محمد شریعتمداری در جریان این سفر سه‌روزه با ۶ تن از مقامات عالی‌رتبه عراقی دیدار و حول محور توسعه روابط اقتصادی و همکاری‌های مشترک رایزنی کرد. تقویت و توسعه تعاملات اقتصادی و تجاری در حالی از سوی تصمیم‌سازان دو کشور مورد توجه قرار گرفته است که به اعتقاد آنان روابط اقتصادی دوجانبه عراق و ایران، همپای روابط سیاسی آنها پیش نرفته و سهم ایران از بازار عراق به‌رغم پتانسیل‌هایی که وجود دارد، اندک است.

کارشناسان بر این‌ باورند مهم‌ترین مانع روابط اقتصادی ایران و عراق «نهادینه نشدن روابط بانکی به‌تناسب روابط تجاری» است. البته در این میان برخی بر این باورند که موانع برقراری تعاملات اقتصادی ایران و عراق پشت صحنه‌هایی نیز دارد؛ پشت صحنه‌ای که نوک پیکان آن همکاری مشترک آمریکا و عربستان علیه فعالیت‌های اقتصادی و بازار ایران در عراق را نشانه گرفته  است.

به ‌اعتقاد برخی تحلیلگران اقتصادی این مساله از آنجا شکل می‌گیرد که بانک مرکزی عراق به تاجران واردکننده کالا از عربستان ارز دولتی می‌دهد و مسوولان آمریکایی نیز به عراقی‌ها تاکید کرده‌اند به ایرانی‌ها در حوزه‌های مختلف تجاری و عمرانی میدان ندهند؛ موضوعی که تا حدودی راه را برای تجارت ایران و عراق سنگلاخی کرده است.  این در حالی است که به‌گفته متولیان بخش تجاری ایران «وجود ذخایر مشترک نفتی»، «مکمل بودن اقتصاد دو کشور» و «فرهنگ مشترک» سه‌مولفه‌ای است که می‌تواند به توسعه اقتصادی مشترک بین ایرانی‌ها و عراقی‌ها منجر شود. 

وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در نخستین دید و بازدید با مقامات عالی‌رتبه عراقی، به دیدار و گفت‌وگو با رئیس پارلمان این کشور پرداخت. در جریان این نشست، شریعتمداری همراه با سلیم الجبوری مهم‌ترین مسائل مورد اهتمام ایران و عراق را مورد بررسی و تبادل نظر قرار دادند. الجبوری در این دیدار بر گسترش مناسبات بین دو کشور تاکید و از مواضع ایران در حمایت از عراق به‌ویژه در موضوع «مبارزه با تروریسم» تقدیر کرد. شریعتمداری نیز موضع ثابت ایران در حمایت از تمامیت ارضی و ملی عراق را مورد توجه قرار داد و از آمادگی ایران و بخش‌خصوصی برای گسترش و تنوع مناسبات در حوزه‌های مختلف بین دو طرف تاکید کرد.

بازسازی و نوسازی صنایع

متولی بخش صنعت در ادامه سفر خود به همسایه غربی ایران، با وزیر برنامه‌ریزی و سرپرست وزارت بازرگانی عراق نیز دیدار کرد. در این نشست دو طرف بر گسترش روابط تجاری میان دو کشور تاکید کردند و رفع موانع ایجاد شده را در امور تجاری خواستار شدند. وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در این دیدار با اشاره به حجم تبادل تجاری ایران و عراق گفت: حجم تجاری ایران و عراق اگرچه رقم قابل ملاحظه‌ای است، اما باتوجه به روابط عمیق دو کشور در عرصه سیاسی، این ارقام به هیچ‌عنوان رضایت‌بخش نیست. وی با تاکید بر ضرورت ارتقای روابط دوجانبه اظهار کرد: ایران در دوران بازسازی و سازندگی عراق همچنان در کنار دولت و ملت عراق است و آمادگی دارد در زمینه بازسازی و نوسازی صنایع و کارخانه‌های عراق با این کشور همکاری کند.

