تولید و مصرف در دام تجارت مسموم

میزان گردش مالی محصولات تقلبی بازار آدامس

گفته می‌شود رقمی در حدود ۵۰‌درصد از گردش مالی در حوزه آدامس و پاستیل در کشور به محصولات تقلبی و فیک اختصاص دارد که به دلیل ارزان بودن و دسترسی بالا به این محصولات در قامت یک رقیب جدی برای تولیدکنندگان داخلی درآمده است. بخش قابل‌توجهی از این محصولات از طریق قاچاق به کشور وارد می‌شود که با تغییر تاریخ‌ها و پاک شدن قیمت‌های تولید به عنوان محصول استاندارد به بازار عرضه می‌شود و ما‌به‌التفاوت قیمت آن با قیمت‌های بازار، سود زنجیره دلالی را تامین می‌کند که سود آن حتی از فروش کالای تولید داخل نیز بالاتر است. طی نکردن روال قانونی و عدم‌پرداخت هزینه‌های قانونی به دولت از عوارض و مالیات گرفته تا بازرسی‌های فنی مرتبط با تایید سلامت این کالاها اولین نتیجه این امر و جایگزینی این کالا به جای کالای تولید داخل که زیان آن متوجه تولیدکنندگان ایرانی و نیروی کار داخلی است ضربه دیگری است که در نتیجه این موضوع به اقتصاد کشور وارد می‌شود.

چالش دیگر اینکه کالای بی‌کیفیتی که نظارتی بر آن از منظر بهداشت و سلامت وجود نداشته توسط جامعه به‌خصوص کودکان و خردسالان مصرف می‌شود. این در حالی است که واردات این محصولات در گرمای زیاد و از راه‌هایی همچون واردات ته‌لنجی و... باعث بروز فعل و انفعالات میکروبی و شیمیایی قابل‌توجهی در این محصولات می‌شود که به شدت برای سلامتی مصرف‌کنندگان زیان‌آور است.

آدامس‌های فیک و تقلبی در بازار

موضوع نگران‌کننده دیگر اما تولید فیک محصولاتی مانند آدامس و پاستیل و... است. برخی محصولات که از نظر تکنولوژی نیازمند دستگاه‌های پیچیده‌ای نیست، توسط کارگاه‌ها و کارخانه‌های غیرقانونی به صورت فیک تولید می‌شوند. مراجعه به برخی از نمونه‌های این محصول در بازار حکایت از آن دارد که شرکت‌های واردکننده قانونی این محصولات مدت‌هاست منحل شده‌اند. به عنوان مثال از سال ۹۵ شرکت واردکننده آدامس ریلکس منحل شده و پروانه بهداشتی موجود روی این محصول که در بازار به وفور یافت می‌شود نیز غیرمعتبر است، اما به تاریخ روز در بازار کشور در دسترس است و این موضوع در مورد برخی برندهای دیگر نیز مصداق دارد و این مساله نیازمند نظارت‌ها و برخورد جدی با محصولات قاچاق و فیک است.

محصولاتی مانند نشان تجاری FIVE؛ نشان تجاری PK؛ نشان تجاری TRIDENT؛ نشان تجاری Lotte، آدامس Spout؛ نشان تجاری ViViDENT؛ نشان تجاری Pectil؛ آدامس‌‌های دارای نوشته تحت عنوان NOT FOR SALE IN THE USA، انواع آدامس استیک با نشان تجاری ORION، آدامس دراژه با نشان تجاری Dr.XYLITOL، آدامس بادکنکی معروف به خرسی با نشان تجاری FUSEN و هر نوع آدامس با نشان تجاری RELAX از جمله محصولاتی هستند که مدت‌هاست در کشور به عنوان کالای قاچاق یا فیک اطلاع رسانی شده‌اند، اما بخش زیادی از این برندها همچنان در بازار موجود هستند. 

مسوولان متاسفانه در بسیاری از شهرهای کشور روی این موضوع حساسیتی ندارند و این موضوع باعث شده تا بازار آکنده از محصولاتی از این دست شود، بحث کالای قاچاق و فیک در حوزه آدامس و پاستیل و شکلات به‌خصوص در شهرهای بزرگ بسیار قابل‌توجه است و توزیع‌کنندگان و مغازه‌داران نیز به دلیل قیمت‌های پایین این کالاها از آن استقبال می‌کنند و حتی قیمت‌های تبعیضی در مورد این کالاها به کار می‌رود، به‌طوری که در مناطق پردرآمدتر شهرها قیمت‌های در نظر گرفته شده برای این محصولات بیشتر است. در عوض این موضوع ضربه مهم اساسی به سیستم تولید و سلامت مصرف‌کننده وارد می‌کند و حتی در سایت‌های معتبر فروش اینترنتی در کشور نیز این کالاهای قاچاق در دسترس قرار دارد.

۱۰ میلیارد تومان در روز آدامس تقلبی جویده می‌شود

منابع آگاه می‌گویند بیشتر این محصولات از مرزهای آذربایجان شرقی و غربی و از راه ترکیه وارد کشور می‌شوند و غالبا در این کشور تولید می‌شوند ولی بیشتر این محصولات از نوع محصولات دارای شکر هستند و به دلیل آنکه تاریخ مصرف آنها گذشته با قیمت‌های پایین در دسترس قرار می‌گیرند. سال قبل گزارشی توسط برخی رسانه‌ها منتشر شد که گردش مالی این نوع محصولات قاچاق و فیک را در کشور بالاتر از ۱۰ میلیارد تومان در روز تخمین می‌زنند که گفته می‌شود برابر با میزان گردش مالی محصولات داخلی است.

