همزمان با ابطال مجوز پروژه‌های بدون پیشرفت صورت گرفت
ریزش نیمه تمام‌های صنعتی
در این میان، رصد داده‌های اعلام شده تا پایان مرداد ماه بیانگر آن است که تعداد طرحهای نیمه تمام برابر با ۵۲ هزار و ۹۱۰ فقره طرح بود که با این شرایط میتوان گفت تا پایان شهریور سال جاری شاهد حذف ۵ هزار و ۲۷۱ طرح نیمه تمام با پیشرفت صفر تا ۲۰ درصد بوده‌ایم. انباشت مجوزها در این گروه موجب شد تا سال گذشته متولیان صنعتی طرح ابطال جوازهای تاسیس صادره را که تا پایان اسفند ۹۲ از پیشرفت فیزیکی صفر برخوردار بودند در دستور کار قرار دهند، طرحی که موجب شد تا شاهد کاهش تعداد طرحهای نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰درصد باشیم.
از سوی دیگر، اختصاص بخش زیادی از طرحهای نیمه تمام به صنایع متوسط و بعضا کوچک در حالی است که صنایع کوچک (کمتر از ۱۰ نفر کارکن) پیش از این پیشتاز طرحهای نیمه تمام در کشور محسوب می‌شدند؛ به اعتقاد فعالان اقتصادی تجمیع این طرحها در این گروه به‌واسطه صدور افسارگسیخته جواز بدون اهلیت‌‌سنجی از سوی متولیان این بخش صورت گرفته و این امر موجب شده تا این بخش با انباشت طرحهای نیمه تمام رو‌به‌‌رو شوند. اما در سال جاری پیشبینی سه پیش‌شرط «واگذاری واحدهای نیمهتمام به متقاضیان دارای اهلیت»، «کمک برای افزایش ظرفیت واحدهای موجود» و «صدور جواز تاسیس برای طرحهایی که تولید داخل ندارند (به‌طور مثال طرحهای دانش بنیان)» موجب شد تا روند صدور بدون برنامه جواز تاسیس متوقف شود.
از سوی دیگر، نیمه تمام ماندن بخشی از طرحهای صنعتی موجب شد سیاست‌‌گذاران بخش صنعت کشور سال گذشته در قالب موضوع بند «الف» تبصره ۱۸ قانون بودجه، شرایط جدید برای شارژ مالی واحدهای صنعتی با هدف تولید و اشتغال در نظر گیرند. طرحی که تکمیل طرحهای نیمه تمام صنعتی و معدنی و بازسازی و نوسازی واحدهای تولیدی از مهم‌ترین برنامه‌های آن به شمار می‌رفت. براساس تفاهم انجام شده با سازمان برنامه و بودجه برای ایجاد اشتغال در بخش صنعت و معدن، حدود ۲۰هزار میلیارد تومان وام در نظر گرفته شده که ۱۰هزار میلیارد تومان آن توسط منابع بانک‌ها و ۱۰هزار میلیارد تومان دیگر هم از طریق منابع صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد. براساس جزئیات این طرح جدید، واحدهای صنفی تولیدی نیز در بخش بازسازی و نوسازی می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند.
اما برای پرداخت تسهیلات شروطی در نظر گرفته شد، در بخش «شرایط متقاضی» شروط در نظر گرفته شده به سه بخش «برنامه تکمیل طرحهای نیمهتمام صنعتی و معدنی»، «برنامه توسعه واحدهای موجود (بازسازی و نوسازی)»، «برنامه تامین سرمایه در گردش» تفکیک شدند. اما در بخش «شرایط تسهیلات» نیز دریافت تسهیلات به واحدهایی می‌رسد که عمدتا دارای مشکلات نقدینگی بوده و از لحاظ ظرفیت تولید، دانش فنی، توان مدیریت و بازار، مشکلی که مانع راه‌اندازی یا افزایش تولید باشد، نداشته و با دریافت این تسهیلات قادر به راه‌اندازی سریع، انجام نوسازی و بازسازی لازم و تثبیت یا افزایش تولید و اشتغال باشند. از سوی دیگر، نرخ سود تسهیلات، براساس مصوبه شورای پول و اعتبار تعیین خواهد شد و مدت زمان بازپرداخت تسهیلات، برای سرمایه در گردش حداکثر یک سال و برای تکمیل طرحهای نیمهتمام صنعتی و معدنی و توسعه واحدهای موجود (بازسازی و نوسازی)، مدت اجرای طرح و تنفس حداکثر یک سال برای دوره بازپرداخت، حداکثر پنج سال خواهد بود. شرایط جدید برای تزریق نقدینگی به بنگاه‌های تولیدی موجب شد تا به اعتقاد فعالان این بخش تکمیل طرحهای نیمه تمام شتاب گیرد.