همچنین سلمان الجمیلی نقش ایران را در اقتصاد عراق مهم توصیف کرد و از شرکت‌های ایرانی خواست در بازسازی عراق نقش فعالی ایفا کنند. همچنین حل مشکلات گمرکی و بانکی فعالان اقتصادی دو کشور از دیگر خواسته‌های شریعتمداری و الجمیلی از سوی دولت‌های‌شان بود. وزیر برنامه‌ریزی و سرپرست وزارت بازرگانی عراق، در ادامه با بیان اینکه روابط اقتصادی یکی از عوامل موثر در گسترش روابط میان کشورها و ملت‌هاست، تصریح کرد: روابط اقتصادی پشتیبانی مطمئن برای گسترش و تقویت هرچه بیشتر روابط میان دو کشور است.

تشکیل کمیته مشترک بانک‌های مرکزی

متولی صنعت در ادامه رایزنی‌های خود در بغداد، با رئیس بانک مرکزی عراق نیز دیدار و گفت‌وگو کرد، ملاقاتی که در آن ایجاد تسهیل در روندهای مالی تجاری میان دو کشور مورد ارزیابی قرار گرفت. شریعتمداری در این دیدار مذاکرات انجام شده با طرف عراقی را مثبت ارزیابی کرد و گفت: در این نشست قرار شد که توافق‌نامه‌های موجود میان دو کشور در حوزه مالی به‌طور کامل اجرایی شود. وی افزود: طرف عراقی در این دیدار پیشنهادهای خوبی در چارچوب قوانین بین‌المللی ارائه کرد و ما امیدواریم این سفر منشأ خیر و اثر در توسعه روابط دو کشور شود. رئیس بانک مرکزی عراق نیز درخصوص این دیدار گفت: با توجه به گستردگی روابط تجاری طبیعی است که به‌طور مستمر جلسات و نشست‌هایی در ارتباط با موضوعات مربوط به قراردادهای دوجانبه برگزار و برای ایجاد تسهیلات در روابط تجاری دو کشور تلاش کنیم.  علی العلاق افزود: در همین چارچوب جلساتی نیز با بانک‌مرکزی ایران داریم و یادداشت تفاهم میان دو کشور را پیگیری خواهیم کرد. به گفته وی، در جلسه با شریعتمداری توافق شده است که کمیته مشترک بانک‌های مرکزی دو کشور هر چه سریع‌تر تشکیل شود.

در بخش دیگری از سفر وزیر صنعت به پایتخت عراق، وی با وزیر نیروی عراق نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. طرفین در این دیدار درمورد تجهیز برق عراق توسط ایران و مساله پرداخت مطالبات مالی ایران به بحث و بررسی پرداختند. شریعتمداری در این دیدار ابراز امیدواری کرد که در آینده بخش‌های خصوصی دو کشور درخصوص تجهیز برق عراق، توسط ایران فعال شوند. وی افزود: مطالبات ایران از برق در حال حاضر ۸۵۰ میلیون‌دلار است که امیدواریم به‌زودی به مرحله پرداخت برسد. وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران همچنین مطالبات مالی در زمینه صادرات گاز را از دیگر مسائلی عنوان کرد که باید بین دو کشور حل شود.

در این نشست نیز قاسم الفهداوی، وزیر نیروی عراق بر ضرورت حل مطالبات مالی ایران از طریق گفت‌وگوی بانک‌های مرکزی دو کشور تاکید کرد و گفت: از این مسیر می‌توان مشکلات به‌وجود آمده را با سرعت بیشتری حل کرد. همچنین در جریان این سفر فشرده، شریعتمداری با وزیر مسکن عراق و ابراهیم جعفری، وزیر امور خارجه عراق دیدار و گفت‌وگو کرد. به‌طور کلی می‌توان گفت مقامات عراقی بر این باورند که حجم تجارت ۶ میلیارد دلاری ایران و عراق در مقابل کل حجم تجارت این کشور با دنیا، سهم ناچیزی است. بنابراین با توجه به ظرفیت‌هایی که بین دو کشور وجود دارد، روابط تجاری نیز قابلیت ارتقا دارند. به همین منظور و برای رفع موانع و توسعه زمینه‌های مشترک بین دو کشور، مقامات ایرانی و عراقی در پی این هستند که تعاملات خود را افزایش دهند.