در گفت‌وگو با یک کارشناس و تولیدکننده مطرح شد
ایجاد کنسرسیوم؛ رمز موفقیت صادرات لوازم خانگی
هزینه تبلیغات و برندینگ در کشورهای مقاصد صادراتی بسیار گزاف و سرسام‌آور بوده و ممکن است هر شرکت تولیدکننده لوازم خانگی به تنهایی از عهده آن بر نیاید. مدیرعامل صنایع الکتریکی ناسیونال ایران در این زمینه معتقد است: موفقیت در صادرات لوازم خانگی، نیازمند ایجاد یک کنسرسیوم صادراتی بین شرکت‌ها و یک وحدت بین تولیدکنندگان لوازم خانگی است. پیشنهاد و ایده بنده این است که شرکت‌های لوازم خانگی با ایجاد یک کنسرسیوم صادراتی و ایجاد یک سبد متنوع محصول به صورت مشترک و متحد به بازارهای صادراتی ورود کنند. اینکه شرکت‌هایی به تنهایی بخواهند وارد بازارهای صادراتی شوند، نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت. عباس ابهری افزود: قرار نیست تولیدکنندگان ایرانی در بازارهای صادراتی با یکدیگر رقابت کنند، بلکه قرار است در خارج کشور کالای ایرانی را عرضه کرده و سبد محصول و سهم بازار برای کالای لوازم خانگی ایرانی ایجاد کنند. زمانی که یک تولیدکننده لوازم خانگی بزرگ در یک بازار صادراتی وارد می‌شود، در صورتی که یک تولیدکننده لوازم خانگی کوچک را نیز در کنار خود قرار دهد، سبد محصول کامل‌تری را ایجاد کرده و می‌تواند موفق‌تر عمل کند. برای تحلیل وضعیت لوازم خانگی و موضوع صادرات با وی گفت و گو کرده‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
وضعیت فعلی صنعت لوازم‌خانگی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صنعت لوازم خانگی با وجود پیشرفت‌هایی که در دو یا سه سال گذشته داشته به علت وضعیت اقتصادی حاکم بر جامعه حال و روز خوبی ندارد و رکود بازار این صنعت را تحت‌الشعاع قرار داده است. از طرف دیگر افزایش نرخ ارز و بخشنامه جدید گمرکی اثرات خود را رفته‌رفته در بازار نشان می‌دهند و به نظر می‌آید که شرایط را بدتر نیز خواهند کرد. با این شرایط روزهای سختی را در صنعت لوازم خانگی پیش رو خواهیم داشت.
شرایط اقتصادی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان از یک طرف و اعداد و ارقامی که به عنوان قیمت تمام‌شده تولید در صنعت لوازم خانگی وجود دارد به رکود بیشتر بازار دامن زده‌اند. در حال حاضر قیمت تمام شده کالایی که در داخل کشور تولید شده با قیمت کالای ساخته شده که از خارج کشور وارد می‌شود، تفاوت آنچنانی ندارد.
تنها تفاوت این است که تولید داخلی در کشور اشتغال ایجاد می‌کند. بنابراین بزرگ‌ترین کمکی که موضوع ممنوعیت واردات برندهای خارجی برای صنعت داشته ایجاد اشتغال است.
وضعیت پدیده قاچاق به چه صورت است؟
بحث قاچاق از قبل وجود داشته و با ساز‌و‌کارهایی که فعلا دولت اختیار کرده، امید چندانی به ریشه‌کنی آن وجود ندارد. هم‌اکنون پدیده قاچاق ۳۰ تا ۴۰ درصد بازار لوازم خانگی کوچک و ۲۰ تا ۲۵ درصد بازار لوازم خانگی بزرگ را در اختیار دارد. به هر حال پدیده قاچاق معلول تصمیم‌گیری‌های اشتباه بوده و زمانی می‌توان جلوی آن را گرفت که سیاستگذاری‌های تشویقی برای تولید در نظر گرفته شود و ترجیح قاچاق کالا از نظر شرایط اقتصادی، برای فرد قاچاقچی از بین برده شود. زمانی که سیاستگذاری‌ها، تعرفه‌گذاری‌ها و نرخ ارز به نفع تولید نیست به تبع آن تمامی فرصت‌های اقتصادی برای فرد قاچاقچی فراهم می‌شود.
