نقش مهندسی مالی در شرکت‌ها
قدرت پالایش‌گری مهندسی مالی
مهندس مالی خبره می‌تواند با اطلاعات واقعی و تحلیل‌های درست و منطقی، پروژه‌های غیراقتصادی و زیان‌ده را پالایش کرده و پروژه‌های اقتصادی و پربازده را شناسایی و انتخاب کند و در اجرای پروژه‌های سودآور، نظارت دقیق و موثر به عمل آورد. از آنجاکه شرکت‌ها در طول حیات اقتصادی خود در زمینه تولید و فروش، دستخوش تغییر و تحولات داخلی و خارجی می‌شوند، لذا مهندس مالی مجرب این توانایی را دارد تا فرصت‌ها و تهدیدها را شناسایی کرده و متناسب با شرایط و وضعیت اقتصادی کشور، نقش موثر خود را ایفا کند که اگر به کارکرد این نقش‌ها توجه کنیم، درمی‌یابیم که شباهت زیادی با کارکرد قوانین حرکتی نیوتن دارد. همان طور که در قوانین نیوتن، برای به حرکت درآوردن جسم، نیاز به وارد کردن نیرو به جسم است، در چرخه حیات اقتصادی شرکت نیز، برای به حرکت درآوردن چرخ تولید، نیاز به تامین منابع مالی و سرمایه درگردش است.
انطباق مهندسی مالی با قوانین نیوتن
طبق قانون اول نیوتن، تا زمانی که (در خلأ) به جسم نیرویی وارد نشود، اگر جسم ثابت باشد، همچنان ثابت باقی می‌ماند و چنانچه در حال حرکت باشد، با شتاب صفر به حرکت (روند) خود ادامه می‌دهد. در چرخه حیات اقتصادی شرکت‌ها، زمانی که یک شرکت به تکامل می‌رسد و از فروش و نرخ سودآوری مطلوبی برخوردار می‌شود، تمایل پیدا می‌کند تا به روند خود ادامه دهد و وضعیت موجود را حفظ کند، این وظیفه مهندس مالی است که با بررسی روند تاریخی وضعیت گذشته و تجزیه و تحلیل وضعیت فعلی بازار پول و سرمایه، برای حفظ ثبات اقتصادی، نظارت و کنترل لازم را به عمل آورد تا روند موجود شرکت حفظ شود.
اما شرکت‌ها همیشه در وضعیت رشد و تکامل قرار ندارند و گاهی بر اثر شوک‌های اقتصادی سینوسی وارد بر شرکت یا تصمیمات نادرست برخی از مسوولان و مدیران، در وضعیت افول و کسادی قرار می‌گیرند که در این شرایط، وظیفه مهندس مالی، اصلاح فرآیندها، بهینه‌سازی تولید و هدایت منابع برای رشد و تحول شرکت است. طبق قانون دوم نیوتن، چنانچه به جسم ثابت، نیرویی وارد شود، جسم به حرکت در‌می‌آید یا اگر درحال حرکت باشد، از مسیر خود خارج می‌شود یا بر سرعت آن افزوده می‌شود. بنابراین، رشد (شتاب) شرکت تصادفی نیست و به میزان تزریق منابع مالی و کارکرد شرکت بستگی دارد. در شرایطی که شرکت به رشد و توسعه اقتصادی نیاز دارد، وظیفه مهندس مالی شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، کنترل بر هزینه‌های زائد و غیرضروری، استفاده کامل از ظرفیت‌های موجود و یافتن راه‌های نوین و خلاقانه برای تامین مالی است تا میزان تولید، فروش و سودآوری شرکت افزایش یابد.
