سازمان جهانی هواشناسی کشورهای درگیر «دمای نفس‌گیر» را معرفی کرد
گرمای بی‌سابقه؛ موقت یا دائمی؟
۴ عارضه ثانویه گرمای بی‌سابقه برای شهروندان جهان
سه سال پیش معتبرترین نهاد بین‌المللی در زمینه تجزیه و تحلیل الگوهای جوی و مدل‌های بلندمدت هواشناسی گزارش داد، زمین به دوره چندساله «گرم شدن» ورود پیدا کرده است و افزایش محسوس و طاقت‌فرسای دمای هوا در برخی کشورها با رکوردهای جدید و گسترش پهنای جغرافیایی در سال‌های آینده ادامه پیدا می‌کند.
رخداد «موج گرمایی» در هفته‌های اخیر در کشورهایی همچون آلمان، هلند، بلژیک و حتی فرانسه و در مجاورت ایران در عراق و عربستان، نشانه‌ای از تغییر اساسی در الگوی دمای هوا در جهان است. کشورهای خاورمیانه دمای هوای بالای ۵۰ درجه را در میانه تابستان تجربه کردند. خنکی نسبی هوا در شب کاهش پیدا کرده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۱۰۰ تعداد شب‌های با دمای هوای بالای ۲۰ درجه سانتی‌گراد به دو برابر وضعیت فعلی افزایش پیدا کند.
این وضعیت پنج عارضه ثانویه همچون «چالش تامین برق، پرخاشگری، آسیب‌پذیر شدن زنان و کودکان و همچنین تشدید موج ابتلا به کرونا» برای جهان را در پی دارد.
موج گرمایی بی‌سابقه‌ای در حال درنوردیدن منطقه خاورمیانه است. سه‌شنبه هفته گذشته بغداد، پایتخت عراق، دمای بی‌سابقه بیش از ۵۱ درجه سلسیوس را تجربه کرد و دمای دمشق، پایتخت سوریه، به ۴۶ درجه رسید. هفته گذشته در شرایط شیوع ویروس «کووید-۱۹»، برخی از کشورهای منطقه خاورمیانه بالاترین دمای تاریخی خود را به ثبت رساندند. شدت این موج گرمایی که دمای هوای شهرهای منطقه را برای چند روز بالای ۴۸ درجه سلسیوس نگه داشت به حدی بود که موجب بی‌حالی مردم و در برخی موارد سوختگی شدید شد. صاحب‌نظران معتقدند این موج گرمایی می‌تواند نشانی بلندمدت از اثرات گرمایش تغییرات آب‌وهوایی برای آینده منطقه باشد.
به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد» در میان کشورهای منطقه، عراق به خصوص در معرض این موج گرمایی قرار گرفته است، جایی که بغداد بالاترین رکورد دمایی خود را روز سه‌شنبه و برای دومین روز متوالی در چهارشنبه هفته گذشته به ثبت رساند. شهر جنوبی بصره نیز دمای حدود ۴۹ درجه را هفته گذشته تجربه کرد، در حالی که در شهر جنوب‌شرقی الأماره دمای هوا به سطح بی‌سابقه ۵۰ درجه سلسیوس رسید.
احمد هاشم، جوان ۳۰ ساله ساکن بغداد درخصوص حال‌وهوای این روزهای شهرهای عراق می‌گوید: «گرمای هوا غیرقابل تحمل است، تا جایی که حتی بر جو روانی مردم هم اثر گذاشته است و مردم پرخاشگرتر شده‌اند و به سادگی با هم درگیر می‌شوند.» این جوان عراقی می‌گوید مردم را می‌دیده که بر اثر شدت گرما بی‌حال بر کف خیابان‌های بغداد می‌افتند و برخی افراد برای فرار از این گرمای بی‌سابقه به فواره‌های آبی شهری پناه می‌برند.
موج گرما در حالی عراق را در می‌نوردد که این کشور با کمبود عرضه برق مواجه شده است. در این رابطه مردم برای تامین برق مورد نیاز یخچال‌‌ها و وسایل خنک‌کننده خود به ژنراتورهای بنزینی روی آورده‌اند. به گفته احمد هاشم، ژنراتورها هم هر چند ساعت یکبار از کار می‌افتند و وخامت شرایط بدتر می‌شود. او می‌گوید: «کولرها نمی‌توانند فضای اتاق را خنک کنند. تأمین برق به یک چالش بزرگ در این شرایط تبدیل شده است.» در پی تظاهراتی که در پی این شرایط شکل گرفت، روز چهارشنبه دو معترض با حمله نیروی‌های امنیتی جان خود را از دست دادند. کشته‌شدن این دو در نزدیکی میدان التحریر که به نمادی برای مبارزات ضد فساد و مداخله خارجی تبدیل شده در حالی است که این کشور چند وقتی بود که از ماه‌ها ناآرامی اجتماعی رهایی یافته بود.
به گزارش «نیویورک تایمز» هواشناسان موج گرمایی را دوره‌ای از دماهای بالای غیرمعمول که برای چند روز – به‌طور معمول سه روز – ادامه می‌یابد تعریف می‌کنند. در کنار رطوبت بالا یا عدم دمای خنک در شب، دمای بالا چالش‌های جدی را متوجه کودکان و زنان می‌سازد.
