آیا روند سودسازی ادامه می‌یابد؟
تحقق سود ۵۵۰ میلیارد تومانی در سایپا دیزل
تداوم رکود در فعالیت‌های این شرکت منجر به کاهش نقدینگی و تاخیر در پرداخت بدهی‌ها و در نتیجه هزینه‌های اضافی شد. با وجود این شرکت همچنان به فعالیت‌های خود ادامه داد و طبق صورت‌های مالی 6ماهه سال جاری به سود‌دهی رسید. سودسازی شرکت از سه عامل افزایش درآمدهای عملیاتی، کاهش نسبی هزینه‌ها و فروش دارایی‌ها انجام گرفته است. در این بین درآمد حاصل از فروش دارایی‌ها بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است که به نظر نمی‌رسد شرکت بتواند در دوره‌های مالی آینده آن را تکرار کند از این رو تداوم روند سودسازی شرکت مبهم است. این گزارش به بررسی عملکرد شرکت با توجه به اطلاعات و صورت‌های مالی منتشر شده می‌پردازد. شرکت سایپادیزل در سال 1344 تحت عنوان شرکت تولیدی و صنعتی ایران کاوه تاسیس شد. این شرکت در ابتدا به مونتاژ کامیون ماک می‌پرداخت. درسال 1348 محل کارخانه به محل فعلی تغییر یافت و مجموع تولید کامیون‌های شرکت به بیش از 10دستگاه در روز رسید. تولید ماک در سال 1356 متوقف و در سال 1362 قرارداد خرید کامیون ولوو از سوئد منعقد شد. در سال 1371 شخصیت حقوقی شرکت به سهامی عام تغییر یافت و در اسفند 1372 در سازمان بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شد. در سال 1375 پروانه تاسیس استفاده از ظرفیت سالانه 8هزار دستگاه ولوو F12 و انواع تریلر از وزارت صنایع وقت در‌یافت و با انتقال خط تولید کامیون NL12 از شرکت زامیاد در سال 1377، این شرکت به عنوان صادر‌کننده نمونه انتخاب شد. ایران کاوه در سال 1386 به شرکت سایپا واگذار و در سال 1388 خط تولید کامیون‌های T375 با نام ایرانی البرز در این شرکت راه‌اندازی شد. در حال حاضر گروه سایپا دیزل شامل شرکت اصلی و شرکت خدمات فنی رنا در مجموع بیش از یک‌هزار و 300نیرو دارد که نسبت به سال‌های قبل با کاهش روبه‌رو شده است.
تداوم فعالیت‌ها با وجود زیان‌ده بودن
به‌رغم ساختار مالی نامناسب، صورت‌های مالی و صورت‌های سود و زیان شرکت اصلی، عملیات شرکت در سال‌های قبل منجر به ایجاد زیان شد. به طوری که زیان انباشته شرکت در تاریخ صورت وضعیت مالی نسبت به سرمایه ثبت شده آن و بدهی‌های جاری شرکت بر دارایی‌های جاری به مراتب فزونی داشته و اقساط تسهیلات مالی به موقع پرداخت نشده که منجر به تحمیل جرایم مضاعف شده است. این شرکت به دلیل تحریم‌های اقتصادی در تامین قطعات مورد نیاز کامیون ناکام بوده و نتوانسته تعهدات خود را درمورد واگذاری کامیون‌ها محقق کند. از این روبه منظور برون‌رفت از وضعیت موجود، اقداماتی از جمله واگذاری محصولات جایگزین به مشتریان طرح‌های خودروهای فرسوده و واردات خودروهای دست دوم جهت ایفای تعهدات مشتریان درحال انجام است. طرح جایگزینی خودروهای فرسوده قرارداد سه‌جانبه‌ای است که بین شرکت سایپادیزل با سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت و سازمان حمل و نقل جاده‌ای در سال 1396 منعقد و مبلغ یارانه اسقاط با خودروهای فرسوده از جانب سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت تعیین و به شرکت اعلام می‌شود.
با وجود اینکه بیان می‌شود ناتوانی شرکت در انجام تعهدات ناشی از تحریم‌ها و عدم توانایی در واردات قطعات مورد نیاز بوده، صورت‌های مالی منتشر شده برای 6ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد واردات قطعات از شرکت‌های دانگ فنگ، فوتون و ولوو همچنان ادامه دارد. در جدول معادل ارزی خرید‌های خارجی شرکت به تفکیک شرکت‌های تامین‌کننده آورده شده است.
