آییننامه رکودساز برای قطارها
با اعمال این تعمیرات، این واگنها تا ۱۵ سال دیگر یعنی تا ۴۵ سالگی اجازه سیر خواهند داشت. همچنین باید روی واگنهای مسافری با ۴۵ سال سن، سطح دوم تعمیرات انجام شود تا بتوانند 10 سال دیگر به سیر ادامه داده و به 55 سالگی برسند. از ۵۵ به بعد دیگر واگن مسافری اجازه تردد نداشته و باید کنار گذاشته شود.شرکت مهتاب سیر بر اساس اصل خصوصیسازی، واگنهای مسافری توسط شرکت راهآهن به این مجموعه واگذار شد، سن ناوگان واگذار شده بالا بود و بر اساس قوانین موجود باید به صورت دورهای تعمیرات اساسی صورت گیرد. به گونهای که باید بعضی از واگنها از چرخه سیر خارج میشدند این شرکت در سال ۱۳۹۵ با وجود اینکه با شرکت راهآهن قرارداد داشت و در حال پرداخت اقساط واگنهای خریداری شده خود بود، بر اساس این آییننامه مجبور شد 25 دستگاه از واگنهای خود را با سن بیش از 55 سال از رده خارج و اقساط آنها را تا سال 99 پرداخت کرد.
این واگنها زمانی که به شرکت مهتاب سیر واگذار شد حدود 47 سال سن داشتند و آییننامه فعلی نیز وجود نداشت. ضمن اینکه یک قرارداد 10 ساله بهرهبرداری با راهآهن داشتیم و اجازه سیر واگنها وجود داشت. با وجود این قرارداد نقض و واگنها از رده خارج شد و پول اقساط واگنها نیز دریافت شد. در کنار آن بقیه واگنهای این شرکت نیز عموما بیش از 30سال سن دارند. شرکت مهتاب سیر در مدت چهار سال اخیر ۲۵ دستگاه واگن را بازسازی کرده که بازسازی ۱۵ واگن از شهریور ماه سال گذشته شروع شده و تعداد 10 دستگاه را در سال ۱۳۹۸ انجام داده و ۱۵ دستگاه را از مهر ماه سال گذشته شروع کردیم که تعداد 10 دستگاه آن بازسازی شده و 5 دستگاه دیگر نیز در حال بازسازی است. بابت این موضوع حداقل مبلغ 100 میلیارد تومان هزینه شده است. با هزینه بلیت نمیتوانستیم این هزینه را تامین کنیم و به این منظور آن را از هلدینگ شرکت با این استناد وام گرفتیم که آن را از محل تبصره 18 بازپرداخت میکنیم.
مشکل اصلی اینجاست که چگونه تعداد 62 دستگاه واگن باقیمانده را تا سه سال آینده بازسازی کنیم. علاوه بر تامین مبلغ موردنیاز، ظرفیت بازسازی این تعداد واگن نیز در کشور وجود ندارد.
آییننامه موجود، مشکل فنی و حقوقی دارد. راهآهن در ایران سابقه 100 ساله دارد، چطور در 95 سال قبل از آن این آییننامه وضع نشده و تنها از 5 سال گذشته تاکنون به وجود آمده و اجرا شده است. این آییننامه خلقالساعه است. در بند اول این آییننامه آمده به دلیل اینکه شرکتهای تولیدکننده واگن معمولا عمر واگنها را ۳۰ سال در نظر میگیرند، در نتیجه این موضوع به این آییننامه تسری پیدا کرده است. در صورتی که نمیتوان کلمه «معمولا» را به همه واگنها تسری داد. استفاده از کلمه «معمولا» نشان میدهد که این آییننامه از نظر حقوقی و فنی ایراد دارد. همچنین قید شده که به مدت 30 سال از زمان ساخت در صورتی که ممکن است بعضی از واگنها به مدت چند سال استفاده نشده باشد و در مقایسه با واگنی که در این مدت مرتب فعالیت کرده مشمول این قید نیست. بر اساس این ایرادها این آییننامه باید تغییر پیدا کند.
آییننامه در این مدت 5 سال به خوبی اجرا نشده و از سال ۱۳۹۸ که قرار شد اجرایی شود به علت اینکه تعداد واگنهایی که مشمول بازسازی بود بسیار زیاد شد، رئیسجمهور وقت به آنها به مدت دوسال (۹۸-۹۹) مجوز سیر داد. همچنین به مدت یک سال نیز هیات مدیره راهآهن آن را تمدید کرد. در زمان وزیر پیشین راه و شهرسازی با همکاری مدیر وقت شرکت راهآهن تلاش کردند تا واگنهای با سن بیش از 30 سال بتوانند به مدت دو سال بیشتر به سیر خود ادامه دهند. به مدت 5 سال است که این آییننامه اجرا نشده و هیچ اتفاقی نیفتاده پس اجازه داده شود که سن واگنها تغییر پیدا کند. از طرفی وضعیت اقتصادی کشور نیز به گونهای نیست که شرکتها توانمندی خرید، ساخت و بازسازی واگن جدید را داشته باشند.
باید بر اساس شرایط کنونی تصمیم گرفته شود. در زمانی که آییننامه نوشته شد، فضای عمومی جامعه، فضای بینالمللی و تحریمها نسبت به امروز متفاوت بود. از طرفی در برخی از کشورهای اروپایی و آمریکایی، واگنهایی با سن بیش از ۶۰ سال نیز در حال سیر هستند. با توجه به اینکه این آییننامه 6 سال قبل نوشته شده، حتما باید ویرایش و بهروزرسانی شود. اجرای این آییننامه باعث رکود صنعت خواهد شد.
این آییننامه از نظر شکلی، حقوقی و فنی ایراد داشته و ابهامات زیادی در متن آن وجود دارد. همچنین شرایط کلی که در این آییننامه مصوب شده با شرایط فعلی متفاوت است. اجرای این آییننامه به مدت 5 سال با مجوزهایی که صادر شده به تعویق افتاده است. از طرف دیگر برای اجرای آن ظرفیت پولی نیز در شرکتها برای بازسازی وجود ندارد. همچنین شرکتها انگیزهای هم ندارند. پس چارهای جز بازنگری در این آییننامه وجود ندارد.