تب «کِیپاپ» چطور دنیا را گرفت؟
موج خزنده کره در دنیای هنر
خیلیها معتقدند آنچه در دهه اخیر با عبارت «کِیکالچر» شناخته میشود، اکنون در جریان اصلی فرهنگ جهانی جای گرفته است. اما برخی کارشناسان جهانی معتقدند که هنوز راه زیادی مانده تا قدرت فرهنگی کُره بتواند به سطح نفوذ کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه، ایتالیا و ژاپن برسد که بهخاطر غذا، مد و سینما شهرت جهانی دارند. کارشناسان میگویند موج فرهنگی این کشور، که در کُره به آن «هالیو» (Hallyu) میگویند، در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد؛ یعنی زمانی که سریالهای کرهجنوبی در چین و ژاپن محبوبیت پیدا کردند. رشد اینترنت هم این صادرات فرهنگی را بیشتر گسترش داد. «BTS» و «بلکپینک» حالا نامهایی آشنا در صحنه پاپ جهانیاند و از دبی تا هند و سنگاپور مردم عاشق کِیدراماهای احساسی شدهاند.
به گزارش ایسنا، در سال ۲۰۱۲، حرکات رقص خاص و ملودی رپ «سای»، خواننده رپ کرهجنوبی در موزیکویدئوی «گانگنام استایل»، این قطعه را به اولین ویدئویی تبدیل کرد که در یوتیوب از مرز یکمیلیارد بازدید گذشت. این موفقیت ناگهانی توجه جهانی را به «کیپاپ» جلب کرد. اما در اصل «بیتیاس» (BTS)، گروهی از هفت مرد جوان خوشچهره که همگی همزمان میخوانند و میرقصند، «کیپاپ» را به جریان اصلی جهانی وارد کرد. «BTS» در دوران همهگیری کرونا، چندین رکورد جهانی گینس را برای تعداد پخش و بازدید آهنگهای «Dynamite» و «Butter» شکست.
خیلی قبلتر از اینکه «کیدراما» صفحه نمایش خانههای سراسر جهان را تحت سلطه بگیرند، محدودیتهای کرهجنوبی برای نمایش فیلمهای هالیوودی در این کشور، فیلمسازی داخلی را قوت بخشید. در نتیجه آن جشنواره فیلم بوسان که در سال ۱۹۹۶ آغاز شد، به یکی از مهمترین جشنوارههای آسیا تبدیل شد. در سال ۲۰۰۴ نیز پارک چان ووک برای فیلم «اولدبوی»، جایزه بزرگ کَن را برد.
شاید بتوان درباره بزرگترین دستاوردهای کُره در حوزه هنر و ادبیات به فیلم «انگل» که در سال ۲۰۲۰ جایزه اسکار بهترین فیلم را کسب کرد و هان کانگ، نویسنده اهل کرهجنوبی که نوبل ادبیات ۲۰۲۴ را دریافت کرد، اشاره کرد. علاوه بر این، سریال کرهای نتفلیکس «بازی مرکب» در سال ۲۰۲۲ میلادی شش جایزه «امی» دریافت کرد و گروه کیپاپ BTS نیز به مدت پنج سال پیاپی یعنی از ۲۰۱۷تا ۲۰۲۲ برنده «جوایز موسیقی آمریکا» شد. موج دیگری از علاقه جهانی اما با مجموعه «بازی مرکب» آغاز شد که در ۲۰۲۱منتشر شد و چنان در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفت که به گفته میونیوگ کیم، معاون محتوای نتفلیکس در آسیا، یک «روح زمانه فرهنگی» (cultural zeitgeist) به وجود آورد.
کُره فرهنگی میشود؟
بسیاری از کارشناسان معتقدند که «کِیکالچر» درحالحاضر در جریان اصلی فرهنگ جهانی در جایگاه پررنگی قرار دارد، اما همچنان یکهتاز نیست. بر اساس گزارشی که در «نیویورکتایمز» منتشر شده است، موانع ژئوپلیتیک هم در این زمینه وجود دارد. پس از اختلاف بر سر استقرار یک سامانه موشکی در کرهجنوبی، چین در سال ۲۰۱۶ یک ممنوعیت غیررسمی را برای اجراهای کیپاپ وضع کرد. در کرهشمالی، موسیقی و برنامههای کرهجنوبی و حتی اصطلاحاتی که محبوب شدهاند، ممنوع شدند، چراکه کیم جونگ اون، آنها را تهدیدی برای رژیم خود میبیند.
صادرات کُره در هر شاخه محتوایی، فقط سهم کوچکی از بازار جهانی را دارد و کارشناسان جهانی میگویند هنوز خیلی زود است که بتوان تصمیم گرفت که آیا «کِیکالچر» به اوج خود رسیده یا دوام خواهد داشت. پروفسور اندرو اونگی کیم از دانشگاه کره معتقد است که با وجود اینکه «کیپاپ» بسیار محبوب است، اما هنوز بر ژانرهای دیگر موسیقی تاثیر نگذاشته است.
