«خیابان پیاده» در تهران مطرح شد، در پاریس استارت خورد
شهر ۱۵دقیقه‌ای از دل کرونا
پاکسازی خودرو در فرانسه از شانزه‌لیزه شروع شده است
اسفند سال ۹۷ در مدیریت شهری تهران برنامه‌ای طراحی شد که در قالب آن قرار بود سال ۹۸ در هر یک از ۲۲ منطقه پایتخت، یک خیابان به فضایی امن برای عبور و مرور دوچرخه و عابران پیاده - در کنار رفت‌وآمد خودرو در لاین‌های محدود - تبدیل شود. این طرح به دنبال «کاهش عرصه تردد خودروها در شهر» با هدف «شکل دادن به سفرهای سبز درون شهری» بود. شهرداری تهران حتی برای این منظور، یک پل قدیمی سواره رو در یکی از محله‌های شهر – گیشا - را جمع‌آوری کرد تا در فاز اول اجرای ایده «خیابان پیاده»، با تبدیل پل روگذر به مسیر زیرگذر خودرو، یک «پل سبز برای حرکت دوچرخه و پیادهروی» به جای پل قدیمی، احداث کند.
ایده «خیابان پیاده» در تهران فعلا در حد ایده متوقف مانده اما شهردار پاریس برای سازگار کردن پایتخت فرانسه با سبک زندگی عصر کرونا، مقدمات اجرای طرح «شهر ۱۵ دقیقه‌ای» را کلید زده است.
در این طرح، نیمی از لاین‌های خیابان‌های پرترافیک برای پیادهروی و حرکت دوچرخه‌ها اختصاص پیدا می‌کند تا «امکان سفر از خانه به محل کار» برای شهروندان پاریس در ۱۵ دقیقه فراهم شود. میانگین وقت سپری شده در سفرهای درون شهری پاریس با لحاظ ترافیک و ازدحام خودرو ۶ برابر زمانی است که در طرح «شهر ۱۵ دقیقه‌ای»، پیش‌بینی شده است.
شهردار پاریس می‌گوید: «شهر ۱۵دقیقه‌ای» ۸ هدف در راستای افزایش نشاط و سرزندگی در شهر را دنبال می‌کند.
کارشناسان شهری در فرانسه می‌گوید این طرح سابقه مطالعاتی ۵ ساله داشته اما «شیوع کرونا»، شهرداری پاریس را مصمم به اجرای سریع آن کرد.
فاز اول این طرح در خیابان شانزه‌لیزه پیاده می‌شود. این خیابان توریستی و در عین حال تجاری پاریس قرار است تبدیل به «خیابان باغ» شود.
مردم پاریس در سال ۱۹۴۴ رهایی خود از اشغال نازی‌ها و شادی‌های خود از قهرمانی در جام‌جهانی تا برگزاری سال‌نو را در خیابان شانزه‌لیزه جشن می‌گیرند. خیابانی که بسیاری بر این باورند که مشهورترین خیابان جهان است و کافه‌های گران‌قیمت و مغازه‌های لوکس آن، شهره آفاق است. با این وجود این خیابان خوشنام، سال‌هاست که با ترافیکی سنگین روبه‌روست و شهروندان و طرفداران محیط‌زیست مدت‌هاست از سیاستمداران فرانسه خواسته‌اند که چاره‌ای برای این معضل بیندیشند. با وجود آنکه بلوارهای شانزه‌لیزه به تازگی نوسازی شدند و نزدیک به سه سال پیش، نهال‌ها بسیاری در این ناحیه کاشته شد، اما به نظر می‌رسید این خیابان مجلل برای احیای خود نیاز به اقدامات بنیادی‌تری داشته باشد. در نتیجه طرحی برای تبدیل شانزه‌لیزه به خیابانی خلوت‌تر از ماشین، فضایی بیشتر برای پیاده‌رو و محوطه‌ای سرسبزتر، روی میز شهردار پاریس قرار گرفت.
