روشهای گذر از پیک مصرف برق در ۱۴۰۱
با توجه به روند رشد مصرف برق در سال‌های اخیر، سال آینده هم، مقدار مصرف افزایش خواهد یافت. با این روند باز هم باید خاموشی اعمال شود و برق مصرفی صنایع کاهش یابد. اما از همین امروز باید به سال آینده اندیشید و اقدامات لازم جهت عبور از پیک مصرف برق را برنامه‌ریزی و اجرا کرد. در ادامه این نوشتار برخی مسائل مرتبط با موضوع ارائه می‌شود:
1- در گام نخست باید مقدار بار سال آینده و میزان رشد آن را پیش‌بینی کرد. موارد متعددی در رشد بار مصرفی دخیل است. رشد اقتصادی کشور از عوامل اصلی است. در صورتی که مقدار رشد اقتصادی در یک سال به 3/3 درصد برسد، معمولا یک درصد رشد مصرف برق خواهیم داشت. رشد اقتصادی با افزایش مقدار تولیدات صنعتی و کشاورزی و رشد خدمات در کشور همراه خواهد بود. این تولیدات نیاز به انرژی خواهد داشت که اصلی‌ترین آن انرژی الکتریسیته خواهد بود.
عامل دیگر در افزایش مصرف، رشد تعداد مشترکین است. این گروه شامل مشترکین خانگی، کشاورزی، صنعت و معدن، تجاری، روشنایی معابر و تعرفه عمومی است. معمولا به ازای یک درصد رشد تعداد مشترکین طی یک سال به میزان 0/8درصد در مقدار توان مصرفی رشد خواهیم داشت.
تغییرات آب‌وهوا و افزایش میانگین دمای کشور باعث افزایش مصرف یا کاهش مصرف خواهد شد. با افزایش میانگین دمای کشور به میزان یک درجه سانتی‌گراد، رشد مصرفی معادل هزار تا 1500 مگاوات ایجاد خواهد شد. دیگر عوامل رشد مصرف برق شامل افزایش جمعیت و تغییر در قیمت برق است.
در نمودار، مقدار رشد حداکثر نیاز مصرف اصلاحی شبکه (مقدار نیاز کل شبکه برق به توان الکتریکی بعد از اعمال برنامه‌های مدیریت مصرف) در 10 سال گذشته مشخص است. در این نمودار مصارف سالانه بر اساس مگاوات مشخص شده است.
همان‌طور که در این نمودار نشان داده شده است، افزایش مقدار مصرف در سال 1400 نیز اجتناب‌ناپذیر بوده و در صورت اجرای برنامه‌های مدیریت بار، حداقل باید توان مصرف برقی معادل 62 هزار مگاوات را در زمان پیک سال 1401 انتظار داشت.
2- با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته توسط سازمان‌های هواشناسی، مقدار بارش در سال آینده بهتر از امسال نخواهد بود. بدین‌ترتیب وضعیت نیروگاه‌های برقابی برای تولید حداکثر، مساعد نبوده و نمی‌توان از 40 تا 50 درصد ظرفیت تولید آنها بهره جست.
3- اولین و اساسی‌ترین اقدام در جهت جلوگیری از رشد مصرف، بالابردن فرهنگ مصرف بهینه در میان خانوارهاست. این مهم با برقراری یک رابطه قوی و پایدار با نهاد خانواده امکان‌پذیر خواهد بود. همکاری صدا‌و‌سیما، آموزش‌و‌پرورش و آموزش-عالی در این امر تاثیرگذار خواهد بود. در یک برنامه تلویزیونی زمانی که مجری از مردم می‌خواهد مصرف خود را همین حالا و در حد امکان کاهش دهند، بلافاصله گزارش می‌رسدکه مقدار مصرف در شبکه به میزان 400 مگاوات کاهش یافته است.
4- با توجه به موارد پیش‌گفته برای جبران کسری تولید، نیاز به نصب و راه‌اندازی 10هزار مگاوات نیروگاه و شبکه انتقال و توزیع است که نیاز به سرمایه‌گذاری به میزان حداقل 200 هزار میلیارد تومان دارد. پرواضح است که امکان این حجم از سرمایه‌گذاری نه‌تنها تا سال آینده بلکه تا 5 سال آینده نیز وجود ندارد، بنابراین باید شرکت‌های توزیع، شرکت‌های برق منطقه‌ای، شرکت‌های تولید برق و سرمایه‌گذاران این حوزه‌ها تلاش کنند که پروژه‌های با پیشرفت فیزیکی بالای 80 درصد را تا سال بعد تکمیل کرده و تا حد امکان از آغاز پروژه‌های جدید اجتناب ورزند.