چا وو جین، منتقد موسیقی در سئول نیز معتقد است که محبوبیت کیپاپ و کیدراما میتواند باعث علاقهمندی به بخشهای دیگر فرهنگ کرهجنوبی نیز شود. مردم میخواهند غذایی را بچشند که ستارهها میخورند، آرایشی را داشته باشند که آنها استفاده میکنند، و حتی زبانشان را یاد بگیرند.
نوبت «کِیبیوتی» کی فرا می رسد؟
سلبریتیهای کرهجنوبی بهخاطر پوست بینقصشان مشهورند. مصرفکنندگان خارج از کُره جنوبی، بهویژه جوانترها، مشتاقاند روتینهای مراقبت پوستی آنها را که ممکن است نیازمند دقت و ظرافت باشد تقلید کنند. بر اساس آمار دولت کُره جنوبی، صادرات لوازم آرایشی کُره در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۱درصد افزایش یافت و به رکورد ۱۰.۲میلیارد دلار رسید. صادرات لوازم آرایشی کرهجنوبی به آمریکا در سال گذشته میلادی، از صادرات لوازم آرایشی فرانسه به این کشور پیشی گرفت. لیلا کیم (Lyla Kim)، که برای برند آرایشی «تیرتیر» در سئول کار میکند، گفت که فروش این شرکت در سال گذشته میلادی، پس از آنکه کرم پودر کوسنی آنها در «تیکتاک» وایرال شد، حدودا دوبرابر شد و به حدود ۳۰۰میلیون دلار رسید.
غذاهای کُرهای در چه جایگاهیاند؟
ویدئوهای وایرال از «کیمباپ»، غذایی که از رولهای برنج، جلبک دریایی، گوشت، ماهی یا سبزیجات درست میشود، قفسههای فروشگاههای آمریکایی مربوط به این غذا را خالی کردهاند. شرکت «سامیانگ»، تولیدکننده نودلهای فوقتند «بولداک»(Buldak)، نیز اعلام کرده که صادراتش در سالهای اخیر چهاربرابر شده است. غذای کرهای همچنین با برنامهای از «نتفلیکس» به نام «جنگهای کلاس آشپزی» که در ماه سپتامبر منتشر شد، بیشتر تبلیغ شد. در این برنامه ۸۰ سرآشپز گمنام در برابر ۲۰ سرآشپز مشهور قرار گرفتند.
بر اساس آمارهای دولتی کرهجنوبی، با افزایش علاقه به این کشور، تعداد گردشگران، ساکنان خارجی و دانشجویان تبادلی در چهار سال گذشته بهطور ثابت افزایش یافته است. بعضی از کسانی که وارد این کشور شدهاند میگویند زندگیای که در دراماها و آیکونهای فرهنگی کره در شبکههای اجتماعی دیدهاند، الهامبخش آنها بوده است.پروفسور کیم دائه-جونگ از مدرسه کسبوکار دانشگاه «سهجونگ» (Sejong) تاکید میکند که محتوای فرهنگی کُرهای تبلیغ محصولات و خدمات کُرهای را در صحنه جهانی افزایش داده است.
این کارشناس به جذابیت فراگیر ستارگان «کِیپاپ» هنگام خوردن «رامیون» (نودل فوری کرهای) اشاره کرد که تجربه «خوردن رامیون کنار رودهان» را از یک فعالیت محلی به یک مورد در فهرست آرزوهای گردشگران جهانی تبدیل کرده است.
چطور به اینجا رسیدیم؟
کیپاپ در اواسط دهه ۹۰ میلادی در داخل کره به تبوتاب بزرگی تبدیل شد و موفقیت گروههایی مثل «HOT» و «Shinhwa» را رقم زد. این روند باعث شد آژانسها، سیستم سختگیرانه مدیریت هنرمندان در ژاپن را در دستور کار قرار دهند. برنامه از این قرار شد که استعدادهای جوان شناسایی شوند و اغلب در سنین نوجوانی وارد قراردادهای چندسالهای شوند که به «آیدلهای»(الگوهای) کامل، با ظاهری تمیز، بیخدشه و شخصیتهای عمومی بهشدت مدیریتشده تبدیل شوند.
با جا افتادن این سیستم، کیپاپ دگرگون شد و آیدلها بیشتر و بیشتر شدند. تا حوالی سال ۲۰۰۰، سریالهای کرهای و کیپاپ در شرق و جنوبشرق آسیا محبوب شده بودند. اما این استریمینگ بود که آنها را در مرکز توجه جهان قرار داد و وارد زندگی هر کسی کرد که یک گوشی هوشمند داشت.
