با بوتان ران محقق شد
توسعه حملونقل بزرگ‌مقیاس هوشمند جاده‌ای کالا
همچنین با توجه به اینکه ۸۰ درصد از ناوگان کشور خودمالک است و تنها ۷ درصد ناوگان متعلق به شرکت‌های حملونقل است، بخش غالب رانندگان کشور در قالب شرکتی فعالیت نمی‌کنند و زمان و انرژی زیادی از آنها صرف پیدا کردن بار می‌شود. همچنین نبود فرآیند مشخص برای دریافت بار موجب می‌شود رانندگان بخش قابل‌توجهی از کرایه خود را به واسطه‌های غیرضروری پرداخت کنند. اقتصاد حملونقل کالا، هنوز عناصر و بخش‌های غیررسمی و پنهان زیادی دارد که در نهایت به ضرر صاحبان کالا و رانندگان تمام می‌شود.
در این بین برخی شرکت‌ها تلاش دارند بخشی از این صنعت را ساماندهی کنند؛ شرکت حملونقل بوتان ران به‌عنوان اولین شرکت در کشور توانست مجوز حملونقل بزرگ مقیاس هوشمند جاده‌ای کالا را با هدف افزایش بهره‌وری و تسریع در چرخه حمل کالا، استفاده از ظرفیت‌های کشور در حوزه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی فرآیند حمل کالا از سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای کشور دریافت کند.
شرکت بوتان ران از سال ۱۳۷۴ و به پشتوانه و اعتبار گروه بوتان (بنیان‌گذار صنعت گاز مایع) شروع به ارائه خدمات حملونقل داخلی و بین‌المللی کرد و در زمینه پروژه‌های حملونقل کالای اساسی، کالای عمومی، گاز مایع، فرآورده‌های پتروشیمی و نفتی و در شیوه‌های جاده‌ای و ریلی فعال بوده است.
بوتان ران با مالکیت بیش از ۱۲۰ دستگاه ناوگان ملکی و ۳۰۰ دستگاه انواع بارگیر تخصصی، بیشترین سهم بازار حمل گازهای تحت فشار را در کشور به خود اختصاص داده است. این شرکت طی سالیان اخیر به‌صورت متمرکز وارد بازار حمل کالای عمومی و بالاخص کالای اساسی شده و تاکنون پروژه‌های مهمی در این زمینه با شرکت‌هایی مانند بازرگانی دولتی ایران، پشتیبانی امور دام و سازمان خدمات حمایتی کشاورزی انجام داده است.
در همین راستا با بابک بقایی، دانش‌آموخته دانشگاه مریلند آمریکا در رشته برنامه‌ریزی حملونقل و کارشناس ارشد توسعه کسب و کار شرکت بوتان ران، درباره اثرات این شرکت‌ها بر صنعت حملونقل کالای کشور گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید.
چرا شرکت بوتان ران برای دریافت این مجوز حملونقل هوشمند بزرگ‌مقیاس اقدام کرد؟
بوتان ران از جمله شرکت‌های حمل‌و‌نقلی است که همواره با انجام مطالعات بازار گسترده سبد خدمات خود را گسترش داده است. به‌واسطه همین مطالعات برنامه‌ریزی برای ورود به حمل کالای عمومی و کالای اساسی در دستور کار قرار گرفت و مشاوران خبره داخلی و خارجی به کار گرفته شدند. از آنجا که راه پیشرفت در صنعت حملونقل توسعه نیروی انسانی و ارائه راهکارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات است، بر این پایه مطالعات استراتژی اصلی بوتان ران در سال‌های اخیر حرکت به سمت هوشمندسازی و اتوماسیون فرآیندهای حمل در حد استانداردهای جهانی بوده است. شرکت بوتان ران در سال ۱۳۹۶ موفق به پیاده‌سازی سیستم تخصیص منابع سازمانی(ERP) شد. همچنین بیش از ۲۰ سال است که ناوگان ملکی بوتان ران به‌وسیله نرم‌افزارهای ردیابی ناوگان کنترل و مانیتور می‌شوند.
