رضا رحمانی در دیدار با روسای سازمان‌های صمت استانی، وفور کالا در بازار را اولویت اول وزارت صنعت، معدن و تجارت در دوره جدید دانست. وی همچنین در بازدید از انبارهای کالاهای استراتژیک، از برنامه دیگر خود برای تامین کالاهای اساسی رونمایی کرد. به گفته متولی صنعت، معدن و تجارت کشف، جمع‌آوری و توزیع کالاهای احتکاری یک فرآیند است که همه مراحل آن انجام می‌شود و مطمئنا به زودی این کالاها در بازار آن هم با قیمت رسمی توزیع خواهد شد. در ادامه واردات کالاهای اساسی و دارای اولویت اول تخصیص ارز در نیمه اول امسال با توجه به گزارش معاونت امور اقتصادی وزارت اقتصاد بررسی شده است.

تصویر تخصیص ارز

واردات کالاهای اساسی در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته چگونه رقم خورده است؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد واردات کالاهای اساسی در ۶ ماه نخست سال جاری حدود ۲۴ درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است. واردات این کالاها از نظر وزنی با افزایش ۳۵/ ۱ درصدی و از نظر ارزش دلاری با افزایش ۷۲/ ۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو بوده است. در این میان واردات «غلات» به‌عنوان مهم‌ترین بخش از کالاهای اساسی وارداتی کشور با سهم قابل ملاحظه‌ ۷/ ۹ درصدی از کل ارزش واردات کشور در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با رشد ۱۱ درصدی از لحاظ وزنی و رشد ۹ درصدی از لحاظ ارزش مواجه بوده است. واردات «دانه‌های روغنی» نیز با سهم ۳۷/ ۳ درصدی از کل ارزش واردات کشور در ۶ ماه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با رشد ۴۸ درصدی از لحاظ وزنی و ۴۴ درصدی از لحاظ ارزشی برخوردار بوده است. همچنین واردات «انواع کودهای مشمول کالاهای اساسی» با سهم حدود ۳ درصدی از کل ارزش واردات کشور در ۶ ماه نخست سال‌جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با رشد ۲/ ۱۲ درصدی از لحاظ وزنی و رشد ۹/ ۱۹درصدی از لحاظ ارزشی مواجه بوده است. در این میان واردات «گوشت و احشاء خوراکی» در ۶ ماه نخست سال جاری با سهم ۶/ ۱ درصدی از کل واردات کشور با رشد ۳۰ درصدی از لحاظ وزنی و رشد ۴/ ۵۰ درصدی از لحاظ ارزشی نسبت به مدت مشابه سال گذشته برخوردار بوده است. واردات «شیر و چربی‌های حیوانی، کاغذ و خمیر چوب» در ۶ ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد مثبت از لحاظ ارزش دلاری همراه بوده است. واردات «داروهای مشمول کالاهای اساسی» در ۶ ماه نخست سال‌جاری هم با سهم ۱۵/ ۱ درصدی از کل ارزش وارداتی کشور طی این مدت با کاهش ۶/ ۲۲ درصدی از لحاظ وزنی و کاهش ۵/ ۱۵ درصدی از لحاظ ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته مواجه بوده است. از سوی دیگر واردات «روغن خام» با سهم ۸/ ۱درصدی از لحاظ ارزشی در کل واردات  در مدت زمان مورد بررسی نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش ۲۶ درصدی در وزن و کاهش بیش از ۳۲ درصدی در ارزش دلاری مواجه بوده است. ارزش دلاری واردات «شکر خام» نیز در ۶ ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، بیش از ۸۷درصد کاهش یافته است. واردات «تخم‌مرغ» نیز طی مدت مذکور بیش از ۴۰درصد از لحاظ ارزش دلاری و حدود ۴۷ درصد از لحاظ وزنی کاهش یافته است. واردات «کاغذ» نیز به‌عنوان یکی از اجزای کالاهای اساسی در ۶ ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزنی تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته در حالی که از لحاظ ارزشی با رشد حدود ۲۰ درصدی مواجه بوده است. واردات «کنجاله و آخال‌های جامد» هم با سهم حدود ۸/ ۰ درصدی آن در کل واردات کشور با کاهش ۱۲ درصدی در ارزش دلاری طی مدت مذکور روبه‌رو بوده است.

اما واردات سایر کالاهای اولویت اول ارزی در نیمه نخست سال ۹۷ چگونه بوده است؟ آمارها نشان می‌دهد کل واردات دارای اولویت اول ارزی که شامل کالاهای اساسی و سایر کالاهای ضروری می‌شود، در نیمه نخست سال جاری بیش از ۷۰۴۲ میلیون دلار گزارش شده است که از لحاظ ارزش دلاری از رشد ۳۷/ ۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته برخوردار بوده است. براساس ارزیابی‌ها واردات مجموع اقلام ضروری دارای اولویت ارزی غیر از کالاهای اساسی در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش حدود ۱۲ درصدی از لحاظ وزنی و رشد ۲/ ۰ درصدی از لحاظ ارزش دلاری مواجه بوده است. واردات «تجهیزات پزشکی مرتبط با اپتیک» با سهم ۸/ ۱ درصدی از کل واردات در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزنی ۴/ ۱۷ درصد و از لحاظ ارزشی ۱۵ درصد کاهش یافته است. واردات «محصولات شیمیایی آلی شامل املاح و استر اتیلیک آنها، پروپیلن گلیکول، گلیسرول، استرول‌ها و اینوزیتول‌ها، بوتانون (متیل اتیل کتن)» با سهم ۱.۷ درصدی از کل ارزش واردات کشور در ۶ ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ ارزشی دارای رشد حدود۲۲ درصدی ولی از لحاظ وزنی با کاهش ۵/ ۱۲ درصدی روبه‌رو بوده است. از سوی دیگر، جزئیات محصولات اولویت اول ارزی غیرکالای اساسی طبقه‌بندی شده نیز شامل تجهیزات پزشکی مرتبط با اپتیک، محصولات شیمیایی آلی، محصولات گوناگون صنایع شیمیایی جزو کالاهای اساسی، ماشین‌آلات و دستگاه‌های مکانیکی، محصولات براساس نشاسته یا فکول، چسب‌ها و آنزیم‌ها، مواد پلاستیکی و اشیای ساخته شده از برخی مواد، محصولات شیمیایی و ترکیبات غیرآلی و صابون‌ها، مواد آلی تانسیواکتیف فرآورده‌های دندان‌سازی و روان‌کننده‌ها هستند.