توضیح این موضوع بسیار واضح است؛ تولیدکنندگان در رقابت با محصولات غیرقانونی و زیان‌آور و تقلبی قرار دارند و نه محصولات واقعی و متاسفانه مصرف‌کنندگان نیز با یا بدون اطلاع از عوارض این محصولات ۵۰‌درصد از تقاضا برای این محصول را به دلالان این حوزه واگذار می‌کنند و این در حالی است که در نبود این محصولات نه تنها مشکلات متعددی که برای سلامتی مصرف‌کنندگان وجود دارد کاهش می‌یابد بلکه ظرفیت‌های بزرگی برای تولید و صادرات و اشتغال نیروی کار و ارز‌آوری در حوزه آدامس و پاستیل و سایر محصولات از این دست ایجاد خواهد شد که برای اقتصاد کشور ضروری است. 

یکی از فعالان صنعت آدامس در این حوزه می‌گوید اگر مرزهای کشور به معنای واقعی روی قاچاق بسته می‌‌شد، صنعت آدامس به‌‌تنهایی می‌توانست سه‌هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند؛ این صنعت به‌‌شرط تقویت تولیدکنندگان داخلی و توقف کامل قاچاق، پتانسیل ایجاد تحولی عظیم در صنعت کشور و صادرات را خواهد داشت و البته این موضوع نه‌‌تنها در حوزه آدامس بلکه در همه ابعاد نیازمند توجهی ویژه است که قطعا کار ساده‌‌ای نیست؛ به گفته او بسیاری از افراد و حتی مدیران، آدامس را یک کالای فانتزی می‌‌دانند؛ اما قاچاق این کالا در حال حاضر ارز زیادی را از کشور خارج می‌کند و موقعیت‌‌های شغلی زیادی را از بین می‌‌برد، بنابراین مبارزه با قاچاق این کالا باید به‌‌صورت جدی موردتوجه قرار گیرد.

نقش سیاست‌های غلط در صنعت غذا

متاسفانه دولت‌ها نیز در این موضوع نقش مستقیمی دارند. در خلال دهه‌های گذشته سیاست‌های تبعیض‌آمیز ارزی در بخش‌های مختلف از جمله صنعت غذا و همچنین نگاه‌های سطحی به برخی صنایع از جمله آدامس و پاستیل و سایر تنقلات باعث شده تا برخی از این صنایع هم از منظر رشد کمی و هم از نظر مقابله با کالاهای بی‌کیفیت و قاچاق خارجی عقب بمانند. با آنکه بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی در تولید محصولات خود از روش‌های بسیار ممتازی استفاده می‌کنند که برای سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن و تامین نیازهای بدن برای همه سنین مفید هستند و برای تمام افراد حتی آنان که دارای بیماری‌هایی همچون دیابت هستند ضرری به همراه ندارند، اما سیاست‌های نادرست باعث شده تا نیمی از سهم بازار از دست آنها برود. از طرفی به‌رغم وجود سامانه‌های متعدد که سلامت کالاهای گوناگون را تایید یا رد می‌کند اما اطلاع‌رسانی‌ها در این رابطه ضعیف و برخوردها از آن هم ضعیف‌تر است. در حال حاضر برآورد می‌شود روزانه تا ۱۰۰ تن آدامس در کشور قابل تولید است که می‌تواند کل نیاز و بخشی از بازارهای منطقه را نیز در اختیار بگیرد اما متاسفانه این مهم تامین نشده است.

نتایج زیانبار آدامس و پاستیل تقلبی بر سلامت

استفاده از آدامس تقلبی نتایج زیانباری برای سلامت به همراه دارد که چرخی در مقالات داخلی و خارجی برخی از بیماری‌هایی که از این طریق ایجاد می‌شود قابل ذکر است. به عنوان به کار بردن مواد افزودنی زیاد یا مقادیر غیراستاندارد مواد اولیه باعث لختگی خون و سرطان خون می‌شود. پوسیدگی دندان اتفاق دیگری است که مصرف‌کنندگان این محصولات با آن مواجه می‌شوند. در عین حال بزرگ شدن چنبره دهان و ایجاد باکتری‌های خطرناک در دهان می‌شود که همه این موارد برای سلامتی مصرف‌کنندگان خطرناک هستند.

اصولا دلیل پایین‌تر بودن قیمت آدامس‌های تقلبی در مقایسه با آدامس‌های اصلی نیز آن است که آدامس اصلی با استفاده از مواد باکیفیت بالا و فرآیند تولید دقیق تهیه شده و قیمت آن بالاتر است. در مقابل، آدامس تقلبی از مواد ارزان‌قیمت تهیه می‌شود، در نتیجه همچنین قیمت آن پایین‌‌تر است. بنابراین، برای خرید آدامس، بهتر است به کیفیت آن به جای تنها مهم بودن قیمت، توجه کنید.