از سوی دیگر در سابقه ۶۰ ساله گروه بوتان نیز این نگاه و سیاست همیشه وجود داشته است که از کسب و کارهای مبتنی بر نوآوری و تکنولوژی‌های روز دنیا حمایت شود. در این زمینه نیز پس از بررسی‌های گسترده از میان بازارگاه‌های موجود، شرکت آسان بار انتخاب شد تا شرایط برای کسب این مجوز فراهم شود.
یکی دیگر از برنامه‌های اصلی بوتان ران در سالیان اخیر تشکیل باشگاه رانندگان در راستای ارائه خدمات رفاهی و مالی به آنها بوده است. با رشد و مقیاس‌پذیری شرکت‌های حملونقل بزرگ‌مقیاس هوشمند، می‌توان خدمات متنوعی را برای رانندگان در زمینه تامین و خرید ناوگان، تامین قطعات، خدمات رفاهی در زمان اسکان رانندگان و... ارائه کرد. این طرح نیز با دریافت این مجوز با جدیت دنبال خواهد شد.
شرکت حملونقل بزرگ‌مقیاس هوشمند چیست و دلیل ابلاغ دستور‌العمل فعالیت این شرکت‌ها چیست؟
کمبود شرکت‌های بزرگ و توانمند حملونقل در کشور باعث شده است سطح سرویس‌دهی و رضایتمندی مشتریان نیز در این صنعت فاصله قابل‌توجهی با استانداردهای جهانی داشته باشد. در ایران هنوز امکان ارائه خدماتی مانند رهگیری و ردیابی کالا یا ارائه خدمات لجستیک مانند انبارداری و بسته‌بندی کالا بسیار محدود و نادر است. در واقع خدمات حمل به جابهجایی کالا از نقطه الف تا ب محدود شده است و دیگر خدمات زنجیره تامین کالا هر کدام جداگانه و با بهره‌وری و کارآیی پایین صورت می‌پذیرد.
از سوی دیگر با توسعه فناوری اطلاعات و ظهور استارت‌آپ‌ها و اپلیکیشن‌ها در حوزه حملونقل مسافر، این مساله در تمام دنیا نیز وجود داشت که آیا مشابه این تحولات در بخش حملونقل کالا نیز امکان‌پذیر است یا خیر؟ با توجه به این معضلات و ورود موفقیت آمیز استارت‌آپ‌ها به حوزه حملونقل مسافری درون شهری، سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای در سال ۱۳۹۶ ضوابط فعالیت بازارگاه‌های الکترونیکی حملونقل جاده‌ای کالا را تدوین کرد.
هدف از تشکیل چنین بازارگاه‌هایی در درجه اول ایجاد سالن‌های اعلام بار به‌صورت مجازی و غیرمتمرکز بود. این بازارگاه‌ها پلت‌فرمی بودند که می‌توانستند در جذب ناوگان برای شرکت‌های حملونقل نقش مهمی ایفا کنند و از سوی دیگر رانندگان در هر نقطه از کشور برای جذب بار به آنها مراجعه کنند. مشکل این پلت‌فرم‌ها اما این مساله بود که نمی‌توانستند به‌صورت مستقیم به صاحبان بار خدمات ارائه کنند و دارای دانش فنی و عملیاتی شرکت‌های حملونقل نبودند. با شناسایی این مشکل سازمان در سال ۱۳۹۸ آیین‌نامه شرکت‌های حملونقل بزرگ مقیاس هوشمند را تدوین کرد و در این آیین نامه بازارگاه‌ها را در کنار شرکت‌های حملونقل سراسری توانمند قرار داد.
شرکت‌های حملونقل توانمند و سراسری در کنار بازارگاه‌ها می‌توانند از هر نقطه کشور بارنامه صادر کنند و خدمات بیشتری مانند ردیابی و رهگیری کالا به صاحبان کالا ارائه دهند. تشکیل چنین شرکت‌هایی آغاز حرکت صنعت حملونقل ایران به سوی هوشمند شدن و استانداردهای جهانی است.
