سناریوهای جدید صنعت نشر در پساکرونا

یافتن چنین واکسنی برای صنعت نشر کشورمان بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد؛ چراکه با توجه به غلبه شکل سنتی ارائه کتاب در ایران بر اشکال مدرن‌تر مانند نشر الکترونیکی، خسارات وارده به کتابفروشی‌ها و ناشران زیاد بوده تا آنجا که بسیاری از کتابفروشان ضرر خود را در زمان قرنطینه خانگی بیش از ۷۰ درصد ارزیابی کرده‌اند و در هفته‌های اخیر بیش از ۱۰ کتابفروشی، امکان ادامه کار را از دست داده و فروشگاه خود را بسته‌اند. گذشته از این، لغو نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار سالانه صنعت نشر که ممر درآمد بسیاری از ناشران محسوب می‌شد، موجب شد که اغلب شرکت‌های انتشاراتی متحمل زیان مضاعف شوند. همه‌ اینها موجب شده در روزهای گذشته بانک مرکزی در تازه‌ترین فهرست منتشر شده خود کتابفروشان و ناشران، موزعان (کتاب، کتاب‌های هنری، پوستر) و کارت‌پستال‌فروشان را با تایید وزارت ارشاد مشمول کسب‌و‌کارهای آسیب دیده کند و آنها را در زمره مستحقان بهره‌مندی از بسته‌های حمایتی دولت قرار دهد. با وجود همه آسیب‌های وارد آمده در همین دوره نیز ناشران و کتابفروشانی بوده‌اند که با مدیریت صحیح بحران و تمهیداتی که از پیش در فضای مجازی فراهم کرده بودند توانستند از ضرر بیشتر جلوگیری کنند و تا حدی رابطه خود را با مخاطبان حفظ کنند؛ شیوه‌هایی که با ادامه آن در آینده ممکن است شکل کسب‌و‌کارشان را برای همیشه تغییر دهد و به دوران پس از کرونا نیز تسری یابد. 

 راهکارهای جدید

کارشناسان پنج سناریو و پیش‌بینی برای صنعت چاپ و نشر کتاب برای سال‌های پیش‌رو تخمین می‌زنند که به‌نظر می‌رسد با وجود ادامه یافتن بیماری‌های همه‌گیر تحقق آنها دور از انتظار نباشد. به گزارش خبرگزاری کتاب ایران به نقل از دیجیتال‌بوک‌ورلد، یکی از این راهکارها، عوض شدن جای کتابخانه‌ها با کتابفروشی‌هاست. کتابخانه‌ها از هم اکنون موقعیت خود را در خطر می‌بینند چون هر روز دولت‌های اروپایی و آمریکایی بودجه‌های آنها را کاهش می‌دهند. در این شرایط سخت به‌نظر می‌رسد آنها به کتابفروشی روی آورند و در این میان کتابفروشی‌ها نیز برای حفظ حیات خود اقدام به ثبت‌نام از مشترکان دائمی خدمات مطالعه کتاب کنند. آنها می‌دانند که آمازون تنها یک سایت است ولی توانسته با سرویس‌های آنلاین مشتری‌های زیادی کسب کند پس آنها نیز می‌توانند کاربران خود را داشته باشند و به جای ۹۹دلار در ماه مبالغ متفاوتی از مشتری‌های ثابت خود دریافت کنند. 

همچنین کارشناسان بر این باورند که دوباره مصرف کتاب الکترونیک رونق خواهد گرفت. در حال حاضر مردم به خاطر محدودیت‌های موجود در امکانات دستگاه‌های کتابخوان دیجیتال و مشکلاتی مثل منبع تغذیه و محیط‌زیست ترجیح می‌دهند کتاب‌های چاپی مطالعه کنند، ولی به‌نظر می‌رسد دهه آینده شاهد رشد و پیشرفت دستگاه‌های الکترونیک و انعطاف آنها در مقابل محیط زیست باشیم. 

تکنولوژی صدا دنیایی از تحولات به همراه آورده است همین موضوع موجب شده کارشناسان گسترش این نوع کتاب‌ها را در آینده بیش از پیش پیش‌بینی کنند همان‌طور که در سال‌های اخیر رشد کتاب‌های صوتی نشان داده این صنعت روز به روز محبوب‌تر می‌شود. ناشران در دهه پیش رو نه تنها بازیگران و افراد سرشناس را برای خواندن کتاب‌های صوتی استخدام می‌کنند بلکه از مشاورانی استفاده خواهند کرد که به‌صورت صوتی مخاطبان را در خرید کتاب‌ها کمک کنند. 

تلفیق دیجیتال و چاپ از دیگر راهکارهایی است که صنعت نشر را تحت تاثیر قرار خواهد داد. وقتی دهه آینده تمام شود به‌طور حتم شاهد این خواهیم بود که کتاب‌های چاپی به ابزارهای کمکی دیجیتال برای جست‌وجو در صفحات و راهنمای درک مفاهیم آنها مجهز خواهند شد. در حقیقت تلفیق چاپ و دیجیتال اجتناب‌ناپذیر است. کاربران وقتی کتاب می‌خرند بدون نیاز به مشاور یا مدرس می‌توانند مطالب دشوار آن را بخوانند و درک کنند. 

ورود بیشتر تلفن‌های همراه به حوزه کتاب از دیگر سناریوهای محتمل بازار نشر در سال‌های آینده است. اپل، مایکروسافت، سامسونگ و بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده تلفن‌های هوشمند از هم اکنون در حال تجهیز دستگاه‌های خود به کتابخوان‌های پیشرفته هستند. آنها در حال ساخت ابزارهای جدید برای مطالعه طولانی مدت کتاب‌های الکترونیک هستند. به‌نظر می‌رسد دنیای آینده دنیایی پر از ای‌بوک‌های اپل روی تلفن‌های همراه خواهد بود. تا آنجا که تیم کوک مدیر عامل اپل می‌گوید انتظار داریم در دهه آینده بیشتر درآمد خود را از طریق فروش کتاب کسب کنیم.