‎شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایران رتبه نخست تولید زرشک دنیا را دارد تا جایی که ۱۰۰درصد تولید زرشک دنیا در ایران انجام می‌شود که این خود ظرفیتی بی‌‌‌بدیل برای ایران محسوب می‌شود. در کنار زرشک با تولید ۹۸درصد زعفران دنیا، در این عرصه هم حرف اول را می‌‌‌زنیم. به ‌‌‌این موارد اضافه کنید دارا بودن رتبه دوم تولید پسته و رتبه سوم تولید خرما و انار را. اینها تنها بخشی از توان و ظرفیت ایران در تولید محصولات کشاورزی است که چنانچه یک برنامه‌‌‌ریزی اصولی و مدون انجام شود، بی‌‌‌شک با آمارهای متفاوتی در حوزه صادرات مواجه خواهیم شد.

‎فعالان اقتصادی عوامل مختلفی را مانع افزایش صادرات و تبدیل شدن ایران به ‌‌‌هاب منطقه‌‌‌ای محصولات کشاورزی می‌‌‌دانند که میان تمامی این عوامل، رفع تعهد ارزی اصلی‌‌‌ترین دلیل محسوب می‌شود و تاکید دارند در صورت برداشتن این عوامل، ما توان و ظرفیت تامین نیازهای کشاورزی جمعیت ۵۰۰ میلیون نفری کشورهای اطراف را داریم.

مصوبات خلق‌‌‌الساعه بلای جان صادرات

دبیر اجرایی فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی ایران در همین راستا در گفت‌‌‌وگو با یک خبر‌گزاری درباره اینکه آیا ایران توانایی تبدیل شدن به ‌‌‌هاب محصولات کشاورزی را دارد، اظهار کرد: ما زمانی می‌توانیم صادرات محصولات کشاورزی را افزایش دهیم که زیرساخت صادراتی داشته باشیم. محسن نقاشی ادامه داد: به‌‌‌تازگی برگزاری نمایشگاه اکسپو را داشتیم که جمع زیادی از تولیدکنندگان برای شرکت در آن بسیار هزینه کردند، اما پرسش اساسی این است درصورتی که تولیدکننده با طرف خارجی قرارداد منعقد کند با توجه به ‌‌‌زیرساخت‌‌‌های موجود، چگونه باید صادرات انجام دهد؟

‎نقاشی اضافه کرد: بسیار مشاهده کردیم که تاجر یا تولیدکننده ایرانی با تاجر خارجی قرارداد بسته، اما فردای همان روز دولت با مصوباتی خلق‌‌‌الساعه برای صادرات مانع‌‌‌تراشی کرده و عوارض صادراتی جدید وضع کرده یا عوارض را افزایش داده است. نقاشی تصریح کرد: بارها شاهد بودیم محصولات کشاورزی چون گوجه، پیاز و... به ‌‌‌مرز بارگیری شده، اما مسوولان حتی فرصت نداده‌‌‌اند که محصول از مرز خارج شود! وی رفع تعهد ارزی را از دیگر مشکلات حوزه صادرات خواند و خاطرنشان کرد: امروز صادرکنندگان، ارز را ضمن وارد کردن به ‌‌‌کشور باید به‌‌‌قیمت ۴۲‌هزار تومان بفروشند و سپس با نرخ آزاد محصولات را دریافت کنند؛ همه اینها از جذابیت صادرات و تلاش برای انجام آن می‌‌‌کاهد.

‎دبیر اجرایی فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی و کشاورزی ایران تاکید کرد: البته منظور بنده این نیست که توان تبدیل شدن به ‌‌‌هاب محصولات کشاورزی را نداریم، ایران حتی می‌تواند دو تا سه برابر آمار فعلی صادرات انجام دهد، مشروط براینکه مقدمات به ‌‌‌گونه‌‌‌ای فراهم شود که صادرکننده رغبت به ‌‌‌صادرات داشته باشد. نقاشی ضمن بیان اینکه دولت باید مشوق‌‌‌های صادراتی درنظر بگیرد، اظهار کرد: یکی دیگر از مشکلات ما نبود تخصص‌‌‌گرایی است. امروز دنیا دنیای تخصص است، اما می‌‌‌بینیم در ایران تولیدکننده را تشویق می‌کنند که هم تولید کند هم صادرات و هم واردات؛ این درصورتی است که در تمام دنیا صادرکننده، صادرکننده است، البته ممکن است‌ درصد کمی دوجانبه باشند؛ اما عمومیت ندارد.

