مدیرعامل شرکت سمند ریل در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» مطرح کرد
زمان‌بندی حرکت قطار باری برای اولین بار
اشاره کردید که سمندریل علاوه بر حمل محموله‌های شرکت ایران‌خودرو در حال ارائه خدمت به شرکت‌های دیگری نیز هست. لطفا بفرمایید آن شرکت‌ها در چه زمینه‌هایی فعال هستند؟
در سال ۹۴ با افزودن خدمات حمل‌ونقل جاده‌ای به سبد خدمات قابل‌ارائه، سمندریل از یک شرکت تک‌وجهی و صرفا حمل‌ونقل ریلی به یک شرکت چندوجهی تبدیل و در سال ۹۵ پختگی کامل در این زمینه حاصل شد. ورود به عرصه حمل‌ونقل جاده‌ای بر اساس خردی است که در سایه قریب به دو دهه فعالیت در زمینه ریلی به دست آمده و برای رفع نقص عدم پوشش کافی شبکه ریلی کشور و ایجاد امکان توزیع مویرگی محموله‌های مشتریان صورت پذیرفته است و اذعان شرکت راه‌آهن بر موفقیت شرکت‌هایی که امکان تکمیل سبد خدمات خود را با خدماتی از قبیل حمل‌ونقل جاده‌ای و انبارداری دارند، موید این موضوع است.
از سال ۹۶ بر اساس برنامه و استراتژی پنج ساله تدوین‌شده، خدمات انبارداری و تخلیه و بارگیری انواع کالا به سبد خدمات مجموعه اضافه شد و امروز که در سال ۹۹ در خدمت شما هستیم چیزی بالغ بر ۹ هکتار فضای انبارش و بارانداز در مجموعه بندر خشک آپرین در اختیار داریم.
سمند ریل در زمینه حمل بین‌المللی و فورواردی نیز فعال بوده و حمل پنج رام قطار مستقیم از چین برای ایران‌خودرو و سایر شرکت‌های معتبر داخلی جزو تجربیات موفق مجموعه در این زمینه است.
موارد مذکور سطح خدمات ماست که در درجه اول متعلق به گروه صنعتی ایران‌خودرو و در خدمت کاهش بهای حمل و لجستیک گروه است. پس از حضور آقای دکتر مقیمی، به‌عنوان مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو، توجه ویژه‌ای به مقوله حمل ریلی محموله‌ها شد. ماحصل این امعان نظر، عقد تفاهم‌نامه‌ای بین راه‌آهن جمهوری اسلامی‌ایران و ایران‌خودرو با نمایندگی سمندریل مبنی بر افزایش حجم فعالیت‌های لجستیک ایران‌خودرو بر پایه حمل‌ونقل ریلی بوده است.
با توجه به تکلیف ارائه‌شده از سوی گروه صنعتی ایران‌خودرو مبنی بر توسعه بازار و اینکه حیات و شاخص رشد شرکت مستلزم حضور در سایر بازارها نیز هست، سمندریل حضور پررنگی در بازار حمل محموله‌های فولادی دارد و با توجه به در اختیار داشتن بیشترین تعداد واگن‌های کانتینربر در کشور، همیشه رسالتی را در راستای برقراری قطار منظم کانتینربر احساس کرده و می‌کند. همان‌گونه که مستحضرید کانتینرها اغلب متعلق به خطوط کشتیرانی یا شرکت‌هایی غیر از شرکت صاحب محموله‌ها هستند و صاحبان کالا باید در یک بازه زمانی مشخص از زمان تحویل‌گیری کانتینر از کشتی محموله آن را تخلیه و کانتینر خالی را به کشتی عودت کنند که تخطی و عدول از بازه مذکور مشمول جرایمی تحت عنوان دموراژ برای صاحبان کالا می‌شود و ترانزیت تایم غالبا طولانی حمل‌ونقل ریلی موجب عدم اقبال مشتریان به حمل محموله‌های کانتینری از طریق ریل شده است. در این راستا سمند ریل با همکاری معاونت محترم بازرگانی و بهره‌برداری راه‌آهن برای اولین بار در کشور از دو ماه قبل اقدام به برقراری آزمایشی قطار منظم کانتینربر از مبدأ بندر شهید رجایی به تهران کرده که این قطار به‌صورت روتین و منظم از مبدأ حرکت می‌کند و با ترانزیت تایم مناسب سه روزه به مقصد می‌رسد. با توجه به صرفه حمل‌ونقل ریلی نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای و سهم قابل اعتنای هزینه حمل‌ونقل در بهای تمامشده کالا می‌تواند موجب کاهش بهای تمامشده کالا برای تولیدکنندگان گرامی و خیر کثیر برای مردم کشور شود.
