بررسی پرونده پرداخت ارز ترجیحی به یک شرکت تامینکننده برنج
ماجرای ارز و برنج
رانت یا باج؟
در حالی که هنوز مردم در شوک فساد در ارز ترجیحی چای دبش بودند، سه هفته پیش خبر جدیدی از یک فساد ارزی دیگر منتشر شد؛ چند اکانت در توییتر به‌‌‌طور همزمان خبری مبنی بر دریافت ارز ترجیحی ازسوی یک شرکت تامین و واردکننده برنج منتشر کردند که با رانت، ارز دولتی گرفته است.
در متن این توییت‌‌‌ها به موضوع فساد در چای دبش اشاره و عنوان شده بود، فسادی مانند چای دبش در شرکت طبیعت رخ داده است. در این مطالب گفته شده بود که این شرکت با معامله صوری خرید ۱۰۰هزار تن برنج از کشاورزان داخلی، مجوز واردات ۲۰۰هزار تن برنج از دولت دریافت کرده و ۷۰۰ میلیون دلار ارز دولتی برای این واردات گرفته است. همچنین ادعا شده بود که این شرکت ۷۰۰ میلیارد تومان برای واردات تجهیزات دریافت کرده، اما ۱۴۰ میلیارد تومان واردات انجام داده است. اما با توجه به اینکه مستنداتی برای این مطلب ارائه نشده بود، شایعه از دایره اکانت‌‌‌های توییتری خارج نشد.
بازنشر یک شایعه توییتری در رسانه داخلی
در حالی که سه هفته از انتشار این شایعه می‌‌‌گذشت، یک رسانه داخلی مطلب منتشر‌شده در این اکانت‌‌‌های توییتری را همراه با مصاحبه با دو نماینده مجلس منتشر کرد. انتشار این مطلب در یک رسانه رسمی بازخوردهای زیادی در سایر رسانه‌‌‌ها و شبکه‌‌‌های اجتماعی داشت.
اما آیا واقعا فسادی مانند فساد چای دبش رخ داده بود؟ پرونده چای دبش از سوی دولت اعلام شد و طبق اعلام سازمان بازرسی «از سال ۹۸ تا ۱۴۰۱ بالغ بر ۲.۷ میلیارد دلار ارز با نرخ نیمایی برای واردات ماشین‌‌‌آلات و واردات چای دریافت و بخش بزرگی از آن را در جای دیگری هزینه کرده است.» اما در مورد برنج طبیعت خبری از سوی دولت اعلام نشده است. به همین منظور برای بررسی صحت و سقم فساد در پرونده برنج طبیعت به سراغ مدیران این شرکت رفتیم. محمد مختاریانی، مدیرعامل برند طبیعت در گفت‌‌‌و‌‌‌گویی کوتاه گفت: «طبیعت مانند ده‌‌‌ها شرکت فعال در این حوزه ارز دولتی برای واردات دریافت کرده و نه‌‌‌تنها پیش از واردات برنج ارز دریافت نکرده، بلکه بابت برنج‌‌‌هایی که با منابع مالی خود هفت ماه پیش تاکنون وارد کشور و در بازار عرضه کرده است نیز ارز دریافت نکرده و همچنان در فهرست تخصیص ارز بانک مرکزی قرار دارد. ما برنج را از کشاورزان بالاتر از قیمت روز خریداری کردیم و کوتاه کردن دست دلالان که سال گذشته قیمت برنج را حتی تا کیلویی ۱۵۰هزار تومان هم بالا بردند، باعث شکل‌‌‌گیری این کمپین‌‌‌های تخریبی علیه طبیعت شده است.» او اضافه کرد: «پشت پرده انتشار این شایعات برخی باج‌‌‌خواهی‌‌‌هاست.»
کمپین تخریبی از خارج به داخل
آیا واقعا کمپینی تخریبی در این پرونده وجود دارد؟ بررسی توییت‌‌‌هایی که سه هفته پیش در خارج از کشور به این موضوع پرداختند، حکایت از این داشت که موضوع برنامه‌‍‌ریزی‌شده و هدفمند پیش می‌‌‌رود اما به دلیل نبود مدارک کافی، مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌‌‌های داخلی و خارجی قرار نگرفته است.
اما سه هفته پس از آن، یک رسانه داخلی، مطالب توییت‌‌‌ها را به عنوان تیتر یک خود منتشر کرد که باعث واکنش‌‌‌های زیادی شد و با این اتفاق، همان اکانت‌‌‌های قبلی به همراه برخی رسانه‌‌‌ها اقدام به بازنشر گزارش این رسانه داخلی کردند.
اینکه آیا واقعا این شرکت ۷۰۰ میلیون دلار ارز دولتی دریافت کرده، سوالی است که انجمن تولیدکنندگان و تامین‌‌‌کنندگان برنج ایران درباره‌‌‌اش توضیح داده است: «با استناد به آمار ثبت‌سفارش و ترخیص برنج سال‌جاری، سهم شرکت‌های عضو انجمن تولیدکنندگان و تامین‌‌‌کنندگان برنج ایران از کل واردات برنج کشور حدود ۳۲درصد است و ارزش کل واردات برنج اعضای این انجمن از ابتدای سال تا ابتدای دی ماه حدود ۳۰۰ میلیون دلار بوده، چگونه ممکن است فقط یک شرکت عضو این انجمن ۷۰۰ میلیون دلار ارز دریافت کرده، آن‌هم پس از واردات از ابتدای سال تا تیرماه امسال.»
کاهش قیمت برنج
قیمت برنج در سال گذشته تا حدود ۱۵۰هزار تومان هم پیش رفت اما پس از اجرای طرح خرید برنج توسط بخش خصوصی، قیمت‌‌‌ها نزدیک به ۵۰درصد کاهش پیدا کرد.
انجمن برنج می‌‌‌گوید دلیل این کاهش قیمت کاهش قیمت برنج کشاورزان نیست بلکه با حذف واسطه‌‌‌ها و دلالان، شرکت‌های مشارکت‌‌‌کننده در این طرح نیز حاشیه سودشان را کاهش دادند و قیمت برنج کاهش یافت.
موضوع دیگر اینکه خانی، سرپرست معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی دیروز اعلام کرد که این وزارتخانه از سال گذشته در حوزه واردات برنج ارز ترجیحی نداشته و واردات برنج با ارز نیمایی انجام شده است. به گفته او، «درحوزه واردات برنج انحصاری نبوده و شرکت‌های زیادی اقدام به واردات برنج با ارز نیمایی کرده‌‌‌اند و با توجه به مستندات ثبت‌سفارش و واردات صورت‌‌‌گرفته، شاهد فسادی در این زمینه نبوده‌‌‌ایم.»
با توجه به اینکه بررسی‌‌‌های خبرنگار ما برای رسیدن به اسنادی مبنی بر فساد در ارز واردات برنج به نتیجه نرسید، به نظر می‌رسد پشت پرده این کمپین فسادنمایی، همان مافیای برنج باشند که از سال گذشته از دایره دلالی خارج شده‌‌‌اند؛ خروجی که باعث کاهش ۳۵ تا ۵۰ درصدی قیمت برنج از سال گذشته تاکنون شد.
