افزایش صادرات لوازم خانگی در سایه نبود برندهای خارجی در ایران
مدت طولانی بود که تولیدکنندگان خارجی لوازم خانگی در بازار کشور فعالیت می‌کردند، قیمت محصولات این تولیدکنندگان نیز در سطح بالایی قرار داشت و هر فردی نمی‌توانست از این کالاها خریداری کند. این وضعیت موجب شد رهبر معظم انقلاب به خودکفایی و تولید داخلی در کشور تاکید کنند. تاکید ایشان موجب شد مسوولان کشور نیز برای حمایت از تولید داخلی در همه زمینه‌ها حمایت کنند، در این میان برخی از فعالان اقتصادی زمینه را برای پیشرفت صنعت لوازم خانگی مساعد دیدند و با سرمایه‌گذاری در این صنعت پیشران، موجب ایجاد شوک مثبت در این صنعت راکد شوند. با افزایش سرمایه‌گذاری در این صنعت، مسوولان کشور مطابق با بیانات مقام معظم رهبری در خصوص خودکفایی، تولید داخلی را در راس امور قرار دادند و شروع به حمایت از این صنعت کردند.
اما یک مشکل وجود داشت، مشکل این بود که بازار با حمایت مسوولان به سمت لوازم خانگی سوق داده نمی‌شد و مردم باید به این نتیجه می‌رسیدند که به هر دلیلی باید از این صنعت پیشران و محصولات آن استفاده کنند. اقدامات در خصوص اقناع مردم تاثیر چشمگیری نداشت و چون محصولات ایرانی به تازگی به بازار وارد شده بودند آنچنان مورد استقبال نبودند و مردم هم ریسک این انتخاب را متقبل نمی‌شدند که پول خود را صرف کالایی کنند که همه قطعات آن ایرانی است، به نوعی اینکه پول خود را خرج کالای ایرانی کنند را معادل با از دست رفتن پول می‌دانستند و به همین دلیل استقبالی نمی‌کردند.
در بازار همیشه سرمایه‌گذاری در تبلیغات جواب نخواهد داد و گاهی به چاشنی شانس نیاز است، شانسی به نام تحریم. با روی کار آمدن ترامپ در ایالات‌متحده آمریکا و خروج از برجام، تولیدکنندگان کره‌ای لوازم خانگی فرار را بر قرار ترجیح دادند و با فشارهای بیشتر ایالات‌متحده، کم کم از بازار ایران خارج شدند و این اتفاق موجب شد تا صنعت لوازم خانگی و تولیدکنندگان این صنعت در کشور، فرصت مناسبی برای ارائه محصولات خود در بازار داشته باشند. شانس رو کرد و سرمایه‌گذاری‌های دپو شده در صنعت لوازم خانگی به جریان افتاد. با تشدید تحریم‌ها و افزایش قیمت محصولات خارجی در بازار، نیاز مردم به کالای با کیفیت و خوش قیمت افزایش پیدا کرد، این نیاز موجب دغدغه تولیدکنندگان داخلی شد، به‌طوری که سرمایه‌گذاری در این صنعت روزبه‌روز افزایش پیدا کرد تا با تولید شبانه‌روزی بتوان به نیاز مردم پاسخ داد. البته این افزایش تولید در صنعت مدتی به طول انجامید، زیرا این صنعت دیگر نمی‌خواست به تولیدکنندگان خارجی نیازمند باشد، به همین دلیل بخش تحقیق و توسعه با اقدامات خود موجب بومی‌سازی روش‌های تولید و کالاهای داخلی شدند تا دیگر در هیچ زمینه به تولیدکنندگان خارجی نیازی نباشد.