آیا سمندریل ریسک خالی بودن بعضی از واگن‌ها را تقبل کرده است؟
سمندریل این ریسک را متقبل شده البته باید متذکر شوم راه‌آهن هم پذیرفته در این زمینه بسته‌های حمایتی ارائه کند. رویکرد راه‌آهن در سال‌های اخیر بسیار منعطف، همراه با بخش خصوصی و مشتری‌محور شده است و حاضر به ارائه مشوق‌های متعددی در جهت راه‌اندازی کریدورهای جدید است.
تعداد ناوگان سمندریل در حوزه‌های مختلف اعم از ریلی و جاده‌ای چه تعداد است و چه زیرساخت‌های لجستیکی دیگری قابل اشاره است؟
ناوگان ریلی سمندریل شامل ۷۳۳ دستگاه واگن در سه تیپ مسطح است که با ۳۰۵ دستگاه رتبه اول مالکان این نوع واگن در کشور را داریم، همچنین ۱۴۸ دستگاه واگن خودروبر که از این حیث نیز سمندریل جایگاه نخست را در کشور دارا است و ۲۸۰ دستگاه واگن لبه‌کوتاه که این تیپ واگن‌ها معمولا برای حمل محموله‌های جنرال کارگو و فولادی استفاده می‌شود که البته این واگن‌ها قابلیت حمل کانتینر را نیز دارند. بارانداز ۹ هکتاری در آپرین که ۱۸ هزار مترمربع آن مسقف است از دیگر دارایی‌های سمندریل است که امکان ارائه خدمات تخلیه و بارگیری انواع محموله‌ها همچنین نگهداری و تحویل کالا در زمان مورد درخواست مشتری را فراهم می‌آورد. بالغ بر ۵۰ دستگاه کشنده و ۷۰ دستگاه انواع تریلر که معمولا در خدمت حمل محموله‌های ایران‌خودرو اعم از قطعات، بدنه و محصول هستند و پایانه‌ای به وسعت ۱۱ هزار مترمربع در کیلومتر ۹ جاده مخصوص تهران-کرج به حمل‌ونقل جاده‌ای اختصاص دارد از داشته‌های سمندریل در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای است. نمایندگی‌های متعدد در اقصی نقاط کشور ازجمله در بندرعباس به‌عنوان اصلی‌ترین مبدأ ورودی کشور، خراسان رضوی، اصفهان، تبریز و ... از دیگر امکاناتی است که سمندریل را قادر می‌سازد تا خدمات حمل‌ونقل و لجستیک را در کامل‌ترین و بهترین حالت ممکن به مشتریان و صاحبان کالا عرضه کند.
در این بخش به بارانداز آپرین بپردازیم که سال گذشته مراسم افتتاح آن با حضور وزیر راه و شهرسازی و مدیران محترم عامل شرکت‌های راه‌آهن و ایران‌خودرو برگزار شد. میزان سرمایه‌گذاری انجام‌شده توسط سمندریل چقدر بوده و مدت بهره‌برداری شما از این طرح چه مدت است؟
طرح بارانداز آپرین در سال ۹۶ طی یک قرارداد BOT بین سمندریل و راه‌آهن جمهوری اسلامی‌ایران برای تجهیز فضای اولیه ۴ هکتاری، با سرمایه‌گذاری ۱۱۰ میلیارد ریال و بهره‌برداری ۱۰ ساله آغاز شد ولی با توجه به شرایط اقتصادی سال ۱۳۹۷ و افزایش چشمگیر قیمت‌ها، تاکنون که ۷۵ درصد پروژه آماده و در دست بهره‌برداری است مبلغی به‌مراتب بیش از برآورد اولیه صرف شده که در حال رایزنی با راه‌آهن برای افزایش مدت بهره‌برداری و در اختیار گرفتن فضای بیشتر، متناسب با حجم سرمایه‌گذاری انجام‌شده هستیم. طرح بندر خشک آپرین در فضایی به وسعت حدود ۴۰۰ هکتار بیش از ۴۰ سال است که در راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران وجود داشته و ورود گروه صنعتی ایران‌خودرو به این مجموعه می‌تواند نویدبخش پایه‌گذاری یک دهکده لجستیک در این مجموعه بی‌نظیر باشد که در کمترین فاصله مکانی و زمانی با تهران و پایانه بزرگ جاده‌ای نسیم شهر قرار دارد. در مورد ایستگاه راه‌آهن آپرین ذکر این نکته ضروری است که اصلی‌ترین ایستگاه عملیاتی اداره کل راه‌آهن تهران در مجاورت اسلامشهر است و تمامی واگن‌های باری عبوری یا منتج به شهر تهران در این ایستگاه متوقف و بعد از مانور مجدد، به‌سوی مقاصد خود حرکت می‌کنند.
