داستان زندگی و کار محمدکریم فضلی، بنیان‌گذار گروه صنعتی گلرنگ
خداحافظی با کارآفرین خودساخته
کسی که از دوران کودکی نزد پدرش در یک عطاری ساده کار کرد و بعدها با راه‌اندازی «گروه صنعتی گلرنگ» تبدیل به یکی از بنام‌ترین کارآفرینان ایران شد. او پیش از انقلاب و در سال ۱۳۵۱ شرکت تولیدی «پاکشو» را بنیان‌گذاری کرد و پس از انقلاب و در سال ۱۳۸۲ به همراه فرزندش مهدی فضلی، هلدینگ بزرگ گلرنگ را بنیان نهاد که امروز یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های صنعتی کشور در بخش خصوصی است. اما حاج محمدکریم فضلی که بود و چگونه توانست نهال شرکتی را بکارد که امروز نه تنها در داخل کشور، بلکه در آن‌سوی مرزها نیز به برندی شناخته شده بدل شده است؟
حاج کریم فضلی در هفتم اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۱ در شهر تویسرکان استان همدان به دنیا آمد. او در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شد و پدرش از کسبه خوشنام بود. پس از پشت سر گذاشتن دوران نوجوانی، محمد کریم مسوولیت تشکیل خانواده را پذیرفت و در ۲۰ سالگی ازدواج کرد. بعدها برای بهتر کردن شرایط زندگی‌اش ابتدا راهی همدان شد و بعد به پایتخت آمد تا شاید بتواند شغل بهتری پیدا کند. او از سنین کم در عطاری پدر کار کرده بود، روحیاتش با گل و گیاه و عطر انواع رستنی‌ها و شوینده‌های طبیعی آمیخته شده بود، همان چیزی که در آینده هم مسیر زندگی و سرنوشتش را عوض کرد.
بعد از دو، سه سال تجربه فعالیت و کارهای مختلف، فکری ویژه به ذهن محمدکریم آمد و شاید همین موضوع بود که زندگی‌اش را به‌طور جدی با شوینده‌ها آمیخته کرد و منتج به راه‌اندازی واحد‌های تولیدی مختلفی شد. مرحوم فضلی در جایی گفته بود: «تصمیم گرفتم با توجه به تجربه کودکی، صابون‌سازی و تولید محصولات شوینده را شروع کنم، خودم کارگاه کوچکی دایر کردم و بازاریابی محصولات خود را به‌طور گسترده در دست گرفتم. محصولاتم را با عنوان موسسه تولیدی و شیمیایی گلرنگ به بسیاری از بیمارستان‌ها، هتل‌ها و سازمان‌ها می‌فروختم و این روند تا اوایل دهه ۵۰ ادامه داشت تا اینکه به‌صورت رسمی شرکت پاکشو را تاسیس کردم و فعالیت‌هایم را بیش از گذشته توسعه دادم.»
البته در آن سال‌ها مقیاس کار حاج محمدکریم چندان بزرگ نبود، اما رفته رفته و سال به سال با تلاش و برنامه‌ریزی دقیق، پیشرفت و توسعه بیشتری در واحد‌های تولیدی‌اش رخ داد و همزمان بر تعداد کارگران و کارمندانش اضافه شد. کار او چنان گسترش پیدا کرد که او به یک کارآفرین واقعی تبدیل شد و رویاهایش که راه‌اندازی کارهای بزرگ بود رنگ واقعیت به خود گرفت. این روند تا به امروز ادامه پیدا کرده است، به‌طوری که باید شرکت گلرنگ را یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های صنعتی کشور بنامیم.