در کل زنجیره عرضه و بازار باید جلوی این پدیده گرفته شود؛ از مصرف‌کننده که به دلیل برابری قیمت بین کالای داخلی و خارجی خرید کالای قاچاق را ترجیح می‌دهد تا فروشنده‌ای که حاشیه سود بالاتری از فروش کالای غیر مجاز به نسبت فروش کالای داخلی، دریافت می‌کند. نتیجه این شده که مصرف‌کننده ناچار به خرید کالایی می‌شود که برند خارجی بوده، اما در ماهیت نه گارانتی و نه خدمات پس از فروش دارد. متاسفانه در سیاستگذاری‌های کلان هنوز به این مسائل به صورت جدی توجه نشده است.
آیا افزایش نرخ ارز و رکود خرید محصولات در داخل، برای صنعت لوازم خانگی جذابیت صادراتی ایجاد نکرده است؟
افزایش نرخ ارز و اختلاف ارزش پول ملی با ارزهای خارجی این مزیت صادراتی را ایجاد می‌کند، اما تنها بخشی از هزینه‌های تولیدکننده را جبران کرده و اصل مشکل را رفع نمی‌کند، زیرا تولیدکننده داخلی صرفا برای بازار خارج کشور تولید نمی‌کند. رکود داخلی به این معنا نیست که مصرف‌کننده نیاز به خرید ندارد بلکه به این معنا است که با توجه به شرایط فعلی اقتصادی خرید نمی‌کند و به علت کدهای اشتباهی که به وی داده شده، مصرف‌کننده منتظر ارزانی قیمت محصولات است. در حالی که سیستم قیمت‌گذاری متعارف بر اساس قیمت تمام‌شده تولید کالا به اضافه یک سود عملیاتی است. زمانی که هزینه تمام‌شده کالای تولیدی افزایش یابد به تبع آن قیمت کالا نیز افزایش خواهد یافت. بخشی از کالای تولیدی، قطعاتی است که از خارج کشور تامین می‌شود. اثر افزایش نرخ ارز، هزینه‌های ترخیص و تعرفه گمرکی در قیمت تمام‌شده کالا در حالت عادی حدود ۲۵ درصد خواهد بود که با در نظر گرفتن اثر افزایش حقوق و دستمزد پرسنل، نزدیک به ۳۰ درصد افزایش قیمت محصولات را در بازار خواهیم داشت. تولیدکننده ناچار است کالا را با قیمت تمام‌شده واقعی به بازار عرضه کند. زیرا تولیدکنندگان تابع شرایط حال حاضر اقتصادی بازار هستند.
با توجه به افزایش قیمت ۲۵ تا ۳۰ درصدی قیمت محصولات که اشاره شد آیا با توجه به شیوه جدید قیمت‌گذاری محصولات با همین افزایش قیمت به دست مصرف‌کننده می‌رسد؟
قیمت‌های درب کارخانه و مصرف‌کننده که روی کالا درج می‌شوند بر اساس سیاستگذاری وزارت صمت بوده که با آن موافق هستیم. در گذشته هزینه‌های حمل و نقل ناچیز بود، اما امروزه با توجه به توسعه تولید و گسترش کارخانه‌های تولیدی، هزینه‌های حمل و نقل به عدد قابل توجهی رسیده است. بنابراین آن چیزی که روی کالاها به عنوان قیمت مصرف‌کننده درج می‌شود با لحاظ همان افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی بوده و عدد دیگری به آن اضافه نمی‌شود. در حقیقت روی کالاها دو قیمت درب کارخانه و قیمت مصرف‌کننده درج می‌شود.