بهره‌برداری از بارانداز آپرین چه تاثیری بر کیفیت و کمیت خدمات شما داشته است؟
بارانداز آپرین مجموعه خدمات ما را به شکل معناداری کامل کرده است. بعد از افزودن حمل‌ونقل جاده‌ای به سبد خدمات قابل‌ارائه شرکت دریافتیم که بعضا صاحبان کالا آمادگی دریافت سریع و یکجای کل محموله‌های خود را ندارند و ممکن است بخواهند سفارش‌های خود را در نقاط و زمان‌های مختلفی دریافت کنند. به‌عنوان مثال بخشی از ورق‌های سفارش داده شده توسط ایران‌خودرو متعلق به قطعه‌سازان است که در گذشته ظرف مدت ۳ روز از فولاد مبارکه تا آپرین حمل شده و به منظور حمل به ایران‌خودرو در این ایستگاه مجددا تفکیک/ اتصال و به لکوموتیو متصل می‌شدند که به دلایل مختلف از جمله کمبود لکوموتیو این فرآیند و رسیدن محموله از آپرین تا ایستگاه لشکری در ایران‌خودرو که حدودا ۲۰ کیلومتر مسافت دارد نیز ۳ روز زمان می‌برد. با بهره‌برداری از بارانداز آپرین به‌عنوان حلقه مفقوده این زنجیره مدت زمان رسیدن محموله‌های فولادی به ایران‌خودرو به نصف کاهش یافته ضمن اینکه محموله‌های فولادی متعلق با قطعه‌سازان دیگر به ایران‌خودرو وارد نشده و توزیع آن به قطعه‌سازان مشمول بوروکراسی‌های حاکم بر مجموعه‌های بزرگ و حساسی مثل ایران‌خودرو نمی‌شود. بهره‌برداری از آپرین و تجهیز آن به انواع ادوات تخلیه و بارگیری از قبیل ریچ استاکر، بوم تراک، لیفتراک با ظرفیت‌های مختلف و ... سمندریل را به خودکفایی در زنجیره حمل‌ونقل و لجستیک کالا رسانده و آن را در زمره شرکت‌های موسوم به ۳PL قرار داده است که می‌تواند خدمات حمل‌ونقل را به‌صورت انبار به انبار به صاحبان کالا ارائه کند.
در مورد شرکت‌های ۳PL توضیح بیشتری بفرمایید.
شرکت‌های ۳PL عموما به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که بتوانند خدمات کریری/ حمل، لجستیک و انبارش و فورواردری را به طور همزمان ارائه کنند. بدین گونه که بتوانند کالایی را در یک نقطه از جهان از صاحب کالا دریافت کرده و با صدور یک بارنامه سراسری و حمل کالا با روش‌های مختلف حمل و در صورت نیاز انبارش آن در زمان مورد درخواست از سوی صاحب کالا در نقطه‌ای دیگر از جهان تحویل دهند.
میزان تناژ حمل بار شرکت سمندریل در سال گذشته چه میزان بوده است؟
سال گذشته در زمینه کانتینری بیش از ۳۰ هزار TEU (یک TUE معادل یک واحد کانتینر ۲۰ فوت)، بیش از ۲۰ هزار دستگاه خودرو و بیش از ۸۰۰ هزار تن انواع محموله‌های فولادی را حمل کردیم. درزمینه انبارداری هم از تمامی ظرفیت‌های موجود استفاده کردیم که از این میزان تقریبا ۶۰ درصد مربوط به گروه صنعتی ایران‌خودرو و ۴۰ درصد مربوط به صنایعی از قبیل قطعه‌سازی، صنایع فولادی، نفت و گاز کشور در قالب حمل لوله و تجهیزات بوده است.
