و این رویه، حالا به یک هنجار تبدیل شده. وقتی اعضای تیممان در تعطیلات یا مرخصی استعلاجی هستند یا به هر دلیل دیگری به مرخصی رفته‌اند، با آنها تماس گرفته می‌شود و این خیلی روی اعصاب است. مثلا یکی از همکارهایم اخیرا به مرخصی زایمان رفته بود. از دفتر با او چندبار تماس گرفتند و درباره کارش که به فرد دیگری محول شده بود، سوال کردند. یک بار دیگر، یکی از همکارها به‌خاطر آنفلوآنزا مرخصی گرفته بود. با او تماس گرفتند و یکسری سوال درباره کارش پرسیدند؛ درحالی‌که می‌توانستند مشکل را با کمک یکی از کارمندها که در شرکت بود، حل کنند. درخواست‌هایشان معمولا اضطراری است اما همیشه کارمندی در دفتر حضور داشته که بتواند مساله را حل کند. (وقتی در مرخصی هستم) اگر کار خاصی را اشتباه انجام داده باشم، مشکلی ندارم که با من تماس بگیرند؛ اما در غیر این صورت، نه.

تماس با کارمندانی که در مرخصی هستند، به یک رویه تبدیل شده چون همه ما حس می‌کنیم مجبوریم جوابشان را بدهیم. آیا راهی هست که دیگر احساس اجبار نکنم؟ وقتی رئیس فکر می‌کند یک موضوع ضروری است و من این‌طور فکر نمی‌کنم، آیا می‌توانم جواب ندهم؟ اگر جواب ندهم، چطور پیامدهایش را مدیریت کنم؟ به خصوص در شرایط اقتصادی فعلی که همه شغلشان را دودستی چسبیده‌اند تا بیکار نشوند.

پاسخ: دوست عزیز، حق با توست. درست نیست که دائما مزاحم کارمندی شوند که مرخصی استعلاجی یا زایمان گرفته یا به تعطیلات رفته، به‌خصوص وقتی افراد دیگری هستند که در غیاب آنها کارها را انجام دهند. این رویه باعث می‌شود کارمندها هیچ‌وقت کاملا از کار فاصله نگیرند که به مرور، به فرسودگی و آزردگی آنها منجر می‌شود. در بعضی کشورها این حرکت غیرقانونی است. اگر تماس با آنها در حد پرسیدن جای یک پرونده باشد، ایرادی ندارد. اما اگر بگویند: «بی‌زحمت این گزارش را تمام می‌کنی؟» این ایراد دارد.

در بیشتر مواقع، مرخصی گرفتن یعنی جدا شدن کامل از کار. استثناهایی وجود دارد. مثلا ممکن است در یک بازه کاری شلوغ، درخواست مرخصی بدهی و آنها به شرطی مرخصی بدهند که در مواقع اضطراری، دردسترس باشی. بعضی از شغل‌ها هم از همان ابتدا با کارمند قرار می‌گذارندکه «همیشه دردسترس بودن»، بخشی از این قرارداد است. اما در اغلب اوقات، این حق توست که مرخصی استعلاجی بگیری یا به تعطیلات بروی، بدون آنکه دائما به تو زنگ بزنند و درخواست کنند.

مدیران تو به زمان مرخصی تو احترام نمی‌گذارند. برای مدیریت این شرایط، چند راه وجود دارد. آسان‌ترین راه این است که در روزهای مرخصی، دردسترس نباشی. تلفنت را جواب نده. ایمیل‌ها را جواب نده تا وقتی که سر کار برگردی. آن موقع می‌توانی بگویی: «من همین الان این ایمیل را دیدم چون تا امروز مریض بودم.» این کاملا طبیعی است. خیلی از آدم‌ها زمان مرخصی خود را این‌طوری مدیریت می‌کنند. اما از آنجا که در شرکت شما این مساله به یک عادت تبدیل شده و وقتی نیستی، می‌توانند پیدایت کنند، بهتر است یک راه دیگر را امتحان کنی. قبل از رفتن به مرخصی، به همکارها هشدار بده که وقتی در مرخصی هستی، جوابشان را نخواهی داد. مثلا بگو: «مادامی که نیستم، اصلا دردسترس نخواهم بود و ایمیل و مسیج‌هایم را چک نخواهم کرد.» و اگر مرخصی از قبل برنامه‌ریزی نشده، مثل یک بیماری ناگهانی، همان موقع به همکارانت بگو که داری به مرخصی می‌روی. مثلا بگو: «می‌خواهم استراحت کنم و موبایلم را خاموش می‌کنم.» برای آنکه به این رویه عادت کنند، پاسخ اتوماتیک ایمیل را فعال کن، با یک چنین مضمونی: «من تا ۵ دسامبر مرخصی خواهم بود و تا بازگشتم، هیچ پیامی را نخواهم دید.»

