مدیرعامل «گلستان» از برنامه‌های توسعه بازار می‌گوید
صادرات برنج ایرانی به اروپا و آمریکا
فعالیت گلستان در صنعت برنج
در سال ۹۰ با بهره‌برداری از بزرگ‌ترین کارخانه فرآوری، شالیکوبی و بسته‌بندی برنج خاورمیانه با استفاده از ماشین‌آلات روز دنیا از کشورهای سوئیس، آلمان و ایتالیا، در جویبار مازندران، اشتغال‌آفرینی مستقیم برای ۲۵۰ نفر ایجاد شد و هم‌اکنون برنج ایرانی را در انواع و اوزان مختلف حسب نیاز مصرف‌کنندگان تولید و به بازار ارائه می‌کنیم.
ضرورت رتبه‌بندی تولیدات ایرانی
به گفته سید مهدی قیومی، مدیرعامل این شرکت، یکی از نقاط ضعف فعلی، عدم شناخت مصرف‌کنندگان از تنوع و ویژگی‌های یک برنج باکیفیت است. ازآنجا‌که تولید و فرآوری تولید این محصول می‌تواند متفاوت باشد و ارزش‌افزوده‌ای که روی محصول برنج به‌واسطه استفاده از ماشین‌آلات مدرن بوجاری و سورت ایجاد می‌شود برای مصرف‌کننده مشهود نیست طبعا شکل‌گیری فضای صحیح رقابتی در بازار با موانعی مواجه می‌شود و فضایی را برای سودجویان و واسطه‌ها فراهم می‌کند، وی می‌افزاید: ولی ما تلاش کردیم با اطلاع‌رسانی از طریق تیزرهای تلویزیونی و عرضه محصولات در سطح فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌ها و با ارائه تنوع در اوزان مختلف سهم مناسبی از بازار را برای خود جذب کنیم. وی گفت: البته دنیا جهت رفع ایراد ذکرشد برندها را رتبه‌بندی و سطح‌بندی کرده است تا مصرف‌کننده را در تصمیم‌گیری خرید به‌درستی یاری کند. ما نیز موضوع را با مدیران غذا و دارو مطرح کرده‌ایم و آنان نیز استقبال کرده و این مهم را دستور کار خود قرار دادند، ولی همان‌طور که می‌دانیم موضوعاتی که در دولت انجام می‌گیرد طی زمانی طولانی نتیجه خواهد داد. در صورت گریدبندی شرکت‌ها و برندها سازمان‌های نظارتی نیز می‌توانند موضوع قیمت‌ها را منصفانه‌تر و آگاهانه‌تر کنترل و هدایت کنند.
صادرات برنج در دستور کار
قیومی‌در مورد محصول برنج با اشاره به اینکه قیمت میانگین محصولات این شرکت از ۱۸ تا ۱۹ هزار تومان به ۲۱ تا ۲۲ هزار تومان افزایش یافته گفت: انتظار می‌رود که قیمت‌ها باز هم افزایش یابند. نکته‌ای که در مورد این محصول باید به آن اشاره کنیم آن است که در سال‌های اخیر مشکلات برنج‌کاران ایرانی کاهش یافته و به عبارتی کشاورز حق خود را در این حوزه دریافت می‌کند و با توجه به اینکه برنج ایرانی بهترین برنج کیفی دنیا است استعداد بالایی در حوزه صادرات دارد؛ بنابراین لازم است سیاست‌های دولت در این حوزه مورد بازبینی قرار گیرد. اکنون در همه جای دنیا موضوع جایگزینی تجاری بر مبنای توان خرید داخلی موضوع مرسومی است. این به آن معناست که کشورها بر مبنای توان خرید داخلی، محصول ارزان‌قیمت وارد می‌کنند و محصولات گران‌قیمت تولید داخل خود را به کشورهایی که از توان خرید بالاتری برخوردار هستند صادر می‌کنند. این موضوع باعث بازگشت ارز بیشتر از یکسو و ارتقای توان صادراتی در محصولات متنوع کشورها از سوی دیگر می‌شود.
