عامل رکود صادرات مصالح ساختمانی
مدیرعامل «شرکت بتن بسپار صنعت» با بیان مطلب فوق و با اشاره به اینکه نه فقط بازار ایران فراز و نشیب بسیاری دارد، بلکه بازار جهانی هم دچار رکود شده است، افزود: اما بازار جهانی مزایای صادراتی دارد با توجه به تحریم‌هایی که داریم ارزآوری صادرات غیرنفتی مانند محصولات ما و شرکت‌های مشابه برای دولت و همچنین تامین درآمد برای دولت بسیار مهم است و می‌توان گفت یک شاهراه حیاتی برای کشور و دور زدن تحریم‌ها و ارزآوری است.
حسین پژوهی ادامه داد: در بحث محصولات صادراتی و ارزآوری که برای دولت هم خیلی مهم است مشکلات زیاد است که بزرگ‌ترین آن در چندماه اخیر اختلاف نرخ ارز نیمایی با نرخ ارز بازار است.
این تولیدکننده در تشریح این موضوع گفت: هزینه‌های یک تولیدکننده با نرخ دلار بازار آزاد اتفاق می‌‌‌افتد و تولیدکننده مجبور است با قیمت دلار آزاد به مصرف‌کننده خارجی یعنی شرکتی که خریدار محصولش است بفروشد. چرا که در بازار جهانی نمی‌توانیم بالاتر از قیمت عرف محصولات را بفروشیم یا دلار ۲۰هزار تومان را با دلار ۲۷هزار تومان معاوضه کنیم. در نتیجه وقتی قیمت دلاری تولید ما بالاتر می‌رود و قیمتی که به مشتریان می‌دهیم از رقبا بیشتر می‌شود، عملا در رقابت جهانی بازنده خواهیم بود.
پژوهی تصریح کرد: این اختلاف دلار نیمایی با بازار آزاد قبلا هزار تومان بود و اختلاف در کل ۴درصد می‌شد که عددی نبود و صادر‌کننده می‌توانست این‌درصد را در هزینه‌هایش لحاظ کند و در نظر نگیرد، اما الان این اختلاف به ۵هزار تومان رسیده که حدود ۱۵درصد است و عملا نمی‌شود این اختلاف را هضم کرد و مانع از صادرات می‌شود اگر هم بخواهیم صادر کنیم چون قیمت ما از رقبای ترکیه‌ای بالاتر می‌‌‌افتد، در واقع بازنده‌‌‌ایم یا انگیزه صادرات نداریم.
این تولیدکننده با اشاره به مشکل عمده دیگر در زمینه تامین مواد اولیه، اظهار کرد: شرکت‌هایی مانند ما یا تولیدکننده‌های تجهیزات ساختمانی مواد اولیه را از بورس خریداری می‌کنیم. در بورس قیمت‌ها خیلی خوب و مشابه قیمت‌های جهانی و رقابتی بوده؛ همه چیز(از خرید گرفته تا مبلغ واریزی و... ) در سامانه شفاف و مشخص و رسمی است. اما مشکل اینجاست که ظرفیت خرید تولیدکنندگان از بورس محدود است. پژوهی افزود: ظرفیتی که بورس به ما تخصیص می‌دهد ۳۰درصد مصرف‌مان است و بیشتر از این مقدار نمی‌توانیم خرید کنیم پس مجبوریم از بازار آزاد بخریم و قیمت بازار آزاد هم حداقل ۱۵درصد با بورس اختلاف دارد. به علاوه اینکه در بازار آزاد نمی‌توان خرید رسمی انجام داد یعنی امکان خرید با فاکتور رسمی وجود ندارد. اگر بخواهیم با فاکتور بخریم ۹درصد دیگر روی قیمت می‌گذارند که یک قیمت فضایی و غیر‌قابل مقایسه با بورس می‌شود و هزینه تمام شده محصول ما را بالا می‌‌‌برد و چه در بازار داخل و چه بازار صادراتی باز هم بحث رقابت در این میان مطرح است.
