خلأ شرکت‌های واقعی حمل کالا

علی دهقان قادیکلائی/ مدیرعامل هلدینگ راماکو گفته می‌شود که فورواردرها (متصدیان حمل کالا) مشخص‌‌‌کننده‌‌ وظایف کریرها (شرکت‌های دارنده ناوگان حمل‌ونقل) هستند. اما در کشور ما فورواردر به معنای واقعی و طبق تعریف بین‌المللی مانند شرکت‌های لجستیکی در دنیا وجود ندارد. اصلا مجوزی به نام فورواردری در کشور وجود ندارد. همین موضوع اولین نقص است. کسی که می‌‌‌خواهد عملیات فورواردری انجام دهد باید به صورت جداگانه مجوزهای حمل‌ونقل ریلی، جاده‌‌‌ای، دریایی، بیمه و حمل کانتینری را گرفته و جمع همه آنها کنار همدیگر فورواردر واقعی را شکل می‌دهد. باید این مدل فورواردری در کشور پذیرفته شود. در تمامی دنیا کار اصلی حمل‌ونقل را فورواردرها انجام می‌دهند. در کشور شرکت‌های دارنده ناوگان حمل‌ونقل در بخش‌های ریلی، جاده‌ای، دریایی که واقعا خصوصی باشند، وجود ندارد. زیرا به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد که بخش خصوصی واقعی از پرداخت آن عاجز است.

موضوع حمل‌ونقل در حال پوست‌اندازی است و حمل‌ونقل سنتی رفته‌رفته به حمل‌ونقل علمی تبدیل می‌شود. در این شرایط اگر کسی نتواند راه‌حل درستی برای حمل‌ونقل بنویسد، نمی‌تواند حمل‌کننده موفقی شود. با مقوله‌‌ فورواردری و جهان باز سروکار داریم. در این جهان باز باید بدانید که چه چیزی را می‌‌‌خواهید حمل کنید. اینکه می‌گویم حمل‌ونقل در حال پوست‌‌‌اندازی است، به این معناست که تمامی صاحبان کالا مدرن شده و حمل بار دیگر به صورت رفاقتی نیست. صاحب بار تمام مسیرها را چک می‌کند تا ببیند کدام مسیر برایش ارزان‌‌‌تر بوده و کدام فورواردر به او پیشنهاد مطلوب می‌دهد و این پیشنهاد خوب نیازمند این است که راه‌حل درست حمل‌ونقل را بداند. در ایران، فورواردری به معنای واقعی وجود ندارد. یک صاحب بار باید با یک فورواردر طرف باشد و فورواردر باید مشخص‌‌‌کننده روش‌های مختلف حمل‌ونقل باشد. بعد از مشخص کردن روش‌های مختلف حمل‌ونقل بر اساس راه‌حل درست،  باید کریرهای مناسبی را برای حمل پیدا کند. اصلا در بسیاری از کشورها، خریدار کالا را از فورواردر می‌‌‌خرد.

به عبارتی فورواردر فردی امین، میان خریدار و فروشنده است که ریسک‌‌‌های کیفیت محصول و ریسک‌‌‌های حمل را از صاحبان کالا برداشته و به کسانی واگذار می‌کند که تخصص‌‌‌ لازم را دارند. صاحب بار نباید دغدغه حمل بار را داشته باشد. باید به شرکت فورواردری حواله بدهد و بگوید فلان بار را از فلان کارخانه بخر و آن را در شانگهای یا در کانادا تحویل بده یعنی فورواردر قابلیت صد درصدی تحویل بار در بندر مقصد به همراه بیمه‌‌‌ را داشته باشد. اما متاسفانه این موضوع در ایران وجود ندارد. کل کاری که یک شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی ریلی انجام می‌دهد این است که بار را از بندرعباس تا سرخس یا ترکمنستان حمل می‌کند. در صورتی که حمل بار فقط با یک روش حمل‌ونقل انجام شده اما مدعی حمل‌ونقل بین‌المللی است و مجوز هم دارد و به راحتی همگان نیز آن را به نام شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی می‌شناسند. فورواردری ریلی یا فورواردری دریایی به تنهایی معنی خاصی پیدا نمی‌‌‌کند. مثلا در حمل‌ونقل ریلی، واگن را از یک شرکت صاحب‌‌‌ واگن گرفته و بار صاحب بار را تا بندرعباس حمل می‌کنند. در بحث حمل‌ونقل زمینی نیز همین روال وجود دارد. علت اصلی این است که قوانین دراین زمینه قدیمی بوده و هنوز درگیر اسامی هستیم و به اصل موضوع پرداخته نمی‌شود.

در نتیجه فاصله‌‌ زیادی با مفهوم لجستیکی آن در دنیا وجود دارد. باید زمینه تبدیل شرکت‌های فورواردری به دارنده ناوگان حمل‌ونقل فراهم و تسهیل شود. در این صورت قطعا هزینه‌های صادرات و واردات کاهش می‌‌‌یابد. زیرا فعالیت حمل‌ونقل چند‌وجهی شده و خود به خود بهای تمام‌‌‌شده‌‌ تمامی روش‌های حمل کاهش یافته و در نتیجه هزینه صادرات نیز کاهش می‌‌‌یابد. به غیر از این موضوع بحث نقل و انتقال پول برای حمل‌ونقل در اثر تحریم‌‌‌ها وجود دارد؛ راه‌‌‌حل‌‌‌های بسیاری برای این موضوع وجود دارد. مثلا ما به تمام شرکت‌های خارجی صاحب بار اعلام کرده‌ایم که کرایه بار را به صورت ریال در حساب شرکت‌‌‌ می‌‌‌خواهیم. این موضوع هم در بارهای صادراتی و هم وارداتی جواب می‌دهد. بیشترین حجم معاملات در جبل‌علی و شانگهای انجام می‌شود. در تمامی این مناطق صرافی‌‌‌های ایرانی وجود داشته و صاحبان بارهای خارجی می‌توانند پول‌ها را به صرافی تحویل دهند و ریال به حساب ما واریز کنند.