5- در صورتی که تامین مالی لازم صورت گیرد، می‌توان با نصب واحدهای مقیاس متوسط که فناوری تولید، نصب و راه‌اندازی آن در کشور وجود دارد، در بازه زمانی 10 تا 12 ماه به صورت فوری اقدام به افزایش ظرفیت تولید شبکه حداقل به میزان 2هزار مگاوات کرد. به علت کمبود تولید در سال‌های گذشته نیروگاه گازی ری در کمتر از یک سال و با قدرت هزار مگاوات نصب و راه‌اندازی شد. برای این مهم باید همکاری و تعامل قوی بین سازمان محیط‌زیست، وزارت نفت، وزارت صمت و وزارت نیرو شکل بگیرد.
6- لیست کلیه دارندگان واحدهای کوچک دیزلی همچون بیمارستان‌ها، ادارات، ارگان‌ها و... توسط شرکت‌های توزیع احصا شده و برنامه‌ریزی لازم برای به مدارآوری آن واحدها در زمان پیک مصرف صورت گیرد.
7- برنامه‌ریزی دقیق برای ایجاد انگیزه در مشترکان برای نصب واحدهای خورشیدی مجهز به باتری صورت پذیرد. با توجه به تابش مناسب خورشید در اکثر نقاط کشور، می‌توان با ایجاد انگیزه‌های مالی همچون ارائه وام بلاعوض یا وام با نرخ سود بانکی کم و اصلاحات قیمتی در برق عرضه شده توسط دولت، مشترکین را به نصب این واحدها تشویق کرد. در صورتی که به صورت میانگین هر شرکت توزیع سالانه با 2هزار مشترک قرارداد نصب واحد خورشیدی با قدرت 2 کیلووات امضا و اجرا کند، می‌توان انتظار داشت که تا سال آینده بالغ بر 160 مگاوات از پیک کاهش یابد.
8- در حال حاضر در شبکه برق ایران بالغ بر هزار مگاوات نیروگاه تولید پراکنده اعم از دیزلی، CHP و... وجود دارد که می‌توان با ایجاد انگیزه مالی و بروز کردن پرداخت‌ها، بخش خصوصی را برای نصب بیشتر این واحدها ترغیب کرد. نکته اصلی این است که سرعت نصب و راه‌اندازی این واحدها زیاد بوده و می‌توان بسیاری از آنها را برای پیک سال آینده فراهم کرد.
9- صنایع سنگین کشور همچون فولاد، پتروشیمی، سیمان، مس و... یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی برق در زمان پیک هستند. با انعقاد قرارداد با این صنایع می‌توان از ظرفیت آنها برای کاهش بار شبکه در زمان پیک مصرف بهره جست. این قراردادها قابل تعمیم به سایر صنایع و بخش کشاورزی نیز است.
10- نهادها، سازمان‌ها و هر جایی که به صورت رایگان از برق بهره می‌برند، ملزم به پرداخت بهای برق مصرفی شوند.
11- همکاری نزدیک با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای کشف کلیه ماینرهای غیرمجاز در شبکه صورت گرفته و توسط نهادهای قضایی اقدام به جمع‌آوری این تجهیزات شود. علاوه بر این، در ارائه مجوز به مزارع استخراج رمزارز محدودیت‌های شبکه در زمان پیک مدنظر قرار گیرد.
12- ظرفیت‌های واردات برق از کشورهای همسایه مورد بررسی قرار گرفته و تا حدی که شبکه‌های انتقال کشور ظرفیت دارد، قراردادهای لازم با کشورها جهت واردات انرژی برق در زمان پیک منعقد شود.
13- تعویض لامپ‌های رشته‌ای و گازی با لامپ‌های LED در شبکه روشنایی عمومی با سرعت بالا و در یک بازه زمانی 10ماهه اجرا شود.
موارد اشاره شده در این نوشتار بخشی از اقداماتی است که می‌تواند برای گذر موفق از پیک سال آینده اجرا شود. به یقین برای اجرای هر کدام نیاز به منابع مالی است که قطعا نیاز به اصلاح نظام تعرفه‌گذاری در صنعت برق خواهد داشت.
