سید محسن طباطبایی مزدآبادی
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران

شهرها مکان‌هایی هستند که مساله و راه حل را همزمان در درون خود دارند آنها پهنه ای حاصلخیز برای علم و فناوری، فرهنگ و نوآوری، خلاقیت فردی و جمعی و کاهش تاثیر تغییرات آب و هوایی هستند؛ با این حال شهرها مکان تمرکز مشکلاتی مانند بیکاری، تبعیض و فقر نیز هستند. همه شواهد و پیش بینی‌ها از افزایش جمعیت شهرنشین در دنیا حکایت دارند. از طرفی دیگر سازمان ملل پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2050 تعداد جمعیت آلونک‌نشین و حاشیه‌نشین در شهرها دو برابر خواهد شد. به نظر می‌رسد شهرهای فردا باید در این مورد حساسیت بیشتری به خرج دهند. شهرها می‌توانند داده‌ها و اطلاعات را از سطح شهر توسط سنسورها و ابزارهای هوشمند راجع به مسائل مختلفی مانند ترافیک گردآوری کنند، اما علاوه بر این نیاز است که به صدای شهروندان گوش فرا دهند. نیاز است که صدای اقشار کم درآمد که در حاشیه زندگی می کنند کمی رساتر شنیده شود تصمیم گیران شهری باید بدانند که در آینده چه چیزی برای شهرها ارزش است. آنها باید بدانند که در آینده با شهرهای متراکم‌تر و پرجمعیت‌تری رو به رو هستند. بنابراین از طریق ایجاد زیر ساخت‌های جدید و مقاوم‌سازی و بهسازی زیرساخت‌های فعلی به پیشواز آینده بروند.


شهرهای فردا شهرهایی هستند که به خیابان‌ها و عرصه‌های عمومی که مردم در آنها گرد هم می‌آیند اهمیت بیشتری می‌دهند. خیابان‌ها نیروی تحرک و زندگی در شهرها و یک دارایی عمومی ارزشمند هستند. آنها باید جایگاه والاتری در برنامه‌ریزی و طراحی شهری داشته باشند. خیابان‌ها در بسیاری از شهرهای فعلی 20 تا 30 درصد سطوح شهرها را به خود اختصاص می‌دهند اما مکانی کم‌ارزش صرفا جهت جابه‌جایی تلقی می‌شوند. در شهرهای آینده خیابان‌ها باید نقشی بیش از جابه‌جایی از نقطه‌ای به نقطه دیگر داشته باشند. بهترین شهرهای جهان آنهایی هستند که مردم را بعد از کار و مشغله‌های روزانه به فضاهای عمومی برای ملاقات همدیگر می‌کشانند. این شهرها گزینه‌های متنوعی مانند پیاده‌راه و مسیر دوچرخه برای جابه‌جایی شهروندان ارائه می‌دهند. در این فضاهای عمومی تعامل اجتماعی و مشارکت شهروندی ارتقا می‌یابد. به نظر می‌رسد در شهرهای فردا باید مردم، رفتارها و فعالیت‌های آنها در متن و محور برنامه‌ریزی و طراحی قرار گیرند.

در شهرهای فعلی بسیاری از افراد مسن برای انطباق با محیط شهری با مشکل مواجه می‌شوند. شهرهای آینده باید دوستدار سالمند باشند و آنها را در برنامه ریزی لحاظ کنند. کاری که هم‌اکنون در تعدادی از شهرهای آلمان، اسپانیا و حوزه اسکاندیناوی انجام می‌گیرد. در شهرهایی مانند مادرید و والنسیا در اسپانیا برنامه‌ریزی‌های جامع و استراتژیک به گونه‌ای است که تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران تلاش می‌کنند که از لحاظ شدن تمامی سنین در روند برنامه ریزی اطمینان حاصل کنند. این امر برای کودکان نیز به همان اندازه مهم است. در شهرهای فعلی کودکان با فضاهای شهری غریبه هستند آنها محیط پراسترسی را جهت عبور از خیابان‌ها تحمل می‌کنند. در برخی خیابان‌ها عبور آنها ممنوع است. از این رو شهرهای آینده دوستدار کودک خواهند بود.

سازمان جهانی بهداشت سرانه فضای سبز 9 مترمربع را مناسب برای ساکنان شهرها می‌داند. در بسیاری از شهرها این عدد، بسیار پایین است. چالش سیاست‌گذاران شهری نه تنها باید ایجاد و بهبود فضاهای سبز باشد بلکه باید تلاش کنند که این حس را در شهروندان تقویت کنند که خود آنها صاحب و مالک فضاهای سبز هستند. شهرهای فردا در مسیر هوشمند‌شدن گام بر‌خواهند داشت اما هوشمندی تنها استفاده قدرتمند و مقرون به صرفه از تکنولوژی های فعلی و داده های موجود نیست بلکه آنها باید قادر باشند که داده‌ها را تقویت کنند، تولید کنند، شبیه‌سازی کنند و با استفاده از تجزیه و تحلیل این داده‌ها مسائل شهری را طراحی و بازطراحی کنند.