منشأ گوگرد، «مازوت» یا «گازوئیل»؟

دنیای اقتصاد: «دی‌‌اکسید گوگرد» یکی از آلاینده‌های گازی هواست که از سال گذشته چاشنی آلودگی هوای پایتخت شده است. غلظت این آلاینده سال گذشته در دی ماه همزمان با اوج برودت هوا و به دنبال محدودیت در گازرسانی به صنایع و نیروگاه‌ها افزایش یافت اما امسال افزایش غلظت این گاز در جو بسیار زودهنگام رخ داده است، طوری که از ابتدای آبان تاکنون، در اغلب روزها شاخص کیفیت هوا به لحاظ این آلاینده، حدود دوبرابر این شاخص در نیمه اول سال بوده است. علاوه بر این شدت آلودگی ناشی از دی‌‌اکسید گوگرد امسال به مراتب بیشتر از سال گذشته بوده است، کمااینکه در آبان ماه شاخص کیفیت هوا از نظر این گاز آلاینده طی چند روز به بیش از ۷۰ واحد رسید، در حالی که پارسال در بدترین حالت در دی ماه این مقدار فقط در یک روز به ۶۵ واحد رسیده بود. از آنجا که منشأ تولید و انتشار اکسیدهای گوگرد عموما سوزاندن مازوت یا گازوئیل با استاندارد پایین‌‌تر از یورو ۴ است و با توجه به اینکه در تهران گازوئیل یورو ۴ برای استفاده خودروهای سنگین در جایگاه‌های توزیع سوخت توزیع می‌شود، این گمانه قوت گرفت که احتمالا در نیروگاه‌های اطراف تهران به دنبال برودت هوا و کمبود گاز، از مازوت استفاده می‌شود.

با این حال در روزهای اخیر مسوولان مرتبط با حوزه فعالیت نیروگاه‌ها این موضوع را رد و اعلام کردند که طی امسال و سال گذشته میزان مازوت‌‌سوزی در نیروگاه‌های اطراف تهران «صفر» بوده است. اگرچه علاوه بر نیروگاه‌ها، برخی دیگر از صنایع مستقر در اطراف تهران نیز امکان استفاده از مازوت در زمان کمبود گاز را دارند، کمااینکه در سال گذشته نیز چنین کردند و امسال هم چنین رخدادی محتمل است، اما روز گذشته یک مقام مسوول در شرکت کنترل کیفیت هوا طی مصاحبه‌‌ای با خبرگزاری مهر، درباره علت افزایش غلظت دی‌‌اکسید گوگرد در آسمان تهران توضیحات مهمی ارائه کرد که نشان می‌دهد حتی اگر مازوت‌‌سوزی در نیروگاه‌ها صورت نگرفته باشد، استفاده از گازوئیل فاقد کیفیت و استاندارد یورو ۴ به جای گاز در نیروگاه‌های برق اطراف پایتخت و دیگر صنایع می‌تواند منشأ افزایش غلظت اکسیدهای گوگرد در هفته‌های اخیر باشد. محسن روشنی، مدیر واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این رابطه می‌گوید: یکی از سوخت‌‌هایی که می‌تواند میزان بالای آلایندگی در جو منتشر کند، مازوت است که به علت کیفیت پایین و همین‌‌طور عدم احتراق کامل، می‌تواند موجب تولید گازی مانند مونوکسید کربن شود و همچنین می‌تواند به صورت مستقیم دوده و ذرات معلق بسیار ریز که مشکلات زیادی در سلامتی ایجاد می‌کند، در هوا منتشر کند. آن‌‌گونه که روشنی گفته، با توجه به آنکه معمولا در سوختی مانند مازوت، محتوای زیادی از سولفور یا گوگرد وجود دارد، هنگام احتراق، گازهایی مانند دی‌‌اکسید گوگرد نیز تولید می‌شود. این گاز علاوه بر آنکه خود یک آلاینده معیار به شمار می‌‌آید، می‌تواند با فعل و انفعالات شیمیایی در جو، موجب تشکیل ذرات معلق ریز نیز بشود. بر اساس گفته‌های این کارشناس، در شهری مانند تهران و بر اساس اطلاعات دریافتی از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا، در سال‌های اخیر مشکلی به لحاظ آلاینده مونواکسید کربن وجود ندارد و بیشترین مشکل ذرات معلق بسیار ریز و همین طور در برخی روزهای سال اکسید گوگرد به عنوان آلاینده شاخص در هوای شهر مطرح می‌شود. بنابراین در صورتی که از سوختی مانند مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها استفاده شود، از جنبه‌های مختلف می‌تواند موجب تولید انتشار آلاینده‌های هوا شود.

بر اساس توضیح شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، در حال حاضر در بسیاری از شهرهای کشور از جمله تهران برای مصرف خودروهای دیزلی پایتخت، گازوئیل با استاندارد یورو ۴ توزیع می‌شود که محتوای گوگرد آن حدود ۵۰ قسمت در میلیون (PPM) است اما گازوئیل مصرفی در صنایع و نیروگاه‌ها معمولا واجد این استاندارد نیست و میزان محتوای گوگرد آن تا چند هزار PPM می‌‌‌‌رسد. لذا استفاده از آن به جای مازوت را نمی‌توان استفاده از «سوخت پاک» به حساب آورد. همچنین شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران یادآوری کرده که اندازه‌‌گیری مقدار آلاینده دی‌‌اکسید گوگرد (SO۲) در پاییز امسال و مقایسه آن با پاییز سال گذشته نشانگر آن است که طی این مدت، شش روز از روزهای پاک به لحاظ این آلاینده کاسته شده و غلظت آن نیز حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. بنابراین داده‌‌های مذکور نشان‌دهنده افزایش استفاده از سوخت‌‌های دارای محتوای گوگرد بالا در اطراف تهران است.