هزینه - فایده تولید و واردات شکر بررسی می‌شود
عوامل موثر در التهاب بازار شکر
طبق آمارها قیمت شکر نسبت به سال گذشته حدود ۷۰درصد گران شده است. هر کیلوگرم شکر در مردادماه سال گذشته به طور متوسط حدود ۹هزار تومان قیمت داشته که در تیر ماه امسال به بیش از ۱۴ هزار و ۹۰۰ تومان رسید.
قیمت شکر در بازار آزاد
در مرداد ماه امسال متوسط قیمت شکر حدود ۱۵هزار و ۴۰۰ تومان بوده و اگرچه قیمت شکر عمده تولید داخل برای مهر ۱۴۰۰ به مبلغ ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان برای هر کیلوگرم تعیین شد و قیمت خرده فروشی هر کیلوگرم شکر برای مصرف‌کننده هم ۱۵۰۰۰ تومان توسط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان اعلام شد؛ اما در حال حاضر قیمت شکر در عمده‌فروشی‌های بازار آزاد تا کیلویی ۱۸هزار تومان هم رسیده است. این در حالی است که طبق گفته دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر، بالا بودن قیمت شکر به دلیل ضعف نظارت است و قیمت شکر بسته‌بندی حداکثر باید ۱۶هزار تومان باشد. بهمن دانایی می‌گوید: دستگاه‌های نظارتی با احتساب قیمت تمام شده می‌توانند به موضوع گران‌فروشی این محصول ورود کرده و براساس آن با این موارد برخورد کنند. هیچ مشکلی در تولید و عرضه شکر به بازار وجود ندارد و تنها برخی دلال‌بازی‌ها موجب افزایش قیمت شکر در بازار می‌شود که باید با این موضوع برخورد شود.
نرخ شکر تنظیم بازار
در این میان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بازار میادین تره‌بار تهران قیمت شکر دولتی تنظیم بازار (محدود) هر کیلوگرم ۱۳ هزار و ۴۰۰ تومان، قیمت شکر بسته بندی یک کیلویی۱۴ هزار و ۸۰۰ تومان، قیمت شکر بسته‌بندی ۳ کیلوگرمی ۴۳ هزار و ۹۰۰ تومان و قیمت شکر بسته‌بندی ۵ کیلویی ۷۲ هزار و ۵۰۰ در حال توزیع است. طبق اعلام انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر، عرضه شکر فله‌ای با قیمت بیش از کیلویی ۱۴ هزار تومان و بسته‌بندی بیش از ۱۶ هزار تومان تخلف و گران‌فروشی محسوب می‌شود.
کاهش ۸ درصدی واردات شکر
پیش از شیوع کرونا مصرف شکر در کشور سالانه حدود ۲میلیون و ۲۰۰هزار تن بود که در حال حاضر این میزان کاهش یافته و به حدود یک میلیون و ۸۰۰هزار تن رسیده است. بر همین مبنا از آنجا که تولیدات داخلی پاسخگوی نیاز کشور است و از طرفی نرخ جهانی شکر به شدت رشد کرده، گفته می‌شود واردات این محصول در پی رشد تولید داخلی کاهش یافته و واردات دیگر صرفه اقتصادی ندارد. آمارهای رسمی مرکز آمار و گمرک، بیانگر افزایش تورم و کاهش میزان واردات شکر در سال جاری است. طبق این آمار، تا نیمه تیرماه بیش از ۴۵۲.۹هزار تن شکر خام به ارزشی حدود ۱۸۹.۲میلیون دلار وارد کشور شده است. میزان واردات شکر در این دوره نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی هشت‌درصد کاهش داشته، اما هشت‌درصد از نظر ارزش گران شده است.
تولید شکر توجیه اقتصادی دارد؟
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در حال حاضر ۳۷ کارخانه شکر شامل ۹ کارخانه نیشکری و ۲۸ کارخانه چغندری در کشور در حال فعالیت هستند که سالانه حدود یک میلیون و ۶۰۰ تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن تولید دارند. در این میان بسیاری از فعالان بخش کشاورزی معتقدند که با توسعه سیستم‌های نوین آبیاری، کشت مکانیزه چغندر و افزایش بهره‌وری می‌توان نیاز داخل را تامین کرد که در این صورت شاهد گرانی شکر در بازار نخواهیم بود. اگرچه مسوولان وزارت جهاد کشاورزی با توسعه سطح زیرکشت چغندر پاییزه، به دنبال خوداتکایی مجدد این محصول استراتژیک برای کاهش وابستگی به دیگر کشورها هستند، اما برخی صاحب‌نظران انتقاداتی به خودکفایی این محصول دارند و معتقدند که توسعه سطح زیرکشت چغندر به قیمت نابودی منابع آب کشور تمام می‌شود. به گفته آنها با توجه به بحران آب، تولید شکر در کشور توجیه اقتصادی ندارد، چرا که هزینه آب هر کیلو شکر چغندری برمبنای نرخ آبی که وزارت نیرو مشخص کرده، ۲۵هزار تا ۳۰ هزار تومان است. برخی کارشناسان با ابراز تاسف از اینکه به بهانه اشتغال‌زایی و خودکفایی، بر کشت برخی محصولات از قبیل شکر اصرار می‌شود درحالی که این امر به قیمت نابودی منابع آبی تمام می‌شود، می‌گویند: به طور نمونه یکی از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه، حفر چاه‌های عمیق در اطراف این دریاچه برای آبیاری مزارع و باغ‌ها بوده است. البته این در حالی است که برخی از کارشناسان این ادعا را رد می‌کنند. به عقیده آنها مصرف بالای آب در بخش کشاورزی واقعیت ندارد. مافیای آب و واردات دست به دست هم می‌دهند تا با آب فروشی به تولید داخل آسیب برسانند. به گفته سیدجعفر حسینی، مشاور اسبق نظام صنفی کشاورزی، مافیای واردات با آب‌فروشی، درآمد بیشتری باید از حوزه‌های دیگر آب تامین کنند که با این وجود وقتی تولید در کشور دچار نقصان شود، از طریق واردات آن را جبران می‌کنند. حسینی با بیان اینکه کشت چغندرقند، کشت مکانیزه است، می‌گوید: برخی مزارع چغندر قند توسط سیستم‌های نوین قطره‌ای آبیاری می‌شوند که تفاوت آبیاری غرقابی با قطره‌ای یا نواری حدود ۴۰ درصد افزایش راندمان است که با این وجود باید به سمت اصلاح روش‌های نوین آبیاری برویم.
تولید شکر گام بلندی در تامین امنیت غذایی است
در همین رابطه محمد بازرگان، مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی نیز با تاکید بر اینکه طبق بررسی‌های علمی کشت چغندرقند در اقلیم مناسب نه تنها آب‌بر نیست، بلکه وابستگی را کاهش می‌‌دهد، معتقد است: در محصولات استراتژیک چاره‌ای جز رسیدن به خودکفایی نداریم و درخصوص محصولاتی که به خارج وابسته هستیم، افزایش بهره‌وری تاثیر بسزایی در خودکفایی و خوداتکایی دارد. درمجموع، با توجه به افزایش سرسام‌آور قیمت‌های جهانی و بالابودن نرخ ارز، تولید شکر در داخل نسبت به واردات آن مزیت پیدا کرده و خودکفایی در این حوزه یک گام بلند در تامین امنیت غذایی کشور به حساب می‌آید.