وی معتقد است: انواع برنج ایرانی این قابلیت را دارند به کشورهای اروپایی صادر شوند و برای تعادل بازار داخلی به جای آن برنج خارجی وارد شود و به این ترتیب به‌جای سیاست‌های تعرفه‌ای یا محدودیت‌های صادراتی که هرازگاهی برای توازن بازار داخلی در پیش‌گرفته می‌شود، از این طریق تعادل به بازار بازگردد. این موضوع به‌خصوص در شرایط کنونی که ارزش دلار افزایش یافته می‌تواند ظرفیت صادراتی را افزایش دهد.
به گفته قیومی شرکت گلستان اکنون در حوزه نودل‌‍‌های تولیدی، ادویه‌جات، برنج و پسته صادرات دارد و محصولات خود را به کشورهای آمریکا، کانادا، قطر، عراق، کویت، پاکستان و به‌صورت محدود به انگلستان صادر می‌کند. به عبارتی اکنون استعداد صادراتی بالایی در این شرکت وجود دارد و واحد صادرات این شرکت نیز تقویت شده است تا بتواند در آینده نتایج و عملکرد بهتری از خود نشان دهد.
چالش‌های چای ایرانی
مدیرعامل شرکت گلستان در ادامه افزود: به دلیل شرایط ارزی و تغییرات قیمتی که در بازار چای خارجی اتفاق افتاده شرایط کشت و فروش برای تولیدکننده داخلی چای تقریبا بهبود یافته و شاهد روند افزایشی فروش در گروه چای داخله طی دو سال اخیر هستیم. از منظر کیفی نیز کیفیت تولید به همین دلایل ارتقا یافته است. در این میان با توجه به اینکه میزان مصرف ما در سال رقمی معادل حدود ۹۰ هزار تن است، اما تولید سالانه کیفی تولیدکننده ایرانی که می‌تواند با تولیدکننده خارجی رقابت کند حداکثر ۱۰ هزار تن بیشتر نیست؛ که قطعا با اصلاح بوته‌ها و کشت و بهینه‌سازی فرآوری تولید چای خشک و ارتقای تجهیزات تولیدی چای می‌توان سهم بالاتری را در مصرف چای داخلی ایجاد کرد.
وی گفت: طرح این موضوع هم که تولید داخلی بتواند با واردات این محصول رقابت کند یا در این حوزه به خودکفایی برسیم در حال حاضر منتفی است، ولی می‌توان با اقدامات حمایتی دولت، سهم مصرف چای داخله را افزایش داد چراکه چای داخله دارای مزیت‌هایی ازجمله طبیعی بودن و عدم استفاده از سموم دفع آفات در باغ‌ها است و می‌توان ادعا کرد چای داخله محصولی ارگانیک است.
ضمنا میزان برداشت سالانه حدود ۲۵ هزار تن پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود و تبعا برای پوشش میزان مصرف کشور نیاز به واردات خواهیم داشت. به گفته قیومی تولیدکننده‌های بخش خصوصی هرچند در حوزه چای خارجی فعالیت می‌کنند، اما نگاه ویژه‌ای به پتانسیل‌های چای داخلی هم دارند و علاقه‌مند هستند در حوزه سرمایه‌گذاری در چای ایرانی ورود کنند. واقعیت آن است که اکنون پتانسیل‌های تولید چای داخلی کاهش یافته و عوامل متعددی نیز در این زمینه اثرگذار بوده است. در چند سال اخیر بسیاری از زمین‌های مرغوب در پروسه‌های ویلاسازی از بین رفته‌اند. از طرفی سیر مهاجرت کشاورزان به شهرها و عدم رعایت استانداردها در حوزه‌های برداشت و ایجاد ضایعات بالا در تولید چای همگی باعث شده تا پتانسیل‌های تولید کاهش یابد. اکنون متولی این موضوعات وزارت کشاورزی است که برنامه‌های کاری مقطعی آنها چندان به نتیجه نمی‌رسد و پیگیری‌های بیشتر از طرف دولت را می‌طلبد.