به‌طوری کلی می‌توان گفت سیاست‌های دولت برای حمایت از واردات کالاهای اساسی و ضروری کشور در قالب تنظیم بازار و تخصیص ارز با اولویت اول به رغم وجود برخی تنگناهای تامین ارزی در این گروه، حاکی از آن است که با وجود کاهش واردات کل کشور، واردات کالاهای اساسی و سایر کالاهای ضروری در گروه اول اولویت ارزی با رشد مثبت همراه بوده است. به نظر می‌رسد با توجه به سیاست‌های حمایتی و جدی دولت برای تقویت واردات کالاهای اساسی از ابتدای سال، این روند رو به بهبود در ماه‌های آتی نیز ادامه داشته و بعضا با رشد بیشتری همراه باشد.

مکانیزم تامین کالا

در این میان، «توزیع کالاهای دپو شده با نرخ رسمی» و «تامین ارز مورد نیاز برای کالاهای اساسی تا نیمه اول ۹۸» دو برنامه متولی صنعت برای تدارک‌چینی مایحتاج ضروری مردم است. وزیر صنعت، معدن و تجارت در بازدید از انبارهای نگهداری کالاهای استراتژیک در مجتمع شهید مدرس درباره سرنوشت کالاهای احتکار شده که در چند ماه اخیر کشف شده‌اند، گفت: توزیع این اقلام طی فرآیندی صورت می‌گیرد و در جاهایی که کالاهای احتکاری شناسایی شده باشد، ضمن برخورد قضایی با محتکران و صدور حکم، کالاها در اختیار شبکه توزیع قرار می‌گیرد. به‌گفته رحمانی، با توجه به حساسیت ویژه مسوولان کشور در حصول اطمینان از تامین مایحتاج عمومی و کالاهای اساسی، امکانات خوبی برای ذخیره‌سازی و تامین این نیازها در کشور و استان‌های مختلف کشور فراهم است. این کالاهای ذخیره شده، علاوه بر کالاها و فعالیت‌هایی است که مردم در بازار دارند و انبارهای بخش‌خصوصی و تولیدات داخلی در کشور، طبق روال سابق همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند و این ذخیره‌سازی، صرفا برای اطمینان بخشی و تامین اقلام مورد‌نیاز مردم در ماه‌های پیش‌روست. رحمانی با اشاره به اینکه هم اکنون ذخیره‌سازی خوبی از کالاهای مهم و راهبردی در تمام استان‌های کشور انجام شده است، درباره تامین ارز وارد‌کنندگان و صادرکنندگان گفت: یک مساله، تامین ارز کالاهای اساسی وارداتی است که در این زمینه با تامین از منابع مختلف اعم از درآمدهای نفتی، دولت هیچ مشکلی ندارد و ارز مورد نیاز کالاهای وارداتی برای امسال و سال آینده تامین شده است. در مورد تامین ارز مواد اولیه واحدهای تولیدی نیز مشکلی وجود ندارد و جای نگرانی نیست و این ارز نیز تامین شده و از طریق وزارت کشور به استانداری‌ها و فرمانداری‌ها ابلاغ شده است. وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه ظرفیت تولید بسیاری از کالاها بیش از مصرف داخلی است، گفت: در سال‌های گذشته، ظرفیت ایجاد شده بیش از نیاز داخل بوده و به همین خاطر در بسیاری از کالاها باید صادرات انجام شود ضمن اینکه حفظ و تامین بازار داخلی اولویت ماست و حفظ زنجیره‌های تولید و تامین مواد اولیه مورد مهمی است که باید اجرا شود. ‎ رحمانی در ادامه در رابطه با توزیع کالاهای مکشوفه احتکاری به بازار گفت: کشف، جمع‌آوری و توزیع کالاهای احتکاری یک فرآیند است که همه مراحل آن انجام خواهد شد و مطمئنا به زودی این کالاها در بازار توزیع خواهند شد. اما وعده دوم وزیر برای تامین کالاهای اساسی چه بود؟ رحمانی دومین وعده خود را در نشست هم‌اندیشی روسای سازمان‌های صمت استانی و شهرک‌های صنعتی مطرح کرد. وی در این نشست گفت: رصد و پایش موجودی کالاهای اساسی و ۲۵ قلم کالایی که دولت آنها را با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین می‌کند انجام شده و ۶ ماه اول و دوم سال ۹۷ و ۶ ماهه اول سال ۹۸ را تامین کرده‌ایم. در حقیقت تامین ارز کالاهای اساسی در اولویت وزارت صنعت است و بخشی هم بر عهده تشکل‌ها قرار دارد. وی با بیان اینکه سامانه انبارها فعال است و ابزارهایی برای کنترل معضلاتی مثل احتکار در نظر گرفته‌ایم، افزود: فعلا حفظ وضع موجود بسیار حیاتی و مهم است و دشمن هم برضربه زدن به این بخش امید دارد.