گفتی که اگر این کارها را انجام دهی، نگران پیامدهایش از سوی رئیست هستی. دوست دارم بدانم ریشه این نگرانی چیست؟ آیا رئیست کاری کرده یا چیزی گفته که فکر می‌کنی اگر در دوران مرخصی، کاملا ارتباطت را با کار قطع کنی، واکنش بد نشان خواهد داد؟ یا شاید فکر می‌کنی وقتی او تماس می‌گیرد، حتما انتظار جواب فوری است و اگر جواب ندهی، دردسر می‌شود؟ اگر مورد دوم است، بهتر است درباره‌اش تجدید نظر کنی. خیلی از مدیرها هر چیزی به ذهنشان می‌رسد، همان موقع درخواست می‌کنند و این بدین معنا نیست که اگر سر کار نباشی و جواب ندهی، از دستت عصبانی می‌شوند. یک احتمال دیگر هم هست. چون تو و همکارانت اصلا با این رفتارها مخالفت نکرده‌اید، مدیرت فکر می‌کند شاید هیچکدامتان با رفتارش مشکلی ندارید. منظورم این است که می‌توانی حد و مرزهایت را مشخص کنی و مدیرت کنار خواهد آمد؛ مگر اینکه شواهدی در رد حرف‌هایم وجود داشته باشد.

اما اگر او نسبت با کسانی که در مرخصی، به پیام‌هایش جواب نداده‌‌اند بد رفتار کرده است، مشکل بزرگ‌تر می‌شود. در این صورت، تو باید یک گفت‌وگوی صریح‌تر با او داشته باشی. مثلا بگو: «اخیرا، وقتی به مرخصی استعلاجی یا تعطیلات رفته‌ام، چندبار برای سوالات کاری با من تماس گرفته شده. این باعث می‌شود نتوانم کاملا از کار فاصله بگیرم و از زمان مرخصی‌ام، استفاده کامل کنم. البته درک می‌کنم که گاهی شرایط اضطراری است؛ اما این اتفاق درمورد کارهای روتین و روزانه افتاده که همکارها به راحتی از پسش برمی‌آیند. آیا امکانش هست که با افراد در مرخصی، فقط در صورتی تماس گرفته شود که هیچ چاره دیگری نیست؟»

ضمنا، نقش همکارانت اینجا چیست؟ مطمئنم که این شرایط، همان‌قدر که روی اعصاب توست، آنها را هم اذیت کرده است و شاید به اندازه تو، نسبت به اعتراض به این شرایط، مقاومت دارند. اگر تعدادتان بیشتر شود، قدرتتان بیشتر خواهد بود پس اگر بتوانی آنها را همراه خود کنی، پیامت تاثیر بیشتری روی رئیس خواهد گذاشت (مثلا قرار بگذارید که دفعه بعد که مرخصی هستید، همگی از دسترس خارج باشید یا به اتفاق از رئیستان بخواهید که به زمان مرخصی‌تان احترام بگذارد.) لازم نیست که یک جلسه گروهی با حضور رئیس تشکیل دهید. همین که همه موافقت کنند که در مدت مرخصی، دردسترس نباشند کافی است. اگر در تعیین حد و مرزها، همه با هم اقدام کنید، تغییر این جنبه از فرهنگ سازمان آسان‌تر خواهد بود.