این تولیدکننده در ادامه بیان کرد: در بازار داخلی همه تولیدکنندگان مشکل تامین مواد اولیه از بورس را دارند پس در رقابت بازار داخلی مشکلی نداریم و همه شرایط مشابه یکدیگر را سپری می‌کنیم، اما زمانی که بخواهیم با تولیدکننده ترکیه‌ای یا اماراتی رقابت کنیم با این قیمت مواد اولیه که از بازار آزاد خریداری شده نمی‌توان رقابت کرد. پژوهی در خصوص مشکل دیگر تولیدکنندگان، به مالیات اشاره کرد و گفت: مشکل دیگر بحث مالیات بر صادرات است همه معتقدند صادرات معاف از مالیات است یعنی هم از سود ناشی از صادرات و هم مالیات ارزش افزوده، اما اکثر اوقات این اتفاق در واقعیت نمی‌‌‌افتد. به عنوان مثال یکی از پروانه‌های صادراتی‌مان را در سال ۹۹ به اشتباه و به دلیل اینکه اول سال بود ثبت دفاتر نکردیم در صورتی که اگر ثبت هم می‌کردیم مالیاتی تعلق نمی‌‌‌گرفت. ما زمانی که به رسیدگی دفاتر از اداره مالیات میرسد میگویند «کتمانِ درآمد» داشتید و برای آن سود ثبت می‌کنند. وقتی هم اعتراض می‌کنیم یک تا دو سال زمان می‌‌‌برد و این کارها تولیدکننده را مستهلک می‌کند.
پژوهی گفت: هر کدام از این موارد به تنهایی مشکل کوچکی است اما وقتی روی هم جمع می‌شود، حجم عظیمی از مشکلات می‌شود و تولیدکننده‌ای که می‌خواهد صادرات کند تا ارزآوری داشته باشد را زده می‌کند و به جایی میرسد که توان و انگیزه صادرات را ندارد و در نهایت تولیدکننده به این نتیجه میرسد که چرا صادر کنم زمانی که هزینه صادرات بیش از منفعت یا برابر آن باشد انجام صادرات توجیهی ندارد. مدیرعامل شرکت بتن بسپار با تاکید بر اینکه مهم‌ترین چالشی که در حال حاضر همه صادرکنندگان با آن سروکار دارند، بازگشت ارز ۲۶هزار تومانی است، افزود: با وزارت صمت صحبت کنید میگویند حتما نباید دلار صادراتی را تحویل سامانه بدهند، می‌توانند از محل ارز صادراتی‌شان واردات داشته باشند که این حرف درست و منطقی است. اما این برای شرکت‌های بازرگانی صدق می‌کند که می‌توانند به جای پول ماشین، لوازم آرایشی، دارو و هر چه که در ردیف‌های گمرکی ما مجاز است وارد کنند.
۷۰درصد صادرات شرکت ما کاهش داشته است
مدیرعامل شرکت بتن بسپار صنعت در پاسخ به این پرسش که این مشکلات چند‌درصد از بازار صادرات شرکت آنها را کاهش داده است، گفت: صادرات سال ۱۴۰۰ نسبت به صادرات سال ۹۷-۹۸ حدود ۷۰درصد کاهش داشته و امسال این شرایط بدتر است و می‌توانم بگویم امسال تقریبا صادرات نداشتیم. در سال‌های قبل چون اختلاف ارز نیمایی و دلار آزاد نبود شرایط کار برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان بهتر بود.
وی با اشاره به رقبای بازار جهانی گفت: نه فقط در صنعت تجهیزات ساختمانی، بلکه درهمه بازار‌های ما رقیب‌مان ترکیه است و با توجه به این شرایط و مشکلات ما بازار ایران را ربوده است. هزینه سوخت در ترکیه خیلی بالاست اما دولت ترکیه در هزینه حمل‌ونقل تولیدکنندگانش که محصول صادر می‌کنند حتی در صادرات به ایران، سوبسید می‌دهد و دولت از تولیدکنندگان حمایت می‌کند. آنها سیستم بانکی‌شان باز است، اما ما به دلیل بسته بودن سیستم بانکی و تحریم‌ها، مراودات مالی‌مان نقد انجام می‌شود به همین دلیل طرف خریدار نمی‌تواند پیش‌پرداخت بدهد و ریسک کار را قبول کند و از طرف دیگر ما هم می‌‌‌ترسیم جنس‌مان را بدون تسویه حساب تحویل دهیم. پژوهی در پاسخ به اینکه چه راهکار پیشنهادی برای این موضوع دارد، گفت: بزرگ‌ترین چالشی که موجب رانت و مسائل مخفی اقتصادی یا همین قیمت‌گذاری‌های دستوری شده اختلافات ارز است. اگر ارز تک نرخی شود یعنی یا ارز نیمایی به بازار آزاد برگردد یا بالعکس، هم مشکلات صادرکنندگان حل، بحث واردات کالا شفاف‌تر و رانت قیمت‌گذاری ارز حذف خواهد شد.
