سی سال رشد تجارت و کاهش فقر
هنگامی که سازمان تجارت جهانی(WTO) ۳۰ سال پیش راه‌اندازی شد، هدف ایجاد یک نظم جهانی جدید مبتنی بر باز بودن، فراگیر بودن و همکاری بود. WTO که به عنوان جانشین موافقت‌نامه عمومی تعرفه‌ها و تجارت (GATT) که عمدتا به تجارت کالا می‌پردازد، تجارت خدمات و مالکیت معنوی را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد، با هدف کلی کمک به اعضای خود در استفاده از تجارت به عنوان وسیله‌ای برای افزایش استانداردهای زندگی، ایجاد شغل و بهبود زندگی مردم، ۳۰ سال پس از ایجاد، دوره جدیدی از تجارت و رشد اقتصادی را آغاز کرده است. بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۳، کل تجارت جهانی - کالاها و خدمات تجاری - با میانگین ۵.۸ درصد در سال، رشد چشمگیری داشته است. این به افزایش تقریبا پنج برابری در تجارت جهانی ترجمه می‌شود. قابل ذکر است، تجارت خدمات بازرگانی با افزایش متوسط سالانه ۶.۸درصد در مقایسه با ۵.۵ درصد برای کالا، از تجارت کالا پیشی گرفت.
رشد تجارت جهانی از رشد تولید ناخالص داخلی جهانی (GDP) پیشی گرفت که به طور متوسط ۴.۴ درصد در سال در مدت مشابه افزایش یافت. نسبت تجارت جهانی به تولید ناخالص داخلی سیر صعودی قابل توجهی را نشان داد و از ۲۰ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۳۱ درصد در سال ۲۰۲۲ رسید، قبل از اینکه در سال ۲۰۲۳ به ۲۹ درصد کاهش یابد، زیرا تجارت کالا از نظر ارزشی در ترازنامه کاهش یافت. این نشان‌دهنده ارتباط رو به رشد اقتصادها از طریق تجارت، به‌رغم کاهش موقت در طول بحران مالی جهانی ۲۰۰۹-۲۰۰۸ و همه گیری کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ است. سهم خدمات در تجارت و به ویژه خدمات دیجیتالی، در حال رشد است. سه دهه گذشته نیز شاهد افزایش سهم خدمات در تجارت جهانی بوده است. بنابراین، سهم خدمات تجاری در تجارت جهانی از ۱۹ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۲۵ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که این ارقام مربوط به تجارت خدمات تحت موافقت‌نامه عمومی تجارت خدمات، که شامل فروش محلی توسط شرکت‌‌‌های وابسته تاسیس‌شده شرکت‌‌‌های خدمات خارجی است، نیست.
در نتیجه، این ارقام به طور قابل ملاحظه‌ای میزان واقعی فعالیت خدمات در تجارت جهانی را دست کم می گیرند. بر اساس آخرین برآوردهای سازمان تجارت جهانی که اخیرا در چشم‌انداز و آمار تجارت جهانی ارائه شده است، با احتساب تجارت خدمات، سهم خدمات از تجارت جهانی در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۴۲ درصد بوده است. برآوردهای سازمان تجارت جهانی همچنین نشان می‌دهد که ارزش خدمات ارائه‌شده به صورت دیجیتال از سال ۲۰۰۵ تاکنون چهار برابر افزایش یافته است و میانگین نرخ رشد سالانه ۸.۲درصد در دوره ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۳ بوده است. این رشد از صادرات کالا (۴.۸ درصد) و سایر خدمات (۴.۶ درصد) پیشی گرفته است. صادرات جهانی خدمات دیجیتالی در سال ۲۰۲۳ به ۴.۲۵ تریلیون دلار افزایش یافت که ۹ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است. تحویل دیجیتال شامل خدماتی است که در سراسر مرزها از طریق شبکه‌‌‌های رایانه‌‌‌ای (از طریق اینترنت، برنامه‌‌‌های تلفن همراه، ایمیل، تماس‌‌‌های صوتی و تصویری) و به طور فزاینده‌‌‌ای از طریق پلتفرم‌‌‌های واسطه‌‌‌ای دیجیتال (مانند مواردی که برای بازی‌‌‌های آنلاین، پخش موسیقی و ویدئو و از راه دور استفاده می‌‌‌شوند) ارائه می‌شود.
خدمات ارائه شده به صورت دیجیتالی بیش از ۵۴ درصد از کل صادرات خدمات و ۱۳.۸ درصد از مجموع صادرات کالاها و خدمات را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده است (در مقایسه با ۸ درصد در سال ۲۰۰۵). سهم تجارت بین اقتصادهای در حال توسعه به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در طول سه دهه گذشته، رشد سریع اقتصادی که به واسطه تجارت در اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور تسهیل شده است، الگوهای تجارت را با رشد ویژه در تجارت جهانی بین اقتصادهای در حال توسعه به طور قابل توجهی تغییر داده است. تجارت بین اقتصادهای در حال توسعه با نرخ ۹.۷درصد در سال افزایش یافت و از کمتر از یک‌دهم تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵ به نزدیک به ۲۵ درصد تا سال ۲۰۲۲ رسید و به ارزش کل ۶.۱ تریلیون دلار رسید. در مقابل، در حالی که تجارت بین اقتصادهای توسعه‌یافته بیش از نیمی از تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵ را تشکیل می‌داد، تا سال ۲۰۲۲ این نسبت به ۳۹ درصد کاهش یافت که نشان‌دهنده تغییر نسبی در جریان تجارت به سمت اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور بود.
تعرفه‌ها و هزینه‌های تجاری کاهش یافته است. از زمان تأسیس سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵، روند کاهشی آشکاری در تعرفه‌ها وجود داشته است. میانگین ساده تعرفه اعمال شده توسط اعضای سازمان تجارت جهانی بر اساس کشور برتر (MFN) که به موجب آن اعضای سازمان تجارت جهانی رفتار تجاری مشابهی از جمله نرخ تعرفه و دسترسی به بازار را به سایر اعضای سازمان تجارت جهانی گسترش می‌دهند، از ۱۳.۱ درصد به ۸.۸درصد کاهش یافته است. افزایش تجارت با کاهش شدید فقر جهانی همزمان شده است. بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۲، اقتصادهای با درآمد پایین و متوسط سهم خود را در صادرات جهانی از ۱۷ به ۳۲ درصد افزایش دادند. در طول آن زمان، کاهش قابل توجهی در نسبت جمعیت این اقتصادها با کمتر از ۲.۱۵ دلار آمریکا در روز مشاهده شد. این رقم به طور قابل توجهی از ۴۰ درصد در سال ۱۹۹۵ به ۱۰ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است که نشان‌دهنده تأثیر مثبت تجارت بر کاهش فقر و توسعه اقتصادی در این مناطق است.
منبع: WTO.ORG