نمونه‌ای بسیار موفق از شرکت‌های عظیم متعلق به بخش خصوصی که به معنی واقعی کلمه از هیچ شروع کرده و حالا به همه چیز رسیده و همچنان در حال رشد و توسعه است. گلرنگ مجموعه‌ای صنعتی است که از همه جهت می‌تواند الگویی برای دیگر شرکت‌های دولتی و خصوصی باشد، مجموعه‌ای صنعتی با بیش از ۴۰ برند که در گروه‌های متنوع تولید کالا از انرژی گرفته تا دارو و از تولید شوینده تا مواد غذایی فعالیت دارد و بیش از ۱۷ هزار نفر در آن مشغول به کار هستند. شرکتی که به‌صورت خانوادگی اداره می‌شود.
گلرنگ حالا به نقطه‌ای رسیده که به جرات می‌توان گفت تا کنون کمتر شرکت بخش خصوصی در ایران به آن نقطه رسیده است. مجموعه‌ای صنعتی که تنها می‌توان آن را با گروه‌های صنعتی مانند صنایع بهشهر در پیش از پیروزی انقلاب مقایسه کرد.
یکی از مهمترین تحولات سال‌های اخیر در مجموعه گلرنگ راه‌اندازی هلدینگ گلرنگ یا همان گروه صنعتی گلرنگ در سال ۱۳۸۲ بوده است که شرکت‌های مختلفی مانند پاکشو، گلپخش اول، گلرنگ پخش، پدیده شیمی نیلی، پدیده شیمی پایدار، گلبرگ بهاران، ماریناسان، پدیده پایدار، آرین پخش پیشرو و... را شامل می‌شود.
این مجموعه علاوه بر حضور در صنایع آرایشی - بهداشتی در یک دهه گذشته بخشی از تمرکز خود را روی تولید محصولات خوراکی همچون روغن نباتی گذاشته است. به غیر از این‌ها، راه‌اندازی سوپرمارکت‌های افق کوروش، احداث مجتمع کوروش و سرمایه‌گذاری در ساخت فیلم، سریال و توزیع و... از دیگر فعالیت‌ها و اقدامات این مجموعه بوده است. بر اساس آنچه از سوی گروه صنعتی گلرنگ اعلام شده است، هم اکنون بعد از نزدیک به نیم قرن فعالیت، بیش از ۱۷ هزار نفر کارمند و کارگر در این مجموعه مشغول به کار هستند. هدف‌گذاری مدیران گروه صنعتی گلرنگ، ورود گلرنگ به فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان تا سال ۱۴۰۴ است، به گونه‌ای که ۴۰ درصد از فروش این گروه صنعتی از طریق صادرات باشد.
اما یکی از چالش‌های بزرگ در مجموعه‌های صنعتی بخش خصوصی در ایران که در بسیاری از مواقع هم گروه‌های صنعتی را با مشکل روبه‌رو می‌کند، دوران انتقال بین نسلی است، کاری که حاج محمدکریم به خوبی آن را انجام داد. زمانی که موسس مجموعه کار را به فرزند یا فرزندان خود منتقل می‌کند، نظام و ساختار مجموعه صنعتی یکباره به هم می‌خورد و حتی اختلاف‌هایی شکل می‌گیرد، اتفاقی که در مجموعه صنعتی گلرنگ با مدیریت درست کریم فضلی رخ نداد و واگذاری مدیریت به نسل بعد، نه تنها جلوی پیشرفت مجموعه را نگرفت، بلکه خونی تازه در رگ‌های آن تزریق کرد و باعث شد مجموعه صنعتی گلرنگ به هلدینگ بزرگ گلرنگ تبدیل شود و با استفاده از اصول مدیریت روز، توسعه کمی و کیفی پیدا کند.
یکی از خصلت‌های مهم حاج محمد کریم، اعتقاد به نسل جوان تحصیلکرده بود. به دلیل وجود همین روحیه، او به تدریج هدایت واحد‌هایش را به پسرش سپرد. از سال ۱۳۷۲ حاج محمد کریم هدایت واحد‌های تولیدی را به پسرش مهدی فضلی سپرد و خود نقش پدر معنوی، هدایت‌گر مجموعه و ریاست هیات مدیره را بر عهده گرفت.