با توجه به اینکه در سال رونق تولید قرار داریم چه برنامه‌ریزی برای حمل بار در سال جاری دارید؟
با توجه به نگاه ویژه‌ای که مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو به مقوله لجستیک دارند هدف‌گذاری فروش سال ۹۹ به نوعی برای مجموعه چالش‌انگیز بوده و با توجه به نقش پررنگ‌تری که برای سمندریل به منظور توسعه خدمات حمل‌ونقل ریلی و کاهش بهای لجستیک گروه صنعتی ایران‌خودرو در نظر گرفته‌شده است، هدف سال جاری ۵/ ۲ برابر سال گذشته برنامه‌ریزی شده و با مقایسه فروش ۵ ماهه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته این نسبت رشد تاکنون محقق شده است. در همین راستا امیدواریم بتوانیم موفقیت خود را درزمینه حمل بین‌المللی همچون سال گذشته تکرار کنیم. به این منظور با مدیران ارشد شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و ایران‌خودرو در حال مذاکره هستیم تا بتوانیم مسیر ریلی بین‌المللی را از کشورهای حوزه CIS راه‌اندازی کنیم تا بتوانیم کالاهای خریداری شده از چین را به‌صورت ریلی به داخل کشور حمل کنیم. این مسیر ریلی از کشور همسایه چین یعنی قزاقستان عبور کرده و از طریق ترکمنستان وارد خاک ایران می‌شود که طول سیر تقریبی این قطار حدود هشت هزار کیلومتر است. تا به امروز ۴ قطار از مبدا چین برای تولیدکنندگان معتبر داخلی کالا حمل کرده‌ایم و به‌عنوان یکی از دو شرکت مورد تایید راه‌آهن درزمینه حمل بین‌المللی امیدواریم بتوانیم این کریدور را به‌عنوان آلترناتیو در کنار حمل دریایی داشته باشیم.
گلوگاه و موانع حمل‌ونقل ریلی در کشور چیست؟
در صنعت ریلی محدودیت‌های زیادی داریم و یکی از این محدودیت‌ها نگاه حاکمیتی است؛ یکی از دلایل عدم اقبال به حمل‌ونقل ریلی، گران بودن این صنعت است. هر شرکت حمل‌ونقل ریلی بالغ بر ۶۰ درصد از منافع حاصل از فروش خدمات خود را تحت عنوان حق دسترسی به شبکه ریلی و حق لوکوموتیو باید به راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران پرداخت کند و علاوه بر این با توجه به سیر نامنظم و طولانی واگن‌های باری جرائم تاخیر در نظر گرفته‌شده با صاحبان کالا نیز متوجه شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی می‌شود. این موضوع عدم اقبال به دنبال داشته و موجب شده شرکت‌های زیادی در صنعت ریلی به‌صورت خصوصی فعال نباشند.
در دو سال اخیر شاهد همراهی خوب راه‌آهن بالاخص در زمینه‌های بازرگانی هستیم به گونه‌ای که به‌عنوان یک بخش دولتی با تفکر جلب بخش‌خصوصی از قالب یک شرکت دولتی خارج و تلاش می‌کند صاحبان کالا را به سمت حمل‌ونقل ریلی جلب کند. ولی چالش‌های عمیقی در صنعت ریلی داریم که یکی از آنها عدم تولید برخی از قطعات یدکی واگن‌ها در داخل کشور است. در حال حاضر بعضی از قطعات مانند چرخ، ترمز و برخی از انواع فنر در کشور تولید نمی‌شود و این قطعات بعضا به‌صورت دست دوم از خارج کشور تامین می‌شود که برون‌رفت از این وضعیت همت بالای مسوولان راه‌آهن و متولیان صنعت کشور را می‌طلبد. مضاف بر این سرقت قطعات واگن‌هاست و متاسفانه باید عرض کنم ماهی نیست که ما گزارش سرقت قطعات واگن‌هایمان را نداشته باشیم.
یکی دیگر از مشکلات نابرابری در حق دسترسی و راهبری شبکه حمل‌ونقل کشور است که باعث عدم امکان رقابت با بخش جاده‌ای مخصوصا در مسافت‌های زیر ۵۰۰ کیلومتر شده است. برای حمل در بخش جاده‌ای تقریبا هیچ هزینه‌ای بابت استفاده از جاده‌های کشور پرداخت نشده و تنها ۸/ ۴ درصد از مبلغ کرایه حمل بابت صدور بارنامه پرداخت شده و با احتساب هزینه بیمه کالا نهایتا ۱۰ درصد از مبلغ کرایه کسر می‌شود، درحالی‌که در حمل ریلی بیش از ۶۰ درصد کرایه حمل بابت حق دسترسی و حق لوکوموتیو به راه‌آهن پرداخت می‌شود. از طرف دیگر هر واگن نو باری بالای یک میلیارد تومان قیمت دارد و افزایش واگن جدید برای شرکت‌ها توجیه اقتصادی ندارد. با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری و صراحت قوانین بالادستی در اشاعه صنعت ریلی کشور امیدوارم که مسوولان توجه ویژه‌ای به این صنعت داشته باشند، چرا که این صنعت جزو سبزترین و امن‌ترین شقوق حمل‌ونقل است و یکی از شاخصه‌های توسعه‌یافتگی کشورها است.
