چرا فروش بالای فیلم‌ها سودآور نیست؟
نیمه پنهان بازار سینما
جزئیات فروش
پس از یک پاییز راکد، کمتر کسی تصور می‌کرد سینمای ایران بتواند تا عید نوروز، فیلم جدیدی را به روی پرده بفرستد و گیشه آن از مرز ۳۰۰میلیارد تومان عبور کند. اما با توجه به اکران چند فیلم جدید، سینماها خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شد به رونق نسبی رسیدند تا گیشه در نخستین روزهای بهمن‌ماه بتواند از مرز ۳۵۰میلیارد تومان عبور کرده و برای قله‌های دیگر خیز بردارد. سینمای ایران در سال ۱۴۰۱، درحالی از مرز فروش ۳۵۰میلیارد تومان عبور کرد که تعداد مخاطبان آن به ۱۱میلیون و ۴۰۰هزار نفر رسید. برای این تعداد مخاطب، ۵۳۶هزار سانس تعریف شد. پرفروش‌ترین فیلم امسال، «انفرادی» است که هفتم اردیبهشت به روی پرده رفت و توانست با ۲میلیون و ۴۳۵ هزارمخاطب، گیشه‌ای ۷۷میلیارد و ۶۰۰میلیون تومانی داشته باشد. ساخته مسعود اطیابی، بدون در نظر گرفتن تورم، نخستین فیلمی است که به چنین گیشه‌ای در سینمای ایران دست یافته است.
«سگ‌بند» که در سبد نوروزی سینماها قرار داشت نیز موفق به جذب یک‌میلیون و ۳۱۷هزار مخاطب شد. فیلم مهران احمدی با ۴۲میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان فروش، به دومین فیلم پرمخاطب و پرفروش امسال تبدیل شده است.
«بخارست» که از ۲۴ آبان به روی پرده رفته، یک رکورد خوب از خود به جای گذاشته است. فیلم مسعود اطیابی در ۷۰ روز نمایش خود توانست با ۷۳۹هزار مخاطب و ۲۳میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان فروش، تا امروز، سومین فیلم پرفروش سال باشد.
«علف‌زار» که از سوم خرداد اکران شد، اگرچه با ۶۴۷هزار مخاطب، چهارمین فیلم پرفروش امسال است اما این تعداد مخاطب و گیشه ۲۲میلیارد و ۲۰۰میلیونی، نخستین ساخته کاظم دانشی را به پرفروش‌ترین فیلم اجتماعی سینمای ۱۴۰۱ تا به امروز تبدیل کرده است.رومنس «تی‌تی» نیز که از نیمه‌های تیرماه به روی پرده رفت، ۶۵۷هزار مخاطب داشت. این فیلم در گیشه، ۲۱میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان فروخت تا به پنجمین فیلم پرفروش امسال تبدیل شود.
پسر دلفینی، ابلق، دوزیست، لوپتو و موقعیت مهدی، ۵ فیلم پرفروش بعدی سینماهای کشور در سال ۱۴۰۱ محسوب می‌شوند.
با توجه به تداوم اکران آثار جدید تا انتهای سال و نمایش چند فیلم جدید، این انتظار می‌رود که سینمای ایران تا پایان این سال سخت بتواند خود را به گیشه ۵۰۰میلیاردتومانی نزدیک کند.
نیمه پنهان بازار
نقش اصلی در بازار پنهان سینما را دلار بازی می‌کند. بازیگران و کارگردانان سینما رقم دستمزدهای خود را عمدتا با نرخ دلار تراز می‌گیرند. این یک رویه معمول در بازارهای بزرگ هنری از جمله سینماست. افزون بر این، بسیاری از تجهیزات سینمایی، از دوربین گرفته تا تجهیزات صدابرداری و ...، همه خارجی هستند و ارزششان با دلار تعیین می‌شود. وقتی ارزش یک دوربین خارجی، از 100میلیون تومان به 300میلیون تومان می‌رسد، رقم اجاره همین دوربین هم تا سه برابر افزایش پیدا می‌کند. همه اینها یعنی بازار سینما بسیار تحت تاثیر ارزش دلار در بازار آزاد است. در سال 1398، سالی که رکورد فروش 300میلیاردتومانی در سینمای ایران ثبت شد، ارزش دلار در بازار آزاد، 13هزار و 500 تومان بود. امروز قیمت این پول امریکایی به بیش از 44هزار تومان رسیده است.اگر برابری نرخ دلار و ریال را به عنوان شاخص مقایسه استفاده کنیم، متوجه می‌شویم در سال 98 سینماهای ایران بیش از 22میلیون دلار فروش داشته‌اند و امسال تا این‌جای کار، کمتر از 8میلیون دلار.
به عبارت دقیق‌تر، میانگین فروش ماهانه در سال 1398 حدود 9/ 1میلیون دلار و در 10 ماه نخست سال 1401 حدود 800هزار دلار است. افزون بر این شاخص، می‌توان تعداد مخاطبان سینما را نیز ملاک دقیقی برای بازار سینما در نظر گرفت. تعداد مخاطبان بازار سینمای ایران در سال 98 بیش از 26میلیون و 300هزار نفر بوده است. یعنی به طور میانگین هر ماه، تقریبا 2میلیون 190هزار نفر به سینما رفته‌اند. اما در 10 ماه گذشته به طور میانگین 114هزار نفر در هر ماه به سینما رفته‌اند. افزایش دستمزد عوامل از جمله بازیگران و افزایش هزینه‌های تولید از جمله اجاره تجهیزات و ... باعث شده است تمایل تولیدکنندگان به ساخت فیلم کمتر شود. این درحالی است که برخی از صاحبان آثار تولیدشده نیز مانع اکران فیلم‌هایشان شده‌اند تا در سال جدید با افزایش احتمالی قیمت بلیت، بتوانند بخشی از هزینه‌های از‌کف‌رفته را بازگردانند.