‎وی نبود الگوی کشت را از دیگر مشکلات این حوزه خواند و تصریح کرد: متاسفانه جهاد کشاورزی تاکنون هیچ‌گاه الگوی کشتی نداشته است. هم‌‌‌اینک به‌‌‌دلیل نبود الگوی کشت، زمین را با کاشت محصولاتی چون هندوانه که بسیار آب‌‌‌بر است، مستهلک و حتی تولید آن را چند برابر می‌‌‌کنیم تا صادرات انجام دهیم و درنهایت در زمان صادرات، دولت برای خارج نشدن آب به‌‌‌صورت مجازی یا دلایل دیگر، اقدام به ‌‌‌افزایش عوارض صادراتی می‌کند و این‌‌‌گونه هم فرصت صادرات دیگر محصولات را که مهم هستند از دست می‌‌‌دهیم چون برای صادرات تولید نکرده‌‌‌ایم و هم کشاورز را متضرر کرده‌‌‌ایم؛ با این شرایط که نمی‌توان تبدیل به ‌‌‌هاب منطقه‌‌‌ای شد! اقتصاد یک زنجیره است که درصورت نبود هر کدام از مهره‌‌‌ها کل زنجیره از بین می‌رود. چنانچه جهادکشاورزی می‌‌‌خواهد در حوزه صادرات موفق عمل کند، باید به ‌‌‌الگوی کشت توجه کند.

‎نقاشی در پایان سخنان خود به ‌‌‌رقبای منطقه‌‌‌ای ایران در این زمینه اشاره و تصریح کرد: درحال حاضر افغانستان کشاورزی خود را راه‌‌‌اندازی کرده، همچنین تاجیکستان هم آب فراوانی برای کشاورزی دارد، در کنار این موارد پاکستان هم با قدرت در حوزه صیفی‌‌‌جات وارد شده که هرکدام از اینها می‌توانند در آینده رقبای خطرناکی برای ایران باشند؛ اما کشوری که امروز رقیب ایران محسوب می‌شود ترکیه است؛ این کشور حتی عوارض کشاورزی در بخش صادرات ندارد، اما برای ایران افزایش عوارض می‌‌‌بندد.

‎لزوم توجه به قوانین

ارسلان قاسمی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون ایران در همین راستا در ادامه گفت‌: ما در سال۱۴۰۲ نسبت به‌‌‌ سال۱۴۰۱ از نظر وزنی افزایش صادرات را در محصولات کشاورزی (به‌‌‌جزصنایع غذایی) داشتیم، اما از لحاظ ارزش ریالی شاهد کاهش بودیم. وی مهم‌ترین علت این اتفاق را سیاست رفع تعهد ارزی و پیمان‌‌‌سپاری دانست و ابراز کرد: نمی‌شود تاجر کالا را با ارز بازار آزاد تامین و به ‌‌‌بانک مرکزی یارانه بدهد و آن را با نرخ تالار دوم بفروشد.

‎قاسمی تحریم را دومین عامل در این زمینه خواند که سبب شده در بازاریابی و حفظ بازارهای خود دچار مشکل باشیم و در ادامه به ‌‌‌تصمیمات خلق‌‌‌الساعه مسوولان اشاره و خاطرنشان کرد: به‌‌‌طور مثال به‌‌‌تازگی در تصمیمی غیرکارشناسانه تعرفه صادرات سیب‌‌‌زمینی را به ۶۰درصد رسانده‌‌‌اند، در حالی که بر پایه قانون هر تصمیم اقتصادی باید دست‌‌‌کم سه ماه قبل به ‌‌‌اطلاع فعالان اقتصادی برسد، همچنین طبق قانون ممنوعیت صادرات به‌‌‌منظور تنظیم بازار داخل ممنوع است، اما قانون اجرا نمی‌شود.