در همین راستا، معمار برجسته فیلیپ چیمبارتا از شرکت PCA که مسوولیت درختکاری در محیط شانزه‌لیزه را نیز بر عهده داشت، گفت که روزانه بالغ بر ۱۰۰هزار نفر در این خیابان قدم می‌زنند که از این آمار ۷۲درصد توریست و ۲۲درصد شاغل در این منطقه‌اند. هشت لاین عبوری این خیابان هر ساعت شاهد عبور ۳هزار وسیله نقلیه است که بسیاری از آنها میزان زیادی آلاینده ایجاد می‌کنند. شانزه‌لیزه با طول ۲/ ۱ مایل (نزدیک به ۲ کیلومتر) شلوغ‌ترین بخش پاریس است. این معمار سرشناس تاکید کرد که پاریس و خیابان شانزه‌لیزه مانند بسیاری از شهرهای بزرگ جهان با بحران آلودگی هوا و آلودگی صوتی دست به گریبان است و باید برای آن چاره‌ای اندیشید.
چاره‌ای که چند روز پیش از سوی شهردار پاریس اعلان رسمی شد. آنه هیدالگو در مصاحبه با روزنامه فرانسوی لوژورنال لودیمانج تاکید کرد که این خیابان افسانه‌ای، شکوه خود را در این ۳۰سال اخیر از دست داده است. طرح ارائه شده برای شانزه‌لیزه در جهت سبزترکردن این خیابان، کاهش ترافیک و عریض‌تر کردن محیط پیادهروی افراد است. کمیته شانزه‌لیزه به‌عنوان یک انجمن محلی که روی بهبود و توسعه این منطقه کار می‌کند، اعلام این خبر را جشن گرفتند. کمیته شانزه‌لیزه در بیانیه خود متذکر شد که آلودگی و ترافیک این خیابان سبب رنجش شهروندان پاریس و ایجاد پاره‌ای از بحران‌ها چون بحران اقتصادی و بهداشتی شده است. بیانیه این کمیته همچنین مدعی است که طرح سبز کردن شانزه‌لیزه از طرح‌های پیشرو در حوزه شهرسازی در طول یک دهه است. بنا به گزارش گاردین، طرحی که برای سبزتر کردن شانزه‌لیزه در نظر گرفته شده، شامل بازطراحی میدان کنکورد نیز می‌شود که در جنوب شرق این خیابان قرار گرفته و خانه بزرگ‌ترین قصر پاریس است. شهردار فرانسه امیدوار است که تا سال ۲۰۳۰ چهره‌ای جدید از شانزه‌لیزه به جهانیان نشان دهد. مقامات پاریسی در تلاشند که پیش از برگزاری بازی‌های المپیک در سال ۲۰۲۴ بازسازی قصر کنکورد را نیز به پایان برسانند.
بنا به گزارش سی‌ان‌‌ان، طراحان این ایده بر این باورند که با اجرایی شدن این طرح، ترافیک در این خیابان به نصف خواهد رسید و افراد پیاده، لذت بیشتری از قدم زدن در این خیابان خواهند برد. در این طرح پیاده‌روها عریض‌تر می‌شوند و آژانس PCA که مسوول اجرای این طرح است به پیاده‌روها لقب «اتاق نشیمن‌های درختکاری شده» داده است چرا که بناست تونل‌های درختی برای بهبود کیفیت هوا در این منطقه ایجاد شود. در این طرح جدید همچنین بناست بلوارهای شانزه‌لیزه به طول ۲کیلومتر، نوسازی شوند. بودجه اختصاص یافته برای این برنامه، بالغ بر ۳۰۵میلیون دلار است و شهردار پاریس وعده داده که شانزه‌لیزه را به باغی بی‌نظیر مبدل کند.