همچنین با توجه به اینکه هدف نهایی در این صنعت رضایت مردم و خودکفایی در تولید بود، باید سایر صنایع مواد اولیه را به صنعت لوازم خانگی می‌رساندند. به همین دلیل سایر صنایع مانند قطعه‌سازی و فولاد تحریک به افزایش تولید شدند تا نیاز صنعت لوازم خانگی را برطرف کنند. همچنین برخی تولیدکنندگان تصمیم گرفتند که حتی برای تهیه قطعه نیازمند سایر صنایع داخلی نباشند که این مهم موجب احداث خطوط تولید قطعات لوازم خانگی در برخی شرکت‌های تولید‌کننده شد. با این اقدامات عمق ساخت داخل در این صنعت به صورت تدریجی افزایش پیدا کرد و موجب شد در بلندمدت، برای ساخت یک محصول دیگر نیاز به هیچ قطعه خارجی وجود نداشته باشد. اما در این هیاهوی پاسخ به نیاز داخل در شرایط حساس، تولیدکنندگان لوازم خانگی نیم نگاهی به بازارهای بین‌المللی و حضور قدرتمند در جوامع دیگر داشتند، اما این نیم نگاه پیش‌نیازهایی داشت که مهم‌ترین آن اخذ استانداردهای جهانی و بین‌المللی بود.
همان‌طور که گفته شد وجود خارجی‌ها در بازار ایران اجازه بهره‌برداری سرمایه‌گذاران صنعت لوازم خانگی از سرمایه‌گذاری خود را نمی‌داد و خروج آنها موجب شد این فعالان بتوانند ظرفیت واقعی خود را بیابند و تولید خود را افزایش دهند. سرانجام تصمیم به حضور در بازارهای برون‌مرزی و صادرات گرفته و برای این‌کار مجوزها و استانداردهای لازم بین‌المللی اخذ شد. به عنوان مثال اسنوا موفق به اخذ استاندارد سی‌‌ای اروپا شد، همچنین سایر تولیدکنندگان لوازم خانگی موفق شدند برخی استاندارهای بین‌المللی را کسب کنند. پیش‌نیاز مهیا شد و تولیدکنندگان برای حضور در بازارهای برون‌مرزی تولید خود را افزایش دادند تا علاوه بر تامین نیاز داخل بتوانند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند. صادرات نیز کم کم افزایش پیدا کرد.
همان‌طور که مشخص است در سه ماه ابتدایی 1401، صنعت لوازم خانگی موفق به صادرات یخچال به کشورهایی مانند عراق، عمان، جمهوری آذربایجان و افغانستان شده است. در این میان سهم این کالای خانگی در عراق پررنگ‌تر است، زیرا عراق به کل وارد‌کننده است و تولیدی انجام نمی‌دهد، بنابراین عراق می‌تواند مقصد خوبی برای ادامه مراودات تجاری باشد. همان‌طور که مشخص است در این سه ماه صنعت لوازم خانگی موفق به صادرات 15 میلیارد تومانی به عراق شده است تا تمرکز بر بازارهای خارجی رشد افزایش پیدا کند. اما صنعت ایران در صادرات ماشین لباس‌شویی عملکرد قوی‌تری داشته و موفق شده صادرات 93 میلیارد تومانی داشته باشد که مجددا بیشتر آن تجارت با عراق است.
این مورد موجب شد در این برهه حساس تولیدکنندگان علاوه بر تلاش برای تامین نیاز داخل، همزمان به بازارهای خارجی بروند و محصول خود را عرضه کنند. بنابراین با توجه به خروج کشورها و تولیدکنندگان خارجی از کشور، صنعت لوازم خانگی این تهدید را به فرصت تبدیل کرد و موفق شد با افزایش سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه و تولید محصولات بومی با امکانات بالا، علاوه بر رضایت مشتریان داخلی، به بازارهای سایر کشورها به خصوص عراق و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس نفوذ کند. همچنین با اخذ استانداردهای اروپایی و جهانی، موفق به حضور در این بازارها شدند، زیرا این استانداردها خود تبلیغ‌کننده محصول در کشورهای دیگر خواهد بود، به نوعی محصولات داخلی با داشتن نشان استاندارد بین‌المللی به این محصولات اطمینان خواهد کرد و با قیمت مناسب‌تر اقدام به خرید آنها می‌کند. این تلاش برای اخذ استانداردهای جهانی با حضور برندهای کره‌ای در بازار قطعا سخت‌تر بود، زیرا انگیزه‌ای برای تولید‌کننده برای این اقدام باقی نمی‌ماند و با رفتن این برند‌ها از بازار داخلی، این تحرک در تولیدکنندگان ایجاد شد تا در راستای تبدیل ظرفیت بالقوه به بالفعل، اقدام کنند و علاوه بر تامین نیاز ایرانیان، برای حضور در بازارهای بین‌المللی تلاش کند.