همه محصولات گلستان
وی گفت: این شرکت در حوزه حبوبات محصولات باکیفیت و داخلی عرضه می‌کند. همچنین عرضه انواع ادویه‌جات و چاشنی‌های غذایی با دو برند هاتی کارا و گلستان نیز فعالیت دیگر این شرکت و برندهای زیرمجموعه آن است. در فروش فله و بسته‌بندی محصولاتی مانند کشمش، پسته، زعفران، تنقلات در انواع گروه‌های تخمه، بادام‌زمینی و سایر مغزها، قند و شکر، تن ماهی، نبات، زرشک، نمک و انواع غذاهای نیمه آماده نیز این شرکت فعالیت می‌کند. در حوزه چای پاکتی داخلی نیز این شرکت تولید و بسته‌بندی این محصول را انجام می‌دهد. گلستان جز زعفران و کشمش که در فرآیند بسته‌بندی این دو محصول فعالیت می‌کند در سایر محصولات اغلب تولیدکننده نیز هست که البته در حوزه‌هایی مانند حبوبات سهم تولید و بسته‌بندی متغیر بوده و تمام آن تولید نمی‌شود.
قیومی گفت: این شرکت که در حال حاضر ۲ هزار نیروی مستقیم شاغل در اختیار دارد در سال ۹۸ حدود هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان فروش داشته که برنامه‌ریزی امسال آن ۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان است.
مضرات افزایش قیمت محصولات
مدیرعامل شرکت گلستان درباره مشکلاتی که تولیدکننده‌های داخلی به‌خصوص در حوزه تولید مواد غذایی در سال‌های اخیر با آنها روبه‌رو شده‌اند محصول چای را مثال زده و گفت: این محصول هرچند در دو سال اخیر ۵/ ۲ برابر افزایش قیمت را تجربه کرده است، اما واقعیت آن است که این موضوع روی قدرت خرید مصرف‌کننده اثر منفی داشته است که این موضوع برای تولیدکننده نیز سودمند نیست. از سوی دیگر با افزایش قیمت ارز و مواد اولیه، سرمایه در گردش و توان مالی تولیدکننده کاهش یافته است درنتیجه در مقاطعی کاهش نقدینگی را ایجاد کرده؛ بنابراین در این مقاطع خاص از دولت انتظار داریم از تولید حمایت کند.
به گفته وی، نباید فراموش کنیم که تحریم هزینه‌های مختلفی را در حوزه باربری بین‌المللی، کارمزدهای بانکی، مواد اولیه، بیمه‌ها و ... ایجاد کرده است؛ درنتیجه قیمت تمام‌شده افزایش و حاشیه سود تولیدکننده کاهش یافته است بنابراین امیدواریم دولت در این زمینه شرایط را درک کند و حمایت‌های لازم را انجام دهد.
طرح‌های توسعه‌ای گلستان
مدیرعامل شرکت گلستان در ادامه افزود: این شرکت در حوزه طرح‌های توسعه‌ای خود در آینده قصد دارد ارتقای ظرفیت‌های تولیدی و ارتقای ماشین‌آلات را در دستور کار خود قرار دهد. این شرکت در حوزه فروش جهش مناسبی ایجاد کرده است و به همین دلیل قصد دارد ظرفیت‌های تولید را نیز ارتقا دهد.
از سوی دیگر این شرکت در حال بررسی موضوع حضور در بازار سرمایه نیز هست. آن‌طور که مدیرعامل گلستان می‌گوید طرح حضور در بازار سرمایه اکنون در معاونت طرح و برنامه هلدینگ در حال بررسی است تا در آینده بتواند در بورس حضور یابد. همچنین توسعه عملیات فروش از طریق توسعه حوزه‌های فروش نیز در دستور کار است و مدیران آن قصد دارند نمایندگی‌های فروش را به ۱۲۰ هزار واحد برسانند.
