مدیرعامل سیمان «سامان غرب» عنوان کرد
حمل‌ونقل؛ پاشنه آشیل صنعت سیمان
ورشکستگی در کمین صنعت سیمان
صنعت سیمان که از ابتدای دهه ۸۰ شاهد سرمایه‌گذاری عظیم مالی بود و ارزش مجموع کارخانه‌های آن حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان است، به اشکال مختلف دچار مشکل شده و بی‌شک اگر وضعیت با همین منوال پیش برود، ورشکستگی برخی تولیدکنندگان غیرقابل‌اجتناب خواهد بود. حتی در شرایطی که صنایع مختلف به دلیل جهش نرخ ارز در برابر ریال رو به صادرات آوردند تا از این تهدید برای خودشان فرصت ایجاد کنند، اما در صنعت سیمان این اتفاق رقم نخورد، چرا که قیمت‌های صادراتی تابعی از قیمت‌های داخلی است، در حالی که هر تن سیمان در بازار جهانی به قیمت حدود ۷۰ دلار خرید و فروش می‌شود.
ارزان‌فروشی؛ بازی چند سر باخت
حال باید دید که ارزانی بی‌رویه سیمان چه تاثیری در کشور ایجاد کرده و اصولا با چه هدفی انجام می‌شود. دولت مدعی است که گران شدن سیمان باعث افزایش قیمت مسکن می‌شود، این در حالی است که سهم سیمان از هزینه‌های ساخت کمتر از یک‌درصد است، در حالی که پرمصرف‌ترین مصالح در ساختمان‌سازی به شمار می‌رود. نکته دوم اینکه در تمام سال‌هایی که ارزان‌ترین و در عین حال باکیفیت‌ترین سیمان جهان در اختیار سازندگان بوده، قیمت مسکن همواره رکوردهای قیمتی ثبت کرده و با این تفاسیر افزایش قیمت مسکن ربطی به ارزانی و گرانی سیمان ندارد، بلکه در دسته‌بندی متغیرهای تاثیرگذار رتبه سیمان شاید به بالای ۵۰ برسد. جالب اینکه هیچ کدام از مصالح و کالاهای ساختمانی از کاشی و سرامیک تا کلید و پریز توسط دولت قیمت‌گذاری نمی‌شوند. پس نه خریدار مسکن که این روزها باید گزینه خانه‌دارشدن را به خاطر جهش قیمت‌ها از لیست برنامه‌های زندگی خود حذف کند، منتفع می‌شود و نه تولیدکننده‌ای که با هزار امید و آرزو برای راه‌اندازی یک واحد سیمانی حداقل ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است، چرا که بازگشت سرمایه به گفته کارشناسان در صنعت سیمان چنانچه نرخ دلار تا صدها سال دیگر از ۲۵ هزار تومان فراتر نرود، حدود ۱۵۰ سال طول می‌کشد و این یعنی بازی چند سر باخت.
شهریار گراوندی، مدیر عامل سیمان «سامان غرب» با بیان اینکه مشکل برق و گاز تولیدکنندگان سیمان مرتفع شده و تولید به روال عادی برگشته است، می‌گوید: معمولا قطع برق در تابستان اتفاق می‌افتد اما امسال برای اولین بار بود که در فصل زمستان با مشکل قطع برق مواجه شدیم با این وجود از ۲۱ بهمن محدودیت‌های برق و گاز رفع شده و تولید به حالت عادی برگشته است. وی با اشاره به اینکه «سامان غرب» توانسته در یک دهه اخیر فراتر از استانداردهای جهانی تولید کند، می‌افزاید: خوشبختانه با برنامه‌ریزی درست و استفاده از پتانسیل‌های موجود همواره جزو دو صادر کننده برتر کشور بوده‌ایم و چنانچه برجام به نتیجه برسد، انتظار صادرات بیشتری داریم. در سال ۹۸ حدود یک میلیون تن صادرات داشتیم و امسال هم به‌رغم قطع برق و گاز تا ابتدای اسفند ماه حدود ۸۰۰ هزار تن صادرات داشته‌ایم که امیدواریم در یک ماه پایانی بتوانیم رکورد سال گذشته را تکرار کنیم.
نگرانی از سال ۱۴۰۰
گراوندی در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه در رسیدن به اهداف و چشم‌اندازهای ترسیم شده برای سال ۹۹ موفق بودید، می‌گوید: با توجه به قطع همزمان برق و گاز و از طرفی قیمت بالای مازوت و البته هزینه‌های سرسام‌آور حمل‌ونقل، تا حدودی از چشم‌اندازها فاصله گرفتیم، اما با این وجود تا پایان سال به ۹۰ درصد برنامه تعیین شده می‌رسیم، اما مساله اصلی سال ۱۴۰۰ است که چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای برای صنعت سیمان با ادامه این شرایط ندارد. قطعا در سال آتی به طور معمول تورم عمومی افزایش خواهد یافت و اگر آزادسازی قیمت‌ها اتفاق نیفتد، بخش زیادی از صنعت به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل در می‌آید. متاسفانه سیمان در کشور ما نه تنها افزایش قیمت نداشته، بلکه به شدت ارزان شده است. در سال ۸۶ قیمت هر تن سیمان در کشور بر اساس نرخ ارز حدود ۳۶ دلار بود و اکنون به حدود ۱۱ دلار رسیده است در حالی که ۷۰ درصد هزینه تولید سیمان با تورم و نرخ ارز، افزایش داشته است؛ این وضعیت را شاید در هیچ صنعت دیگری نتوان پیدا کرد.
