یکی از این اولویت‌ها، رسیدگی به وضعیت شبکه حمل و نقل عمومی و ذیل آن حمل و نقل ریلی درون شهری یا همان مترو بود که در دو بخش دنبال شد؛ اول تکمیل خطوط موجود و ایمن‌سازی برخی خطوط بهره برداری شده و دوم توسعه و گسترش مترو به اقصی نقاط پایتخت در قالب مطالعه و برنامه‌ریزی برای احداث خطوط ۸ تا ۱۱. این مهم در حالی پیگیری می‌شود که طبق آمار و ارقام، بودجه اختصاص یافته به مترو، سال به سال روند نزولی پیدا کرده و عملا فرآیند ساخت خطوط که نیاز مبرمی به جریان نقدینگی دارد، به سختی ادامه یافته است. با این اوصاف اگر شرایط مالی را در کنار عملکرد ۲ سال اخیر مدیریت شهری به‌عنوان معیار سنجش میزان کارایی شهرداری تهران قرار دهیم، به نظر کارنامه قابل قبولی پیش‌روی‌مان قرار می‌گیردکه البته برای رسیدن به سطح انتظارات و توقع شهروندان متناسب با استحقاق پایتخت، نیاز به تلاش و مساعی بیشتری دارد و مدیریت شهری، خود به این امر واقف است.

در بحث مربوط به مترو، با وجود تلاش‌های صورت گرفته برای تصویب لوایح حمایتی از بودجه متروی کلان‌شهرها در مجلس شورای اسلامی و تخصیص بخشی از مصوبات لایحه بودجه از سوی دولت به این بخش مهم، هنوز غایت مطلوب حاصل نشده و عملا شهرهای بزرگ کشور در تامین هزینه‌های سنگین احداث خطوط و ایستگاه‌ها، تامین واگن، هزینه‌های جاری مرتبط با فرآیند بهره‌برداری از خطوط موجود و... تنها هستند. البته ناگفته نماند که دولت در ۸ سال گذشته (از سال ۱۳۹۱ تاکنون) رقمی حدود ۱۳۷۰ میلیارد تومان به مترو پرداخت کرده است؛ یعنی به‌طور متوسط هر سال ۱۷۲ میلیارد تومان. اما مقایسه این عدد با پول تزریق شده به مترو توسط شهرداری تهران در طول همین ۸ سال که رقمی بالغ بر ۱۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان بوده، خود گویای همه نکات ناگفته است؛ یعنی سهم ۱۰ درصدی دولت در قبال سهم ۹۰ درصدی شهرداری تهران.

ذکر این نکته ضروری است که در هیچ سالی، دریافتی شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه از بودجه مصوب دولت یا حتی خود شهرداری، به میزان کامل و ۱۰۰درصد نبوده است. به تعبیر ساده‌تر در ۸ سال گذشته، دولت از همان محل مصوبات حداقلی بودجه مترو ۴۴ درصد ردیف را تخصیص داده است و شهرداری تهران نیز توانسته ‌به‌رغم تمام تلاش صورت گرفته برای تامین هزینه‌ها، حدود ۶۵ درصد بودجه مصوب مترو را تامین و پرداخت کند. جالب است بدانید که پول سالانه تزریق شده به شبکه حمل و نقل ریلی پایتخت از سال ۱۳۹۶ به این سو، کمتر از سنوات گذشته بوده و در مقایسه با برخی سال‌ها، به‌طور تقریبی حدود ۸۴ درصد کاهش یافته است‌‍‌!