دلیل عدم توفیق تولیدکنندگان در زمینه صادرات محصولات لوازم خانگی به کشورهای همسایه و بازارهای صادراتی چیست؟
برای موفقیت در زمینه صادراتی، شرکت‌های لوازم خانگی باید با ایجاد یک کنسرسیوم صادراتی و یک سبد محصول مشترک و متحد به بازارهای هدف صادراتی ورود کنند. اینکه شرکت‌ها به تنهایی وارد بازارهای صادراتی شوند نتیجه مطلوب را در پی نخواهد داشت.
زیرا قرار نیست تولیدکنندگان ایرانی در بازارهای صادراتی با یکدیگر رقابت کنند، بلکه قرار است در خارج کشور کالای ایرانی را عرضه کرده و سبد محصول و سهم بازار برای کالای لوازم خانگی ایرانی ایجاد شود.
زمانی که یک تولیدکننده لوازم خانگی بزرگ در یک بازار صادراتی وارد می‌شود اگر یک تولیدکننده لوازم خانگی کوچک را نیز در کنار خود قرار دهد، سبد محصول کامل‌تری را ایجاد می‌کند و می‌تواند موفق‌تر عمل کند. موفقیت صادراتی نیازمند ایجاد یک کنسرسیوم صادراتی و یک وحدت بین تولیدکنندگان لوازم خانگی است. البته لازمه آن حمایت و پشتیبانی دولت در این زمینه نیز هست. این تجربه در حوزه صادرات محصولات صنایع غذایی اجرا شده و موفق بوده است.
برای ورود به بازارهای بین‌المللی باید علاوه بر کیفیت کالا، بحث‌های تبلیغاتی و برندینگ کالا نیز مد نظر قرار گیرد. نظام توزیع در سایر کشورها و مقاصد صادراتی با نظام توزیع در ایران متفاوت است. به طور مثال در کشورهای حوزه CIS رمز موفقیت در صادرات این است که در شبکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای این کشورها وارد شویم. بر خلاف ایران که عرضه کالا از طریق شبکه بنکداری صورت می‌گیرد. همچنین هزینه تبلیغات در کشورهای مقاصد صادراتی بسیار گران است. این موضوعات باید در صادرات مد نظر قرار گیرد.
آیا شرکت صنایع الکتریکی ناسیونال ایران، برنامه‌ای برای صادرات محصولات خود دارد؟
مذاکراتی برای صادرات به عراق داشتیم و جلسه‌ای نیز به زودی با سوریه خواهیم داشت تا در حوزه صادرات به کشورهای عراق و سوریه مقداری قوی‌تر عمل کنیم. همان طور که در اواخر سال گذشته نیز اعلام شد یک تفاهم‌نامه با یک شرکت در ارمنستان منعقد کردیم و منتظر هستیم تا طرف ارمنی برای ایجاد خط تولید و عرضه لوازم خانگی ایرانی در بازار کشورهای حوزه CIS مطالعات بازار و پیش‌بینی‌های لازم برای ایجاد خط تولید را نهایی کند تا فاز صادرات محصولات شرکت صنایع الکتریکی ناسیونال ایران با برند تولیپس را به کشورهای حوزه CIS و ارمنستان نهایی کنیم.
چه محصولات جدیدی را در دست تولید دارید؟
از یک ماه گذشته شروع تولید محصول تلویزیون‌های شرکت را داشتیم که بخش اول این تلویزیون‌ها تولید شده و قرار است به زودی وارد بازار شود. بخش‌های بعدی آن نیز در ماه‌های آینده وارد بازار می‌شوند.
خط تولید اتوی بخار نیز در کارخانه شرکت در اردیبهشت سال جاری راه‌اندازی شده و تا آخر خرداد محصول اتو بخار شرکت در بازار عرضه خواهد شد.