وی گفت: از مهم‌ترین اقدامات شرکت‌ها در حفظ و افزایش سهم بازار در صنعت غذایی، توسعه و تجهیز امکانات تولیدی است. در این راستا به‌روز کردن ماشین‌آلات سورت و تولیدی در بسته‌بندی چای و سایر اقلام غذایی، تاسیس بزرگ‌ترین و به‌روزترین کارخانه شالیکوبی در شمال کشور، تجهیز و استقرار ماشین‌آلات اروپایی در تولید محصول نودل و تجهیز آزمایشگاه‌های اکرودیته در صنعت غذایی انجام گرفته است. به گفته قیومی ما در این شرکت به‌عنوان یکی از شرکت‌های بزرگ بازار مواد غذایی، تجربه نوسانات زیادی را داشته‌ایم و همواره سعی کردیم در دل مشکلات، فرصت‌های جدیدی را پیدا کنیم و به فعالیت خود ادامه دهیم. طبیعتا در آینده هم این روند ادامه می‌یابد و صنعت مواد غذایی کشور می‌تواند فاصله خود را با برندهای بزرگ دنیا کاهش دهد. البته در این مسیر همراهی دولت بسیار بااهمیت است.
توصیه‌ها و پیشنهادها در خصوص ارتقا و رشد حوزه صنعت غذایی
وی گفت: با توجه به اینکه امسال سال جهش تولید است و تمرکز دولت و سایر قوا بر این موضوع معطوف است که چگونه مشکلات موجود در حوزه‌های مختلف تولید کاهش یابد، ستاد مدیریت بحرانی در این زمینه تشکیل شده است؛ اما به‌رغم همه رایزنی‌هایی که در حوزه منابع مالی و سایر حوزه‌ها صورت گرفته، آنچه شایسته تولید و حمایت از تولید است هنوز اتفاق نیفتاده است. به‌عنوان نمونه هنوز در حوزه موضوع چک‌های برگشتی با بانک مرکزی به توافقی نرسیده‌ایم و باآنکه از ستاد تسهیل مصوبه دریافت شده، اما نهادهای مربوطه تاکنون اقدامی نکرده‌اند. قیومی در ادامه افزود: این در شرایطی است که در سال‌های اخیر هزینه‌های حوزه تولید از جمله قیمت سوخت، نرخ نگهداری ماشین‌آلات و هزینه حمل‌ونقل و دستمزد، همگی افزایش‌یافته است؛ هرچند این افزایش‌ها در قیمت محصول لحاظ می‌شود، اما سرمایه در گردش شرکت‌ها با همه این مشکلات کاهش می‌یابد، بنابراین دولت و نهادهای ذی‌ربط نباید به شرایط اقتصادی که یک تولیدکننده در آن قرار دارد بی‌توجه باشند. وی در نهایت گفت: یکی از موضوعاتی که تولیدکننده با اداره استاندارد، وزارت بهداشت و نهادهای ذی‌ربط حوزه کیفیت اختلاف‌نظر دارد آن است که دولت تنها به دنبال یکنواختی قیمت‌ها است و موضوعاتی مانند سطح کیفی محصولات برای آن چندان مطرح نیست. در کشوری که مواد اولیه به اشکال مختلف تامین و بسته‌بندی می‌شود این موضوع باید رتبه‌بندی‌های خاص خود را داشته باشد؛ بنابراین رقابت قیمتی در این شرایط مفهومی ندارد، زیرا زمانی می‌توان این شاخص را مطرح کرد که مصرف‌کننده جایگاه برندهای مختلف را در کشور بشناسد. در چنین شرایطی مصرف‌کننده حاضر است قیمت‌های مختلف را برای محصولات با رتبه‌بندی‌های متفاوت بپردازد و این به معنای آن است که در ایران رقابت قیمتی عملا معنا ندارد و زیرساخت‌های آن مانند کشورهای اروپایی اصولا مهیا نیست.