زیرساخت‌های لازم برای هوشمند شدن و افزایش بهره‌وری حملونقل کالا در ایران چیست؟
مهم‌ترین زیرساخت امکان صدور بارنامه الکترونیکی است و بدون صدور آن امکان شرکت حملونقل هوشمند بزرگ مقیاس عملیاتی نیست. نکته اصلی این است که نیازی به مراجعه فیزیکی راننده به شرکت حملونقل برای تحویل بارنامه کاغذی نباشد. به غیر از مشکلات و هزینه‌های بارنامه کاغذی، این فرآیند رفت و آمدهای غیرضروری زیادی نیز ایجاد می‌کند.
خوشبختانه در حال حاضر زیرساخت‌های اطلاعاتی برای تحقق این امر در سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای موجود است و تنها نیاز است دیگر نهادهای نظارتی نیز با ایجاد یک سامانه یکپارچه کنترل‌های لازم را از طریق بارنامه الکترونیکی فراهم کنند.
وجود شرکت‌های حملونقل هوشمند بزرگ‌مقیاس چگونه می‌تواند بازار حمل کالا را در ایران تغییر دهد؟
شاید بتوان تاثیرات این مجوز را از نگاه سه بازیگر اصلی صنعت حمل کالا در ایران (صاحب کالا، شرکت حملونقل و راننده) و همچنین از دیدگاه ملی به‌طور خلاصه مورد بررسی قرار داد.
از نگاه صاحبان کالا این امر به بهبود شفافیت امور جابهجایی کالا، افزایش سرعت دسترسی به ظرفیت حمل، بهبود کیفیت خدمات به دلیل مباحث امتیازدهی و ارزیابی خدمات، پایین آمدن هزینه تمام شده حمل به دلیل حذف واسطه‌ها و افزایش قابلیت اطمینان حمل بار به دلیل دسترسی گسترده به ناوگان حمل و همکاری با شرکت حملونقل معتبر با رعایت کلیه موارد قانونی و مالیاتی منجر می‌شود.
در همین حال از نگاه رانندگان این شرکت‌ها موجب یافتن بار بیشتر و سریع‌تر، افزایش درآمد، کاهش زمان توقف در مقصد به دلیل امکانات ردیابی و هشدار به صاحب کالا، کاهش اتلاف زمان برای مراجعه به پایانه‌ها و صف‌های طولانی جلو کارخانه‌ها یا معادن کالا، حذف واسطه‌های زائد، شفاف‌سازی مالی معاملات و دریافت تسهیلات مالی و رفاهی از شرکت حمل به واسطه حضور در باشگاه رانندگان شرکت حملونقل می‌شوند.
از سوی دیگر از نگاه شرکت‌های حملونقل نیز امکان تمرکز بیشتر روی نیازهای صاحبان کالا، شفاف‌سازی عملکرد شرکت‌ها و کمک به رده‌بندی و غربال شدن شرکت‌های توانمند، داشتن ابزارها و محیط کاری پیشرفته‌تر و حرفه‌ای‌تر، امکان تامین کامیون سریع‌تر و مطمئن‌تر برای صاحب کالای خود، داشتن کنترل بیشتر بر رانندگان به واسطه همکاری انحصاری راننده با شرکت حملونقل بزرگ مقیاس هوشمند ایجاد می‌شود.
نگاه دیگری که فراصنفی است و ابعاد ملی دارد نیز تاکید می‌کند که این تغییرات منجر به بهبود بهره‌وری صنعت حملونقل، ایجاد شرکت‌های بزرگ و فناوری محور، امکان تعامل بهتر با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، بهبود ایمنی و امنیت به دلیل شفاف‌سازی، حذف واسطه‌های زائد که ارزش افروده‌ای برای اقتصاد کشور ندارند و در پایان کاهش اثرات زیست‌محیطی به دلیل کاهش پیمایش خالی ناوگان حمل خواهد شد.
