الگوی مناسب کسب و کار
اصولا در ایران واحدهای خرده‌فروشی فاقد انسجام و سازماندهی خاصی هستند. گسترش این واحدها اغلب بدون انجام هیچ نوع مطالعه‌ای و تنها با هدف رفع نیازهای بخشی از نیروی کار صورت پذیرفته است که صنعت خرده‌فروشی میوه و تره‌بار از این قاعده مستثنی نیست و خدمات کمی در صنعت خرده‌فروشی میوه و تره‌بار ارائه می‌شود و مشتریان و مصرف‌کنندگان متحمل هزینه بالایی برای فرآورده‌های تولید‌شده از میوه می‌شوند و با توجه به اینکه با پکیج‌های موجود در بسته‌بندی میوه و تره‌بار، زباله‌های بسیار تولید و به محیط‌زیست آسیب فراوانی وارد می‌کنند و بسیاری از منابع همچون پوست میوه‌ها یا ضایعات میوه (میزانی که در فروشگاه پلاسیده می‌شوند یا درکارخانجات صنعتی) هدر می‌روند که با اهداف توسعه پایدار در تضاد است. از این‌رو، پژوهشی انجام شد و مدل کسب و کار پایدار برای صنعت خرده‌فروشی میوه و تره‌بار تدوین شده است. روش تحقیق حاضر، بر اساس هدف از نوع تحقیق کاربردی بوده است و بر اساس نحوه گردآوری داده‌ها از نوع روش توصیفی از شاخه پیمایشی محسوب می‌شود و برای ارائه مدل از بوم کسب‌و کار یا همان مدل کانونس استفاده شده است. در نتایج تحقیق مشخص شد که بسیاری ازچالش‌های خرده‌فروشان میوه، مصرف‌کنندگان، ارگان‌های مختلف خصوصا ارگان‌های حامی محیط‌زیست برطرف می‌شود و می‌تواند این تحقیق برای این افراد بسیار ارزشمند باشد درضمن خدمات و مزایای دیگری نیز در ادامه مطرح می‌شود که به‌عنوان ایده‌ای نو به محققان تقدیم می‌شود تا به روند این تحقیقات ادامه دهند.
اهمیت و ضرورت
با توجه به اهمیت نقش توسعه پایدار در جهان و به‌خصوص در ایران و اینکه در کسب و کار فعلی صنعت خرده‌فروشی میوه، پسماندهای بسیاری به‌عنوان منابع هدر می‌رود و جزء ضایعات محسوب می‌شود و بسته‌بندی‌های معمول در این صنعت جهت عرضه محصول عموما بسته‌بندی‌های غیرقابل بازیافت است و به محیط‌زیست آسیب‌های فراوانی وارد می‌کند، به این منظور می‌خواهیم مدل کسب و کاری را تدوین و ارائه کنیم تا در نهایت به حفظ محیط‌زیست، استفاده بهینه از منابع، ارتقای سطح آگاهی مصرف‌کنندگان، ارتقای اقتصادی اجتماع بینجامد و ضمنا گامی در جهت فرهنگ‌سازی مصرف بهینه میوه و تره‌بار برداریم.
روش تحقیق
در این تحقیق از مدل بوم کسب و کار کانونس استفاده شده که برای تکمیل بوم از مولفه‌های توسعه پایداراستفاده شد و در مجموع، مدل پیشنهادی، ترکیبی از مدل بوم کسب و کار کانونس (که شامل ۹ گام است) وشاخص‌های توسعه پایدار است؛ به‌طوری‌که سبد خدماتی از مجموع خدمات قابل ارائه برای صنعت خرده‌فروشی میوه و تره‌بار نیز در نظر گرفته شده است و براساس آن مدل ارائه می‌شود. ۹ گام بوم کسب وکار به شرح ذیل است:
گام اول - بخش مشتریان: به منظورتامین بهتر نیازهای مشتریان، یک سازمان ممکن است آنها را در بخش‌های مجزایی با نیاز‌ها، رفتار و نگرش‌های مشابه طبقه‌بندی کند. مدل کسب وکار سازمان باید بخش‌هایی را که سازمان قصد ورود به آنها را دارد مشخص کند.
گام دوم- ارزش پیشنهادی: ارزش پیشنهادی دلیلی است که مشتریان، یک سازمان را به سازمان دیگر ترجیح می‌دهند و مجموع محصول و خدماتی است که برای بخش‌های مشخصی از مشتریان ارزش خلق می‌کند.
گام سوم- کانال‌های توزیع: کانال‌ها نحوه دستیابی و ارتباط سازمان با بخش‌های مختلف مشتریان را برای ارائه ارزش تشریح می‌کنند.
گام چهارم- ارتباط با مشتری: سازمان باید نوع رابطه‌ای را که می‌خواهد با هر بخش از مشتریان برقرار کند، تشریح کند. این روابط از شخصی تا خودکار طبقه‌بندی می‌شوند.
گام پنجم- جریان درآمدی: سازمان باید از خود بپرسد برای کدام ارزش ارائه شده به مشتریان، آنها تمایل به پرداخت پول دارند، هرکدام از این جریان‌های درآمدی، ممکن است مکانیزم قیمت‌گذاری متفاوتی داشته باشند.
گام ششم- منابع کلیدی: منابعی که به سازمان امکان می‌دهد که ارزش خلق کند، به بازارهای مختلف دست یابد، با مشتریان ارتباط برقرارکند و جریان‌های درآمدی کسب کند. انواع منابع کلیدی: منابع فیزیکی، منابع فکری و ذهنی، منابع انسانی و منابع مالی.
گام هفتم - فعالیت‌های کلیدی: اقدامات بسیار مهمی است که یک سازمان باید برای کسب موفقیت به‌کار گیرد. انواع فعالیت‌های کلیدی: تولید، حل مشکل، شبکه و...
گام هشتم- شرکای کلیدی: سازمان‌ها برای بهینه کردن مدل کسب و کارشان، کاهش ریسک و کسب منابع مورد نیاز به شرکای مناسب نیاز دارند.
گام نهم - ساختار هزینه: خلق و ارائه ارزش، ارتباط با مشتریان و ایجاد در‌آمد، همگی منجر به ایجاد هزینه می‌شوند. چنین هزینه‌هایی به آسانی بعد از تعریف منابع، فعالیت‌ها و شرکای کلیدی تعیین می‌شوند.
مولفه‌های توسعه پایدار به کار رفته در مدل عبارتند از: نخست، پایداری اقتصادی (سودآور بودن)؛ دوم، پایداری اجتماعی (سازگار بودن) و سوم، پایداری زیست‌محیطی (عدم تخریب زیست بوم).
سخن آخر
در این طرح، مجموعه و پاساژی معرفی می‌شود که در آن خدمات وسیعی ارائه می‌شود، تقریبا تمامی خدمات موجود در صنعت خرده‌فروشی میوه را پوشش داده و بسیاری از خدمات نیز جدید است و برای بار اول و به‌عنوان ایده‌ای نو پیشنهاد می‌شود. در این مدل بسیاری از دغدغه‌ها و چالش‌های این صنعت از بین می‌رود و در محدوده وسیعی که این طرح اجرا می‌شود، ضایعات و پسماند این صنعت تقریبا به صفر می‌رسد و در حین اینکه به کارآفرینی و سود اقتصادی بالایی دست می‌یابیم، از منابع طبیعی و محیط‌زیست حفاظت کرده و حداکثر استفاده از منابع طبیعی صورت می‌گیردو از این مدل می‌توان الگویی برای دیگر منابع نیز به‌دست آورد.