رویکرد تحلیلی ـ سیستمی مهندسی مالی
رویکرد و نگرش مهندسی مالی، نگرش تحلیلی ـ سیستمی است که به تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری راهبردی یا تاکتیکی منجر می‌شود. نگرش تحلیلی، به مهندس مالی کمک می‌کند تا با استفاده از مدل‌های ریاضی، شبیه‌سازی، تحلیل تکنیکال و آنالیز حساسیت، بر ورودی و خروجی سیستم نظارت کرده تا منابع و مصارف شرکت متعادل شود. نگرش سیستمی، به مهندس مالی جهت می‌دهد تا کل فعالیت شرکت (ورودی، خروجی، پردازش و بازخورد) را مورد ارزیابی و نظارت قرار دهد. نظارت بر ورودی سیستم، مانند نظارت بر تامین مواد اولیه، شیوه پرداخت دستمزد و پاداش بهره‌وری و سربار تولید، موجب می‌شود تا هزینه تولید کاهش یابد. نظارت بر پردازش سیستم، سبب می‌شود تا تخصیص منابع و اولویت‌بندی فعالیت‌ها به شکل درست و منطقی صورت گیرد و برای تامین نقدینگی، مطلوب‌ترین ترکیب بین دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) و برای کاهش ریسک در بورس و بازار سهام، بهترین ترکیب سبد سرمایه‌گذاری سهام یا پورتفولیو (portfolio) صورت گیرد. نظارت بر خروجی سیستم، موجب می‌شود تا میزان خروجی مطلوب، به حداکثر و خروجی نامطلوب مثل ضایعات، به حداقل برسد و بالاخره، نظارت بر بازخورد یا فیدبک، به مهندس مالی کمک می‌کند تا فرآیندها و شاخص‌های ارزیابی به درستی ایجاد شود و عملکرد شرکت با شاخص‌ها مورد ارزیابی قرار گیرد تا خطاها و انحرافات شناسایی شود و با اقدامات اصلاحی، هزینه‌های غیرضروری و غیرعملیاتی شرکت کاهش و سود شرکت افزایش یابد.
سه هدف طلایی مهندسی مالی
بنابراین، مهندس مالی به سه هدف طلایی شامل کمینه‌سازی هزینه‌ها، بهینه‌سازی کیفیت و بیشینه‌سازی سود توجه و تاکید دارد و برای رسیدن به این سه هدف ارزشمند از تحلیل‌های آماری، تکنیک‌های تحلیل ارزش، متدولوژی‌های پیشگیرانه، مدل‌های اقتصادسنجی و مدل‌های ریسک‌سنجی استفاده می‌کند.
نقش کاتالیزور مهندسی مالی
مهندس مالی در افزایش بهره‌وری، نقش کاتالیزور (سرعت‌دهنده و تسریع‌کننده) را برعهده دارد. مهندس مالی با کنش و واکنش منطقی و به موقع، مسیر فعالیت‌های تولیدی و تجاری را برای دستیابی به سود مورد انتظار هموار می‌سازد تا کل سیستم بتواند در جهت تعادل قرار بگیرد و عملکرد مطلوبی داشته باشد و براین اساس، برای جلوگیری از وقوع تخلف، تقلب و فساد مالی، از فرآیندهای کنترل‌کننده و پیشگیرانه و برای تامین مالی شرکت و وصول به موقع درآمد، از فرآیندهای تسهیل‌کننده و بهینه استفاده می‌کند.
ارزیابی مهندسی مالی در پروژه‌ها
مهندسی مالی، در ارزیابی طرح‌ها و پروژه‌ها نقش کلیدی دارد. ارزیابی که توسط مهندس مالی صورت می‌گیرد، فقط ارزیابی مالی درآمدها ـ هزینه‌ها و بررسی پارامترهای مالی مانند نرخ بازگشت سرمایه (ROI)، ارزش فعلی خالص (NPV) و نرخ بازده داخلی (IRR) نیست، بلکه، شامل ارزیابی‌های اقتصادی مانند تاثیر اجرای طرح یا پروژه در رفع نیازهای اساسی مردم، میزان اشتغال‌زایی، ارزش‌آفرینی و ارزآوری برای کشور نیز است که باید مورد توجه قرار گیرد. از مجموعه مباحث نتیجه می‌گیریم، مهندس مالی مجرب با استفاده از تکنیک‌های تحلیل ارزش و مدل‌های اقتصادسنجی و ریسک‌سنجی این توانایی را دارد که به صورت نظام‌مند و هدفمند پروژه‌های غیرمنطقی و زیان‌ده را از پروژه‌های منطقی و پربازده شناسایی و غربال‌گری کرده تا از درستی تصمیمات در زنجیره ارزش اطمینان حاصل کند. براین اساس، در جهت دستیابی به سود مورد انتظار و تقویت و تثبیت شرکت‌ها، توصیه می‌شود، دانشجویان در پایان‌نامه‌ها و رساله‌های خود با هدایت و راهنمایی استادان، درباره نقش مهمی که مهندسی مالی می‌تواند در رشد تولید ناخالص ملی و اشتغال‌زایی و کاهش تورم و بیکاری داشته باشد، تحقیق و پژوهش کنند تا به یافته‌های ارزنده و شگفت‌انگیز برسند.
