امنیت و نظم جهانی در عصر هوش مصنوعی
در روزگار کنونی و با پیشرفتهای صورت گرفته در زمینه‌‌‌‌های سایبری و هوش مصنوعی، سطح کاملا جدیدی از اقدامات امنیتی برای کشورها و سرزمین‌‌‌‌ها پدیدار شده که بسیاری از معادلات پیشین قدرت و امنیت را در سطح جهان تحت‌‌‌‌الشعاع خود قرار داده و فصل جدیدی را در مسائل مرتبط با امنیت جهانی، منطقه‌‌‌‌ای و ملی گشوده است. نقطه عطف این تحولات را باید در ابداع و گسترش جنگ‌‌‌‌افزارهای سایبری و مبتنی بر هوش مصنوعی جست‌‌‌‌وجو کرد.
عصر جنگ‌‌‌‌افزارهای سایبری و هوش مصنوعی
امروزه و پس از پایان یافتن جنگ سرد، ابرقدرت‌‌‌‌ها و سایر کشورهای جهان در حال تقویت قابلیت‌‌‌‌های سایبری خود هستند؛ آن هم فقط بر اساس منافع و چشم‌‌‌‌اندازهای مورد نظر خود و بدون التزام به دکترین خاص و شناخته‌‌‌‌شده‌‌‌‌ای که موردپذیرش اکثریت جامعه جهانی باشد. با این حال باید دانست که هرگونه پیشرفت و تقویتی در زمینه جنگ‌‌‌‌افزارهای سایبری به همراه خود یکسری چالش‌‌‌‌ها و آسیب‌‌‌‌پذیری‌‌‌‌ها را نیز به دنبال دارد. ریسک‌‌‌‌ها و مخاطرات عصر هوش مصنوعی دارای پیچیدگی‌‌‌‌های خاص خود هستند و برخی از آنها ممکن است برای انسان‌‌‌‌ها قابل درک و پیش‌بینی نباشند.
پیشرفتهای فناورانه در حوزه هوش مصنوعی امکان طراحی و ساخت تسلیحات خودکار و شبیه‌‌‌‌ساز را فراهم آورده است؛ تسلیحاتی که خودشان می‌توانند آموزش ببینند و اهداف موردنظرشان را خودشان انتخاب کنند و در مورد نحوه عمل کردن نیز خودشان تصمیم بگیرند و بدون دخالت دادن انسان‌‌‌‌ها به اهداف تعیین‌‌‌‌شده حمله کنند و آنها را نابود سازند.
در واقع، هوش مصنوعی به آنچنان سطح بالایی از پیشرفت رسیده که می‌تواند با تقویت چشمگیر تسلیحات متعارف، هسته‌‌‌‌ای و سایبری از آنها به شکلی استفاده کند که تصورش هم در حال حاضر دشوار است. اما این اتفاق در حال رخ دادن است و در این صورت روابط امنیتی بین کشورهای رقیب می‌تواند با چالش‌‌‌‌های سهمگین و بی‌‌‌‌سابقه‌‌‌‌ای روبه‌‌‌‌رو شود.
کارکردهای دفاعی بالقوه هوش مصنوعی می‌تواند در سطوح مختلفی جلوه‌‌‌‌گر شود. در حال حاضر، جت‌‌‌‌های جنگنده‌‌‌‌ای که به‌‌‌‌طور کامل توسط هوش مصنوعی هدایت می‌‌‌‌شوند این توانایی را پیدا کرده‌‌‌‌اند تا جت‌‌‌‌های جنگی پیشرفتهای که توسط خلبان‌‌‌‌ها هدایت می‌‌‌‌شوند را به‌‌‌‌راحتی سرنگون کنند و در اغلب نبردهای هوایی با انسان‌‌‌‌ها به پیروزی برسند. شبیه همین برتری هوش مصنوعی بر انسان را در کشف آنتی‌‌‌‌بیوتیک هالی سین مشاهده کرده‌‌‌‌ایم.
درواقع، هوش مصنوعی به این توانایی رسیده که می‌تواند الگوهای رفتاری انسان‌‌‌‌ها را شناسایی کرده و به‌‌‌‌سرعت روش‌‌‌‌های مقابله با آنها و ضد حمله به آنها را ابداع کند. بر این اساس، هوش مصنوعی می‌تواند با شبیه‌‌‌‌سازی‌‌‌‌های معنادار و تحلیل اطلاعات به درک دقیقی از محیط پیرامون خود دست یابد و بهترین تصمیم را در جهت انجام ماموریتی که به آن داده شده است بگیرد.