آخرین وضعیت نیمه‌تمام‌ها
ارزیابی آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان‌‌‌دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی بیشترین طرحهای در دست اجرا به طرحهای با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰درصد اختصاص داشته است. طرحهایی که با وجود قرار گرفتن در میان طرحهای جذاب برای سرمایه‌گذاران به دلایل در نظر نگرفتن توجیهپذیری آنها در همان مرحله اولیه به حال خود رها می‌شوند و با وجود در نظر گرفتن راهکار‌هایی بسیار برای تکمیل آنها، به دلیل اینکه بخش اعظمی از این طرحها فاقد توجیه اقتصادی هستند، شاهد پیشرفتی در روند تکمیل این طرحها نیستیم. براساس آمار اعلام شده مجموع طرحهای در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد تا مدت زمان مورد بررسی برابر با ۲۹ هزار و ۲۶۱ فقره بوده که در میان طرحهای نیمهتمام بیشترین طرحهای در دست اجرا برای این بخش به گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن با ثبت ۱۴ هزار و ۷۴۶ فقره طرح اختصاص دارد. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰نفر کارکن و کمتر نیز ۱۲ هزار و ۴۷۴ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد وجود دارد، طرحهایی که برای راه‌اندازی نیازمند سرمایه کمتری هستند، اما عدم تامین به موقع سرمایه، این طرحها را نیز با مشکلات بسیاری مواجه کرده است، به‌طوری که در برخی مواقع عدم تامین سرمایه مورد نیاز به عدم توجیهپذیری این طرح منجر می‌شود. طرحهای در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با هزار و ۱۱۹ فقره است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر با این پیشرفت فیزیکی نیز در حال‌حاضر ۹۲۲ فقره طرح در دست اجرا وجود دارد. از سوی دیگر براساس آمار اعلام شده برای طرحهای با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد اشتغالزایی بیش از ۸۰۰ هزار نفری پیشبینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۵ میلیون و ۱۰۸ هزار میلیارد ریال است.
اما برای طرحهای با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۳ هزار و ۴۵۵ فقره طرح نیمهتمام ثبت شده است. از سوی دیگر براساس آمار اعلام شده میتوان گفت در این گروه نیز طرحهای ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح نیمهتمام را به خود اختصاص داده‌اند، مجموع طرحهای نیمهتمام این بخش بیش از ۲ هزار فقره است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۹۶۳ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد درکشور وجود دارد. آمار اعلام شده بیانگر آن است که طرحهای در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۴۵ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۳۶ فقره طرح در دست اجرا است. همچنین آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که برای طرحهای با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد، اشتغالزایی ۱۷۲ هزار و ۶۳۰ نفری پیشبینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۹۰۹ هزار میلیارد ریال است.
سومین گروه مورد بررسی نیز به طرحهای با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اختصاص دارد. براساس ارزیابیهای صورت‌گرفته مجموع طرحهای نیمهتمام این گروه برابر با ۳ هزار و ۶۶۳ فقره است. برای این گروه نیز بخش ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرحهای نیمهتمام را به خود اختصاص داده است؛ سهم این بخش برابر با ۲ هزار و ۲۰ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز هزار و ۲۰۴ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد در کشور وجود دارد. طرحهای در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۱۵ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۲۴ فقره طرح در دست اجراست. با توجه به آمار اعلام شده برای طرحهای با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اشتغالزایی ۱۴۷ هزار و ۳۵۵ نفری پیشبینی شده است، سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۵۹۰ هزار میلیارد ریال است.
همچنین آمار اعلام شده بیانگر آن است که برای طرحهای با ۶۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی در مجموع ۷هزار و ۵۴۹ فقره طرح به ثبت رسیده که طرحهای نیمهتمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرحهای نیمهتمام را به خود اختصاص داده‌اند. مجموع طرحهای نیمهتمام این بخش برابر با ۳هزار و ۹۷۷ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۲ هزار و ۷۰۴ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد در کشور وجود دارد. طرحهای در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۴۹۹ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۳۶۹ فقره طرح در دست اجرا است. از سوی دیگر، برای طرحهای با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد اشتغالزایی ۲۵۳هزار و ۵۷۵نفری پیشبینی شده است. سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۸۵۰ هزار میلیارد ریال است.
ارزیابیهای صورت‌گرفته همچنین بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی برای طرحهای با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد در مجموع ۳ هزار و ۷۱۱ فقره طرح به ثبت رسیده که بیشترین طرحهای نیمهتمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن قرار دارد، مجموع طرحهای نیمهتمام این بخش برابر با ۲ هزار و ۹۴ فقره طرح است. اما برای گروه ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز هزار و ۱۲۶ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد در کشور وجود دارد. طرحهای در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۶۲ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۲۹ فقره طرح در دست اجرا وجود دارد. با توجه به آمار اعلام شده در صورت تکمیل طرحهای مذکور شاهد اشتغالزایی ۱۵۸هزار و ۸۴۴ نفری در کشور خواهیم بود؛ سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۶۸۸ هزار میلیارد ریال است.