معضل حمل و نقل
مدیرعامل سیمان سامان غرب در مورد افزایش قیمت سیمان در بازار تصریح می‌کند: توقف تولید کارخانه‌ها و کمبود سیمان در بازار به شدت روی جهش قیمت‌ها موثر بود و با وجود اینکه شرکت‌ها با حداکثر توان تولید می‌کنند، اما هزینه‌های حمل ممکن است در ادامه مانع از بازگشت بازار به روال سابق شود. به هر حال با توجه به استهلاک بالای ناوگان حمل و نقل راننده‌ها سراغ کالاهایی می‌روند که حمل آنها از صرفه اقتصادی بالایی برخوردار باشد و با توجه به حجم و وزن سیمان، حمل و نقل پاشنه آشیل بازار در ماه‌های آتی خواهد بود. نکته دیگر اینکه افزایش هزینه تعمیرات کارخانه‌ها به دلیل بالا رفتن نرخ ارز و از طرفی سرکوب شدید قیمتی سیمان باعث شده تا امکان سرویس کارخانه وجود نداشته باشد و همین امر باعث وقفه در تولید و متعاقب آن افزایش هزینه‌ها شود.
وی با انتقاد از طرح برخی موضوعات مانند تاثیر سیمان بر گرانی مسکن خاطرنشان می‌کند: به‌رغم اینکه در دهه ۸۰ سیمان مانند فولاد در مسیر درست خود حرکت می‌کرد و قیمت آن حدود یک هفتم فولاد بود، اما متاسفانه سرکوب قیمتی باعث شده تا امروز این نسبت به یک چهلم برسد. تمام حرف مسوولان هم این است که سیمان باعث افزایش هزینه‌های ساخت و در نتیجه گرانی مسکن می‌شود در حالی که برخلاف گذشته که گفته می‌شد سهم سیمان یک درصد از هزینه‌های ساخت است، اکنون این سهم حتی به نیم درصد رسیده است. در واقع سیمان از خاک و گچ هم ارزان‌تر است و حتی بر اساس محاسبات صورت گرفته هزینه کلید و پریز یک واحد مسکونی از هزینه سیمان آن گران‌تر تمام می‌شود.
گراوندی با اشاره به اینکه به‌رغم مشکلات اخیر هیچ‌گونه تعدیل نیرویی نداشته‌ایم، می‌افزاید: هدف ما ایجاد اشتغال و رونق تولید است اما چنانچه این وضعیت ادامه پیدا کند مجبور به تعدیل نیرو هستیم چون در این صورت درآمدی برای پرداخت به پرسنل نداریم. متاسفانه سازمان حمایت بدون توجه به هزینه‌های استهلاک و همچنین ارزش روز کارخانه، سودآوری تولیدکنندگان سیمان را تعیین می‌کند در حالی که این سودها واقعی نیست، کما اینکه بازگشت سرمایه در صنعت سیمان عملا غیر ممکن است. اعتقاد دارم تجدید ارزیابی باید در صنعت سیمان اتفاق بیفتد و در صورت‌های مالی ثبت شود، چرا که سرمایه واقعی به روز شده برای هر واحد در صورت‌های مالی وجود نداشته و همین امر سبب می‌شود که قیمت‌های تمام شده سیمان غیر واقعی شود. قرار بود بر اساس تورم قیمت سیمان هم افزایش یابد، اما سال‌ها این اتفاق نیفتاد و امسال با این حجم از تورم و مشکلات، ۲۰ درصد اجازه افزایش قیمت دادند که آن هم با توجه به توقف تولید در فصل زمستان به خاطر قطع برق و گاز عملا خنثی شد.
وی با اشاره به اینکه دولت همین امروز هم عنوان می‌کند که کار قیمت‌گذاری به عهده تولیدکنندگان است، اظهار کرد: وزیر صمت در جلسه‌ای که با هیات‌مدیره انجمن داشتند، عنوان کردند که باید قیمت‌گذاری سیمان بر اساس عرضه و تقاضا انجام شود، اما از سوی دیگر شاهد رویه متفاوت در سازمان حمایت هستیم. قطعا چنانچه در سال آینده قیمت سیمان از حالت دستوری خارج نشود، باید منتظر اتفاقات ناگواری برای این صنعت باشیم.
سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری صنعت سیمان
مدیرعامل سیمان سامان غرب با اشاره به اینکه مجموع سرمایه صنعت سیمان کشور ۱۰ میلیارد دلار است، ادامه می‌دهد: بیش از ۱۰۰ هزار نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم در صنعت سیمان اشتغال دارند و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم باید برای این صنعت آسیب‌دیده فکر چاره باشند. حال و روز صنعت سیمان مانند خودرویی است که با جابه‌جایی مسافر مخارج خانواده را تامین می‌کند. این خودرو چنانچه برای تعمیر و نگهداری آن اقدام نشود، در نهایت دچار مشکل بزرگ‌تری می‌شود و حتی ممکن است برای همیشه از رده خارج شود. طبق همین مثال چنانچه این خودرو بهینه‌سازی نشود، آلودگی زیست محیطی ایجاد می‌کند و صنعت سیمان هم به دلیل ضعف بنیه مالی توانایی بهینه کردن و تعمیرات خود را ندارد.
گراوندی در مورد تولید سیمان‌های مدرن می‌گوید: برای اینکه سیمان‌های جدید به بازار بیایند علاوه بر اینکه باید ذائقه مصرف‌کنندگان را با فرهنگ سازی تغییر دهیم، نیازمند سرمایه‌گذاری هستیم که در شرایط حاضر به دلیل مشکلات مالی این امکان فراهم نیست. در واقع مشکلات مالی روی همه برنامه‌ها و طرح‌های صنعت سیمان سایه افکنده است.