در طول نیم قرن فعالیت صنعتی، محمد کریم فضلی و فرزندش همیشه در کنار کار به امور خیریه و مسوولیت اجتماعی هم اهمیت ویژه‌ای داده‌اند، به گونه‌ای که هم اکنون این مجموعه یک خیریه فعال دارد و در زمینه همکاری‌های صنعت و دانشگاه گام‌های بسیاری برداشته و با دانشگاه‌های شریف و تهران پروژه‌های متعددی را اجرا کرده است. مهدی فضلی فرزند حاج کریم فضلی در جایی گفته است: «خدمت بهتر و بیشتر به این معنا که بتوانیم در جهت مولفه‌های مثبت رشد اقتصادی کشور در حد بضاعت و توان، قدم‌های محکم‌تر و بلندتری برداریم هدف اصلی مجموعه گلرنگ است. ایده بنیادی ما این بود که از طریق ایجاد صنایع مختلف، بتوانیم در جهت جایگزینی واردات و افزایش صادرات با کیفیت جهانی که همانا اشتغال بیشتر را نیز در کشور به ارمغان می‌آورد بکوشیم و سطح باور و اعتماد مصرف‌کنندگان را نسبت به محصولات ایرانی افزایش دهیم و بهتر کنیم.»
اما حاج محمدکریم فضلی در اواسط هفته‌ای که گذشت در سن ۸۸ سالگی چهره در نقاب خاک کشید تا میراث بزرگی را بعد از رفتنش به جا بگذارد که در خدمت اعتلا و پیشرفت صنعت کشور باشد. این کارآفرین در سال ۱۳۹۵ از سوی اتاق بازرگانی تهران در اولین مراسم اعطای نشان امین‌الضرب برنده این نشان شد تا برگی دیگر بر کارنامه پر افتخارش افزوده شود.
مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، پس از در گذشت حاج محمدکریم فضلی در صفحه شخصی خود درباره او نوشت: «کریم فضلی به معنی واقعی یک کارآفرین خودساخته، مردی پرتلاش و خستگی‌ناپذیر بود. حاج محمد کریم فضلی در طول بیش از نیم قرن فعالیت تولیدی و صنعتی همیشه به توسعه کار و اشتغا‌ل‌زایی فکر می‌کرد. او اعتقاد و اعتماد بسیاری به نیروهای جوان تحصیلکرده داشت و یک وطن‌پرست بود و پیشرفت صنعتی ایران یکی از اهداف مهم زندگی‌اش محسوب می‌شد.» کریم فضلی در یکی از مصاحبه‌هایش گفته است: «همیشه نگران و ناراحت بودم که چرا ما باید همه چیز را وارد کنیم و خود نظاره‌گر کار و پیشرفت دیگران باشیم؟ ناراحت‌کننده‌تر اینکه می‌دیدم هموطنانم به مصرف کالاهای خارجی افتخار هم می‌کنند و دنبال این گونه کالاها هستند. بنابراین تصمیم گرفتم با توجه به تجربه کودکی، صابون‌سازی و تولید محصولات شوینده را شروع کنم و نیاز کشور را تامین کنم.»
نکات مهم:
گلرنگ بیش از ۴۰ برند که در گروه‌های متنوع تولید کالا از انرژی گرفته تا دارو و از تولید شوینده تا مواد غذایی فعالیت دارد و بیش از ۱۷ هزار نفر در آن مشغول به کار هستند.
هم اکنون بعد از نزدیک به نیم قرن فعالیت، بیش از ۱۰ هزار نفر کارمند و کارگر در این مجموعه مشغول به کار هستند.
یکی از خصلت‌های مهم حاج محمد کریم، اعتقاد به نسل جوان تحصیلکرده بود. به دلیل وجود همین روحیه، او به تدریج هدایت واحد‌هایش را به پسرش سپرد.
