مصالح و مسکن به طور کامل احیا نشده، اما تا حد زیادی فاصله شکل گرفته جبران شده است.
استرس «خاموشی» در بازار مصالح
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، آنچه در یک ماه گذشته به شکل التهاب قیمت در بازار مصالح رخ داد، بیش از هر چیز نشات گرفته از انتظارات تورمی به دلیل افزایش ریسک غیراقتصادی موثر بر بازارها بود. اما افزون بر این عامل، نقش استرس تولیدکنندگان بابت اخبار جسته و گریخته شروع خاموشی‌‌ها همزمان با قرار گرفتن در آستانه فصل تابستان نیز در التهاب قیمتی هفته‌‌های اخیر غیر‌قابل انکار است. به اذعان فعالان بازار مصالح ساختمانی، تورم مصالح ساختمانی در یک ماه اخیر در حالی افزایش یافته که بازار ساخت‌وساز همچنان راکد تلقی می‌شود و مصرف مصالح در بازار افزایش نیافته است. اما استرس برقی شکل گرفته در بازار بالادست مسکن سبب شده برخی سازنده‌‌ها نسبت به خرید مصالح و انبار کردن آن اقدام کنند.
از سوی دیگر برخی از فروشندگان مصالح اعلام می‌کنند که وضعیت ملتهب این بازار که هر سال در آستانه فصل گرما به دلیل شیوع خاموشی کارخانه‌‌های تولیدکننده رخ می‌دهد، قدری نیز تحت‌تاثیر انجام خریدهای سرمایه‌‌ای مصالح ساختمانی است؛ به این معنا که گروهی از فعالان ساختمانی با وجود اینکه اکنون پروژه فعال و در حال اجرا ندارند، اما نسبت به خرید برخی اقلام با هدف فروش با قیمت بالاتر اقدام می‌کنند. به این ترتیب ساخت‌وساز در گردنه «خاموشی» قرار گرفته و تنها در صورتی که تامین برق صنایع به نحوی مدیریت شود که به کاهش استرس تولیدکنندگان مصالح بینجامد، می‌توان امیدوار بود که سریال کاهش تورم مصالح ادامه پیدا کند.
