خاموشی ویترین سالانه رسانه‌ها

خبر کوتاه بود

سیدمحمدرضا دربندی، مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی صبح روز گذشته در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفت برگزاری نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها منتفی شده است. اگرچه او جزئیات زیادی از این تصمیم را مطرح نکرده اما گفته است دلیل این تصمیم مشکلات اقتصادی رسانه‌ها به ویژه نشریات کاغذی است. البته «محمد سلطانی‌فر» معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد نیز پیش‌تر گفته بود: «به دلیل فشارهای اقتصادی که روی مطبوعات مخصوصا در شهرستان‌ها وجود دارد، یکی از گزینه‌ها درباره نمایشگاه امسال مطبوعات، برگزار نشدن آن است.» به گفته مسوولان وزارت ارشاد «بعضی از رسانه‌ها مایل به برگزاری نمایشگاه مطبوعات نیستند؛ چرا که آن را در شرایط بد اقتصادی فعلی، هزینه‌ای تحمیل شده بر خود می‌دانند.»

خرجی روی دست همه

برگزاری نمایشگاه هم برای رسانه‌ها و هم برای وزارت ارشاد خرج دارد. هزینه برگزاری نمایشگاه برای وزارت ارشاد سالانه حدود سه تا پنج میلیارد تومان است. عمده این هزینه صرف اجاره محل برگزاری (یعنی مصلای تهران)، پرداخت حق‌الزحمه کارکنان و نیروهای انسانی و البته دعوت از مهمانان خارجی،‌ برگزاری بخش‌های جنبی و تدارکات است. غیر از این هزینه بیمه برگزاری نمایشگاه، نظافت و مدیریت پسماند، ترابری و حمل و نقل، پذیرایی عمومی و... از دیگر هزینه‌های وزارت ارشاد در برگزاری نمایشگاه است. ناگفته نماند اگر همین نمایشگاه را یک بخش غیردولتی برگزار می‌کرد بسیاری از هزینه‌های سرسام‌آور و عجیب و غریب آن حذف یا تعدیل می‌شد.

اما هزینه رسانه‌ها برای برگزاری نمایشگاه یکی اجاره غرفه است و دیگری بنا و چیدمان غرفه. غرفه‌ها که متراژ و جانمایی‌های مختلفی دارند،‌ قیمت‌هایشان با هم فرق دارد؛ از متری ۷۵ هزار تومان تا متری ۲۰۰ هزار تومان. اما رسانه‌ها دوست دارند برای غرفه‌شان برج و بارویی هم بنا کنند. پارتیشن‌بندی داخل غرفه و رنگ و لعاب دیواره‌های آن و تبلیغات در کنار هزینه نگهداری،‌ پذیرایی، ‌تجهیزات داخل غرفه‌ها و... خرج روی دست رسانه‌ها را بیشتر می‌کند؛ در حالی که این نمایشگاه آورده چندانی برای رسانه‌ها نخواهد داشت.

البته امسال شهرداری مشهد برای تامین و تخصیص نیمی از این هزینه برگزاری (یعنی چیزی در حدود ۵/ ۲ میلیارد تومان) اعلام آمادگی کرد. البته این شهرداری یک شرط عجیب داشت؛ برگزاری نمایشگاه در مشهد. خبری که برای رسانه‌ها خوشایند نبود؛ زیرا هزینه آنها را برای حضور در نمایشگاه چند برابر می‌کرد. این در حالی است که افزایش هزینه‌های نگهداری رسانه‌ها به ویژه برخی از رسانه‌های چاپی برای صاحبان آنها به یک چالش تبدیل شده است. به‌طوری که در یکی، دو ماه گذشته، دست کم یکی، دو روزنامه سراسری و چندین نشریه مکتوب دیگر انتشار خود را متوقف کرده‌اند و برخی دیگر به‌جای نسخه چاپی، نسخه الکترونیکی منتشر می‌کنند.

آنچه بود

نخستین دوره نمایشگاه مطبوعات در سال ۱۳۷۲ برگزار شد و تاکنون ۲۳ دوره آن برپا شده است. مروری به تاریخچه برگزاری این رویداد بزرگ رسانه‌ای نشان می‌دهد که پس از هفت دوره برگزاری در کنار نمایشگاه کتاب، نمایشگاه مطبوعات تا حدودی به استقلال نزدیک شد و از دوره هشتم به بعد و تا دوره سیزدهم، در همان محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی در تهران، همه ساله در اردیبهشت ماه برگزار می‌شد؛ اما دوره چهاردهم، اولین دوره‌ای بود که نمایشگاه مطبوعات به‌طور کاملا مستقل و جدا از برگزاری همزمان با نمایشگاه کتاب و در فصل پاییز برگزار شد. از دوره پانزدهم، این نمایشگاه به تبعیت از نمایشگاه کتاب، به مصلای تهران انتقال یافت و تا سال گذشته هم در این مکان برگزار شده است. در طول این سال‌ها فراز و فرودهای زیادی در نمایشگاه مطبوعات وجود داشته است. در سه سال گذشته و البته پیش‌تر از آن هم برخی رسانه‌ها به دلایل گوناگون حضور در نمایشگاه را تحریم می‌کردند. مدیران نمایشگاه در هر دوره برگزاری یک شعار را به مثابه رویکرد نمادین نمایشگاه انتخاب می‌کردند. این شعار در سال‌های اخیر بیشتر پیرامون دعوت عموم به مطالعه مطبوعات و رسانه‌ها تنظیم و تهیه می‌شد.