هیچ کشوری در دنیا نیست که نسبت به موضوع امنیت هوش مصنوعی بی‌‌‌‌توجه باشد و تقریبا تمام کشورهای جهان دغدغه‌‌‌‌هایی جدی و مشابهی در ارتباط با ابعاد امنیتی هوش مصنوعی داشته و دارند. در حال حاضر، رقابت سختی بین آمریکا، چین و تا حدودی روسیه بر سر استفاده از مزایای استراتژیک هوش مصنوعی در جریان است و سایر کشورهای جهان نیز با جدیت در تلاشند تا با کسب دانش فنی مورد نیاز در این زمینه به این سه کشور بپیوندند و توانمندی‌‌‌‌های خود را در زمینه استفاده نظامی از هوش مصنوعی ارتقا بخشند.
هم‌‌‌‌اکنون، فناوری‌‌‌‌های هسته‌‌‌‌ای، سایبری و هوش مصنوعی در اختیار بسیاری از کشورها قرار دارد و هرکدام از این فناوری‌‌‌‌ها دارای اهمیت استراتژیک خاص خود هستند و آنچه در این میان نباید از یاد برود این واقعیت است که دستیابی به این فناوری‌‌‌‌ها باید با افزایش مسوولیت‌‌‌‌پذیری دموکراتیک کشورها و پاسخگویی بیشتر آنها نسبت به افکار عمومی جهان و تعهدات بین‌المللی همراه شود.
اگر چنین اتفاقی نیفتد به‌‌‌‌طور حتم به افزایش صلح و آرامش در جهان کمک نخواهد کرد. پیشرفتهای بیشتر در زمینه هوش مصنوعی و افزایش رقابت بر سر آن بین کشورهای مختلف موجب دگرگونی‌‌‌‌های بزرگی در مفهوم سنتی امنیت خواهد شد. تا پیش از وقوع این دگرگونی بزرگ باید برای تعریف دکترین‌‌‌‌های استراتژیک در ارتباط باهوش مصنوعی اقدام کرد چراکه در دهه‌‌‌‌های آینده ما به‌‌‌‌طور حتم به توازن قوای جدیدی نیاز خواهیم داشت که بر پایه قدرت سایبری و هوش مصنوعی کشورها و ملت‌‌‌‌ها شکل خواهد گرفت.
بر اساس همین توازن جدید قدرت است که تمام کشورها باید یکسری محدودیت‌‌‌‌ها و چارچوب‌‌‌‌ها برای توسعه قدرت سایبری و هوش مصنوعی خود در نظر بگیرند تا به این ترتیب جلوی یک‌‌‌‌جانبه‌‌‌‌گرایی و استفاده افراطی و مخرب از این فناوری‌‌‌‌ها که موجب به هم ریختن نظم جهانی خواهند شد، گرفته شود.
کنترل تسلیحاتی
یکی از راه‌‌‌‌های جلوگیری از وقوع جنگ‌‌‌‌های هسته‌‌‌‌ای در جهان، افزودن بازدارندگی هسته‌‌‌‌ای بوده است، به‌‌‌‌نحوی که قدرت‌‌‌‌های بزرگ و دارای تسلیحات هسته‌‌‌‌ای تلاش کرده‌‌‌‌اند ضمن حفظ بازدارندگی هسته‌‌‌‌ای خود، گام‌‌‌‌هایی در راستای کاهش و محدودسازی تسلیحات هسته‌‌‌‌ای بردارند. در این مسیر، یکسری پیمان‌‌‌‌ها و معاهدات دوجانبه و چندجانبه بین قدرت‌‌‌‌های هسته‌‌‌‌ای جهان منعقد شده و چارچوب‌‌‌‌ها و مقررات خاصی نیز در سطح جهان به مرحله اجرا درآمده است.
به طور کلی، چنین به نظر می‌رسد که قدرت‌‌‌‌های بزرگ جهان که به دنبال تقویت تسلیحات سایبری و هوش مصنوعی خود هستند، نیم‌‌‌‌نگاهی به استفاده از همین رویکرد و استفاده از الزامات قانونی و بازدارندگی مشابه تسلیحات هسته‌‌‌‌ای دارند. با ورود فناوری‌‌‌‌های جدید و به دنبال آنها، تسلیحات برآمده از این فناوری‌‌‌‌ها پیچیدگی‌‌‌‌های مضاعفی نیز در حال شکل‌‌‌‌گیری است که دو مورد از جدیدترین آنها به جنگ‌‌‌‌افزارهای سایبری و جنگ‌‌‌‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی مربوط می‌شود. با ظهور و گسترش این تسلیحات جدید و پیشرفته‌‌‌‌تر شدن سریع آنها بر دامنه رقابت‌‌‌‌های استراتژیک بین قدرت‌‌‌‌های نظامی جهان افزوده خواهد شد و احتمال تکرار شدن معماهایی شبیه به معمای تسلیحات هسته‌‌‌‌ای بسیار افزایش پیدا خواهد کرد.
منبع: کتاب The age of AI: and our human future