شواهد مطالعات علمی حکایت از آن دارد که به خاطر انتشار کربن و سایر گازهای نگه‌دارنده هوای گرم در جو، دمای هوای جهان در حال گرم‌شدن است. در این رابطه موج‌های گرمایی در سراسر جهان روزافزون متداول‌تر و شدیدتر می‌شوند، روندی که به خصوص در مناطق نزدیک نوار استوا مشهودتر است. البته مناطق خنک‌تر هم تحت‌تاثیر این روند قرار گرفته‌اند. یک سال پس از اوج‌گیری دمای هوا در قاره سبز، هفته گذشته عمده کشورهای اروپایی با موج گرمایی بی‌سابقه‌ای مواجه شدند، تا جایی که در برخی شهرهای معروف همچون پاریس و مسکو رکورد بالاترین دما شکسته شد. مطالعه‌ای که اوایل امسال پیرامون طولانی‌تر شدن دوره موج‌های گرمایی در صربستان صورت گرفت نشان می‌دهد روند گرمایش جهانی، احتمال وقوع دمای هوای شدید را در این کشور ۶۰۰ برابر افزایش داده است.
به‌طور معمول دمای هوای تابستان در ریاض عربستان، امان اردن و بغداد عراق بیش از ۴۶ درجه سلسیوس است، در حالی که در سال‌های اخیر روزهای با دمای بالای ۴۸ درجه متداول‌تر شده‌اند. در این رابطه کارشناسان هواشناسی هشدار می‌دهند موج گرمایی این روزهای منطقه ممکن است نشانی از روندهای بلندمدت موج‌های گرمایی گسترده‌تر در آینده باشد.
در گزارشی که سال ۲۰۱۷ «سازمان ملل متحد» پیرامون تغییرات آب‌وهوایی خاورمیانه انجام داد برآورد شد در نواحی به خصوصی از منطقه خاورمیانه تا سال ۲۱۰۰ میلادی ممکن است دمای هوای نزدیک به ۱۰ درجه و تعداد روزهای با دمای شدید به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد. پائولو روتی، کارشناس برجسته هواشناسی و رئیس «برنامه جهانی تحقیقات آب‌وهوایی» در «سازمان جهانی هواشناسی» که وابسته به «سازمان ملل متحد» است درخصوص یافته‌های این مطالعه می‌گوید تعداد شب‌های با دمای بالای ۲۰ درجه نیز می‌تواند از ۴۰ شب به ۹۰ شب تا ۲۱۰۰ برسد.
هفته گذشته در شهر حوش‌الأمراء لبنان دمای هوای به سطح بی‌سابقه ۴۶ درجه سلسیوسی افزایش یافت، یکی از بالاترین دماهای به ثبت رسیده در تاریخ این کشور. دمای هوا در سراسر سرزمین‌های اشغالی نیز روندی افزایشی دارد، تا جایی که دمای هوا در شهر ساحلی ایلات دریای سرخ به ۴۳ و در شهر طبریه به ۴۰ درجه سلسیوس رسید. کارشناسان هواشناسی رژیم صهیونیستی می‌گویند این موج گرمایی بخشی از روند بلندمدت افزایش دمای تابستان منطقه است. هداس سارونی، استاد هواشناسی دانشگاه تل‌آویو در این خصوص اظهار کرد: «موج گرمایی هفته گذشته هیچ رکوردی را جابه‌جا نکرد. با این حال طی سه دهه‌های گذشته، ما شاهد افزایش دما و تابستان‌های طولانی‌تر و موج‌های گرمایی گسترده‌تر بوده‌ایم.»
درگیری کشورهای خاورمیانه با این موج گرمایی بی‌سابقه در شرایطی است که بیماری کرونا به وخامت شرایط دامن زده است. در ماه مه، «سازمان جهانی هواشناسی» هشدار داد خطر این طاعون با افزایش دما بیشتر می‌شود، به این خاطر که در گرمای هوا مردم در فضاهای عمومی دارای خنک‌کننده تجمع می‌کنند و در معرض سرایت ویروس قرار می‌گیرند.
در عربستان، جایی که دمای هوای پایتخت این کشور یعنی ریاض رکورد بیش از ۴۶ درجه سلسیوس را به ثبت رساند، این بیماری مقامات را مجبور کرده است شمار حاجیان مشارکت‌کننده در حج را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند. در عراق نیز جواد عبدالرحمن، سخنگوی نیروی‌های نظامی می‌گوید افزایش دما بحران بیماری را وخیم‌تر می‌کند. او می‌گوید: «زمانی که هوا گرم می‌شود، عراقی‌ها عادت دارند به استخرهای شنا می‌روند، در حالی که در این شرایط امکان این کار برایشان فراهم نیست.» به گفته او برای اولین بار شاهد آن هستند که پرندگان به خاطر شدت گرمای هوای تلف می‌شوند. این مقام نظامی عراقی در این خصوص می‌گوید: «تا به حال شاهد چنین چیزی نبوده‌ام.»