با ذکر آنچه در مقوله مشکلات مالی تامین بودجه مترو عنوان شد، حالا نگاهی می‌اندازیم به آنچه در ۲ سال گذشته رخ داد و در اختیار مردم قرار گرفت. از سال ۱۳۹۶ تا امروز، طول خطوط بهره‌برداری شده مترو از ۲۰۵ کیلومتر به ۲۳۷ کیلومتر افزایش یافته و تعداد ایستگاه‌های افتتاح شده نیز از ۱۰۹ به ۱۲۵ ایستگاه رسیده است؛ یعنی تکمیل و راه‌اندازی ۳۲ کیلومتر خط ریلی و ۱۶ ایستگاه جدید. این آمار مبتنی بر اطلاعات دقیق بوده و شبکه در حال احداث در آن منظور نشده است. بد نیست بدانید که تعداد ایستگاه‌های افتتاح شده در سال ۱۳۹۷ و همین طور سال ۱۳۹۸ (با احتساب ایستگاه‌های در دست افتتاح) غیر از سال ۱۳۸۰ از همه سال‌های پیشین ( از سال ۱۳۷۷ تا به امروز) در مقایسه سال به سال، بیشتر بوده است. طول مسیر ریلی بهره برداری شده طی سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نیز در مقیاس با ۲۱سال گذشته، به‌طور میانگین در جایگاه‌های اول تا پنجم قراردارد.

در زمینه تامین واگن نیز تلاش‌های زیادی صورت گرفته است تا با افزایش ناوگان شبکه حمل و نقل ریلی، هم سرفاصله حرکت قطارها کاهش یابد و هم از ازدحام جمعیت در ساعات اوج مراجعه مسافران جلوگیری شود. به‌طور مثال سال ۱۳۹۶ هشت رام قطار و ۳ دستگاه واگن به بهره‌برداری رسید، سال ۱۳۹۷ نیز سه رام قطار به ناوگان موجود اضافه شد و امسال هم در دو مرحله مجموعا شش رام قطار جدید وارد ناوگان شبکه مترو شد. از سوی دیگر با پیگیری‌های صورت گرفته، قرارداد مربوط به تامین ۶۳۰ دستگاه واگن نیز توسط وزارت کشور منعقد شد که مراحل مربوط به اجرای قرارداد مزبور هرچند کند، ولی در دست انجام است. در حال حاضر ۱۵۷ قطار در خطوط یک تا ۷ و خط فرودگاه امام خمینی (ره) مسافران را جابه‌جا می‌کند که این تعداد قطار طبق طراحی‌های صورت گرفته برای مترو، در وضعیت فعلی شبکه احداث شده باید به ۳۵۸ قطار برسد؛ یعنی هنوز کمبود ۲۰۱ قطار وجود دارد.

مترو تهران در حال حاضر با ۷ خط به همراه خط فرودگاه امام خمینی (ره)، شبکه‌ای با ۲۳۷ کیلومتر طول و ۱۲۵ ایستگاه است که در حال سرویس‌دهی به حدود ۲ میلیون مسافر در روز است. برای تکمیل طرح‌های مصوب پیشین‌، حدود ۵۵ کیلومتر مسیر ریلی و ۴۷ ایستگاه دیگر لازم است تا اهداف اولیه طرح محقق شود. بیشترین موارد تکمیلی به خطوط ۶ و۷ و همچنین خط مترو فرودگاه امام خمینی(ره) مربوط می‌شود و البته خطوط ۳ و ۴ نیز در مجموع با بهره‌برداری از ۷ کیلومتر مسیر توسعه‌ای و ۷ ایستگاه دیگر، تکمیل خواهند شد. احداث ۴ خط جدید به طول ۱۵۰ کیلومتر با ۱۲۵ ایستگاه جدید نیز در افق سال ۱۴۲۰ دیده شده است که مطالعات و مقدمات اجرایی این خطوط در حال پیگیری است. در حال حاضر آخرین آمار مربوط به تعداد سفر صورت گرفته در خطوط فعلی مترو، رقمی بالغ بر ۸۲۰ میلیون سفر در سال است.

در کنار تمام این فعالیت‌ها، هنوز بخش‌های ساختمانی و تجهیزاتی خطوط در حال بهره‌برداری، به‌طور کامل انجام نشده و تاکید مدیریت شهری، تکمیل کارهای باقی مانده در همین دوره کنونی است. غیر از خطوط یک، دو و پنج که پیشرفت کل خطوط بالای ۹۰ درصد است، سایر خطوط به‌طور متغیر از ۲۵ درصد تا ۵۴ درصد به اقدامات تکمیلی در بخش‌های ساختمانی و تجهیزاتی نیاز دارند.

 

اخبار مرتبط