پژوهشکده مجمع تشخیص درباره «حاشیه‌نشینی» حاشیه نشین‌ها هشدار داد
جابه‌جایی خطرناک در حاشیه شهرها
در این گزارش آمده است: در امتداد حاشیه‌نشینی، پدیده دیگری تحت عنوان حاشیه‌نشینی حاشیه‌نشین‌ها شکل گرفته است. در این پدیده نوظهور حاشیه‌نشینان به واسطه مشکلات متعدد که مهم‌ترین آن مساله اقتصادی و تامین هزینه‌های مسکن است، توانایی ادامه سکونت در قسمت حاشیه‌ای شهر را ندارند و باز هم از مناطق حاشیه‌ای شهر عقب‌نشینی می‌کنند. اگر متخصصان حاشیه‌نشینی را آپاندیس شهر می‌گویند، باید حاشیه‌نشینی حاشیه‌نشین‌ها را به ویروس کشنده اجتماعی تشبیه کرد.
یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی کشورهای در حال توسعه، رشد و توسعه شتابان و ناهمگون شهرنشینی است. این رشد نامتوازن در پی خود تبعاتی به همراه دارد.
به گفته بسیاری از اندیشمندان این حوزه، اساسی‌ترین مساله شهرنشینی، مساله حاشیه‌نشینی است. زمانی که صحبت از پدیده حاشیه‌نشینی می‌شود بسیاری از آسیب‌های اجتماعی همچون جرم، فساد، فحشا، اعتیاد و خشونت تداعی می‌شود. آمارها حکایت از آن دارد که این قبیل مسائل و آسیب‌های اجتماعی در این مناطق به شکل واقعی بروز کرده و نسبت به سایر مناطق شهر بیشتر است. حاشیه‌نشینی خود را به اشکال مختلف همچون آلونک‌نشینی، زاغه‌نشینی، کپرنشینی، اسکان غیررسمی، سکونت‌گاه‌های نابهنجار و حلبی آبادها نشان می‌دهد. حاشیه‌نشینی شیوه زندگی تمام کسانی است که در محدوده اقتصادی شهری ساکن هستند؛ ولی جذب اقتصاد شهری نشده‌اند.
جاذبه شهری و رفاه شهری این افراد را از زادگاه خویش کنده و به سوی قطب‌های صنعتی و بازارهای کار می‌کشد. منطقه حاشیه‌نشین هم منطقه‌ای از شهر است که واحدهای مسکونی رو به ویران، فرسوده و تجهیزات ناقص داشته و فرهنگ فقر، جدایی‌گزینی توده‌ای مردم روستایی از جامعه شهری، گوشه‌گیری و انزوا بر آنها غلبه یافته است. اکثر افراد حاشیه نشین فاقد مهارت و سواد هستند. زمانی که حاشیه‌نشین‌ها دچار درد، رنج و محرومیت زیاد می‌شوند و فرد احساس می‌کند که قادر به انجام هیچ کاری نیست، نسبت به وضعیت موجود دچار عصیان می‌شود. این حس عصیان خود را به شکل داغ ننگ نشان می‌دهد. این داغ ننگ می‌تواند منجر به آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد، خودکشی، رشوه‌گیری، جنبش‌ها و عملیات‌های چریکی شود.
در این گزارش به سه راهکار مهم برای مهار این وضعیت اشاره شده است. توزیع برابر امکانات، خدمات و فرصت‌ها برای روستاها، شهرهای کوچک و بزرگ یکی از راهکارهای مطرح‌شده در این گزارش است. همچنین پیشنهاد شده است برای مقابله با این شرایط وایجاد مانع در مسیر گسترش آن فعالیت‌هایی همچون تشویق سازمان‌های غیردولتی برای حضور و مشارکت در امر ساماندهی و توانمندسازی اجتماعات و همچنین ایجاد صندوق‌های محلی برای خرده وام و پس انداز مسکن و اشتغال با مشارکت و سرمایه اولیه خود مردم، ضمن بهره‌گیری از منابع دولتی، عمومی و خصوصی در دستور کار قرار بگیرد و عملیاتی شود.
