کرونا سوپرمارکت‌ها را کتاب‌فروش کرد
مسیر جدید عرضه کتاب در دنیا
تنگناهای اقتصادی دست‌اندرکاران صنعت نشر در جهان را برآن داشت تا علاوه بر سنجش سلیقه مردم در دوران قرنطینه شیوه‌های جدیدی برای فروش تازه‌های نشر بیابند؛ از جمله این ابتکارات فروش کتاب در سوپرمارکت‌ها و مکان‌هایی است که به دلیل سروکار داشتن با ارزاق عمومی در این مدت بسته نبودند. در این مدت توزیع‌کنندگان کتاب به این نتیجه رسیدند که یکی از بهترین جاها برای فروش کتاب گذاشتن آن نزدیک قفسه تخم‌مرغ‌ها، شیر و پوشک بچه در فروشگاه‌هاست. توزیع‌کنندگان کتاب در آمریکا در این زمینه تجربه‌های موفقی داشته‌اند. هنگامی که ویروس کرونا آمریکا را مانند بسیاری از کشورها مجبور به اعمال قرنطینه کرد، فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای نظیر والمارت و تارگت که برچسب «ضروری» خوردند، باز ماندند. بنابراین وقتی مصرف‌کنندگان مضطرب مشغول جمع کردن لوبیا و ماکارونی بودند، کتاب‌های آموزشی و رمان هم برمی‌داشتند و فروش کتاب در این فروشگاه‌ها بسیار بالا رفت. هرچند فروشگاه‌های بزرگ عموما اعلام نمی‌کنند که چه مقدار از یک محصول خاص را می‌فروشند، اما توزیع‌کنندگان صنعت نشر می‌گویند فروش کتاب در این فروشگاه‌ها به‌طور چشمگیری افزایش یافته و طبق گفته مدیران صنعت نشر فروش کتاب‌ها سه یا چهار برابر شده است.
به گزارش «ایبنا» دنیس اباود، مدیر اجرایی شرکت توزیع کتاب ریدرلینک که به بیش از ۸۰ هزار فروشگاه خرده‌فروشی ازجمله فروشگاه‌های زنجیره‌ای و داروخانه‌ها خدمات ارائه می‌دهد می‌گوید در هفته اول آوریل فروش شرکتش ۳۴ درصد بالاتر از زمان مشابه سال گذشته بوده است. او گفت: «با وجود قرنطینه مردم به دنبال چیزی بودند که سرگرم‌شان کند. کتاب‌های تمرین و در کل هر نوع کتابی در این مدت افزایش چشمگیری داشته است.»
برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی و داروخانه‌ها نیز شاهد افزایش فروش بودند، حتی با اینکه کتاب‌ها از چیزهایی که آنها عموما ارائه می‌دهند بسیار فاصله دارند. سخنگوی داروخانه زنجیره‌ای رایتاید گفت از ابتدای ماه مارس این شرکت شاهد افزایش فروش کتاب، کتاب کودک و پازل بوده است. سوپرمارکت زنجیره‌ای مِیجر مستقر در میدوِست نیز از زمان شروع همه‌گیری افزایش شدید فروش کتاب را تجربه کرده است.
فروشگاه‌هایی نظیر تارگت علاوه بر مزیت باز بودن، توانستند در زمان عقب‌نشینی آمازون از عرضه برخی کالاها نظیر کتاب و اسباب‌بازی و اولویت دادن به ارائه کالای پزشکی و لوازم خانگی مورد تقاضا، قدم پیش بگذارند.
در این مدت «والمارت» نیز شاهد جهش فروش کتاب خود بوده است. لی استیدم، سخنگوی فروشگاه والمارت می‌گوید: «کووید-۱۹» و رویکردهای دولت تقاضای کتاب را بسیار افزایش داده است، به‌ویژه در بخش کتاب‌های بزرگسالان. ژانر داستان با وجود به تعویق افتادن انتشار برخی از عناوین بسیار قوی عمل کرده. همچنین از زمان تعطیلی مدارس، کتاب‌های آموزشی نیز با افزایش فروش چشمگیر روبه‌رو شده‌اند.»
مخاطب‌سنجی با معیارهای جدید
علاوه بر نحوه عرضه کتاب، مقتضیات جدید موجب شد سلیقه مردم نیز در دوران قرنطینه به سوی آثاری خاص متمایل شود. همین امر بازاریابان صنعت نشر را وا داشته با رویکردی جدید مخاطب‌سنجی کنند؛ هرچند این رویکرد در مراکز مختلف متفاوت است و در میان فروشگاه‌های بزرگ هریک روش‌های مختلفی برای فروش کتاب در نظر گرفته‌اند. «والمارت» داستان‌های پرفروش، کتاب‌هایی با موضوعات کمک به خود، کاهش وزن و کتاب‌های کودک را ارائه می‌دهد. بخش عمده‌ای از انتخاب‌های فروشگاه «تارگت» خوانندگان زن را هدف قرار می‌دهد. فروشگاه «کاستکو» نیز آثار کلاسیک نظیر «جادوگر شهر اُز»، کتاب‌های جین آستن و کتاب‌های تمرین کودکان را عرضه می‌کند. اما همه این فروشگاه‌ها تمایل دارند در همان حیطه عمومی بمانند و کتاب‌های تجاری و پرفروش را ارائه کنند. در حالی که فروشگاه‌های بزرگ هر چیزی را با تعداد بالا خریداری می‌کنند و در مواقع عادی نیز قرار گرفتن یک کتاب به قفسه فروشگاه‌هایی نظیر والمارت یا تارگت یک موفقیت محسوب می‌شود، فروش ۳۰ هزار نسخه از یک کتاب در صنعت نشر که چاپ ۵۰ هزار نسخه در آن رقم بزرگی محسوب می‌شود، مقدار قابل توجهی است.
حال سوالی که برای ناشران مطرح است این است که آیا این وضعیت ادامه پیدا می‌کند؟ آیا خریداران زین پس ترجیح می‌دهند کتاب‌ها را از مکان‌های متفاوتی خریداری کنند یا به عادت‌های پیشین خود بازمی‌گردند؟ بسیاری بر این باورند که با از سرگیری زندگی به حالت عادی و بازگشایی کتاب‌فروشی‌ها، فروش کتاب در این مکان‌ها تاحدی کاهش پیدا کند، اما نه به اندازه قبل و احتمالا خرید کتاب در کنار دیگر اقلام روزمره زندگی از سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای به یک عادت مبدل خواهد شد.