بهره‌گیری از پیاده‌روهای عریض گرچه در معماری‌های شهری امپراتوری رم نیز دیده شده اما پیاده‌روهای مدرن برای نخستین‌بار پس از جنگ جهانی دوم در جهان رایج شدند. نخستین بار تبدیل خیابان به پیاده‌رو (خیابان پیاده) در شهر کاسل آلمان انجام شد، این شهر که در طول جنگ جهانی ۸۰ درصد ویران شده بود، فرصتی یافت تا در طول بازسازی، پیاده‌روهای عریضی در شهر بگنجاند. زمانی نگذشت که این طرح در بسیاری از شهرهای آلمان و اروپا اجرایی شد و حالا مورد استقبال کلان‌شهرها قرار گرفته است. مناطق پیاده‌رو به‌طور خلاصه به نقاطی گفته می‌شود که عبور و مرور وسایل نقلیه در آن با محدودیت روبه‌روست و فرد پیاده‌رو می‌تواند در تمام فضای آن گشت‌و‌گذار کند. چنین طرحی در شهرهای مختلف با اهداف گوناگونی اجرایی می‌شود از جمله این اهداف می‌توان به بالا بردن میزان پیادهروی و دوچرخه‌سواری، اشغال کمتر فضا برای جاده‌ها و پارکینگ، کاهش ترافیک، کم کردن آلودگی، کاهش تصادف و تامین فضایی امن برای فعالیت کودکان اشاره کرد.
شهر دوستدار دوچرخه
سرسبز کردن یکی از مشهورترین خیابان‌های جهان که مامن بسیاری از داستان‌های ادبیات جهان است، جزئی از تلاش شهردار پاریس برای کاهش آلودگی در این شهر و عملیاتی کردن طرح‌های دوستدار محیط‌زیست است. ایده «شهر ۱۵دقیقه‌ای» تدبیری است که آنه هیدالگو پس از همه‌گیری کرونا در جهان در تلاش است آن را اجرایی کند؛ ایده‌ای که از سال ۲۰۱۴ در پاریس مطرح شد اما به نظر می‌رسد اکنون، زمان اجرایی کردن آن فرا رسیده است. بنا بر این ایده، شهرها در جهت ایمنی بیشتر، دسترسی عادلانه‌تر و آلودگی کمتر حرکت می‌کنند. بر این اساس شهرهای بزرگ جهان باید شرایطی فراهم کنند تا شهروندان با استفاده از دوچرخه و تنها در عرض ۱۵ دقیقه قادر به تامین نیازهای خود باشند. پاریس امیدوار است با اجرایی کردن این طرح مدت زمان رسیدن شهروندان به محل کار خود را از ۹۲ دقیقه به ۱۵ دقیقه تقلیل دهد و در پی آن آلودگی شهر را نیز مهار کند. هیدالگو، شهردار پاریس که در سال ۲۰۱۹ توانست با طرح‌های خود، آلودگی پاریس را ۸درصد کاهش دهد، امیدوار است با اجرایی کردن این طرح، جامعه محلی را تقویت کند و پایتخت فرانسه شهروندان شاد‌تری را به خود ببیند.
پیش از این ملبورن استرالیا ایده شهر ۲۰دقیقه‌ای را در سال ۲۰۱۷ در یک محله به‌صورت آزمایشی پیاده کرده و در این راستا پیاده‌روها را عریض‌تر و دسترسی‌ها را در سطح شهر، محلی‌تر و بر شمار خطوط دوچرخه‌سواری افزوده است. ملبون در پی آن است که این ایده را تا سال ۲۰۵۰ در تمام محله‌‌ها اجرای کند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، شهرداری تهران برای سال آینده یک تبصره در لایحه بودجه اداره شهر در نظر گرفته که در قالب آن برای اجرای «خیابان کامل» ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته است. اما همین گنجاندن طرح مهم ترافیکی-اجتماعی در تبصره بودجه بیانگر اولویت ضعیف این طرح مهم نزد مدیران شهر است. در طرح «خیابان کامل»، همه مدهای حمل‌ونقل در خیابان سهم دارند اما سهم حمل‌ونقل سبز بیشتر است.