افزایش درآمدهای عملیاتی
طبق صورت‌های مالی تلفیقی برای 6ماه نخست امسال، درآمدهای عملیاتی سایپادیزل با افزایش 228درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به حدود 5هزار و 538میلیارد ریال رسیده است. درآمدهای عملیاتی این شرکت از فروش339دستگاه کامیونت فوتون 5/ 8تن، 112دستگاه کامیونت فوتون 6تن بدون خواب و 102دستگاه کامیونت فوتون 6تن خوابدار در کنار فروش انواع کامیون ولوو و سایر موارد فروش‌رفته محقق شده است. از نظر ارزش فروش نیز کامیونت فوتون 5/ 8تن با حدود 2هزار و 553میلیارد ریال بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.
این شرکت برای تحقق درآمدهای عملیاتی خود، حدود 5هزار و 86میلیارد ریال هزینه کرده است که مواد مستقیم مصرفی، حقوق و دستمزد، هزینه‌های فروش، عمومی و اداری و هزینه کاهش ارزش دریافتنی‌ها بیشترین سهم را در این عنوان داشته‌اند.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، عنوان هزینه‌های مالی شرکت است. این شرکت در 6ماه نخست سال جاری حدود 873 میلیارد ریال هزینه تسهیلات دریافتنی از بانک‌ها، هزینه جریمه تاخیر و کارمزد بانکی داشته که نسبت به یک هزار و 872میلیارد ریال در مدت مشابه سال قبل با کاهش 53درصدی روبه‌رو شده است. این میزان کاهش در هزینه‌های مالی برای شرکت بسیار قابل توجه است و امید می‌رود با تداوم در بهبود وضعیت بدهی‌ها، شرکت در آینده بتواند ریسک‌های خود را کاهش دهد. اما همان‌طور که حسابرس برآن تاکید دارد، با عدم پرداخت به موقع اقساط تسهیلات دریافتی، شرکت از این منبع با هزینه اضافی روبه‌رو است که بازدهی فعالیت‌های شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سودسازی زیر سایه فروش دارایی‌ها
بررسی صورت‌های مالی منتشر شده برای 6 ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد شرکت سایپا دیزل با افزایش 228درصدی در درآمدهای حاصل از فعالیت اصلی و سایر درآمدهای عملیاتی توانست در مجموع 621میلیارد ریال سود عملیاتی شناسایی کند. این عدد با احتساب 6هزار و 350میلیارد ریال درآمدهای شناسایی شده از طریق فعالیت‌های غیر عملیاتی، سود خالص شرکت را به 5هزارو 586میلیارد ریال رسانده است. بر این اساس شرکت توانست بعد از چند سال فعالیت‌های زیان‌ده، به سود‌دهی برسد که بسیار قابل توجه است، اما با نگاهی جزئی‌تر به صورت‌های مالی منتشر شده مشخص می‌شود بخش عمده این سودسازی مربوط به فروش دارایی‌ها از جمله فروش زمین و ساختمان شرکت رنا و سایر دارایی‌های ثابت مشهود و اقلام دریافتی از بانک پارسیان بوده است. از این رو تداوم روند سودسازی شرکت در آینده مبهم است.
در مورد فروش زمین و ساختمان مذکور باید توجه داشت که طی دوره مالی جاری زمین و ساختمان دفتر مرکزی شرکت به موجب تفاهم‌نامه بین شرکت‌های سرمایه‌گذاری سایپا، سایپا و سایپادیزل، بدون انجام مزایده و بر اساس قیمت پایه گزارش کارشناسی رسمی دادگستری به مبلغ حدودی 4هزار و 380میلیاردریال به شرکت لیزینگ رایان سایپا (اشخاص وابسته) به فروش رسیده و سپس طی قرارداد اجاره با اجاره ماهانه 11میلیارد ریال، ملک مذکور از شرکت لیزینگ رایان سایپا اجاره شده است. به بیان دیگر شرکت دارایی‌های ثابت خود را فروخته و در سال‌های آتی نه تنها از محل این دارایی‌ها بازدهی نخواهد داشت، بلکه ملزم به پرداخت هزینه اجاره بها خواهد شد که از این طریق شرکت متحمل ریسک‌های بالای عملیاتی خواهد بود.
و در آخر، با احتساب سود خالص شناسایی شده در 6 ماه نخست سال جاری، مجموع زیان انباشته شرکت به حدود 17هزار و 301میلیارد ریال می‌رسد که نسبت به پایان سال 99، به مقدار 26درصد بهبود داشته است.
