درگذشت پدر خودروسازی ایران

هفت سال بعد، اعلام شد که سرمایه شرکت در همین مدت کوتاه، بیش از ۱۲ برابر شده و ایران ناسیونال از نظر کیفیت و کمیت تولید، در ردیف بزرگ‌ترین خودروسازان آسیا قرار گرفته است. پس از آن، در سال ۱۳۵۲، ایران ناسیونال اعلام کرد که خودکفایی در تولید قطعات یدکی را در راس برنامه‌هایش قرار داده است. اما نقطه عطف فعالیت شرکت ایران ناسیونال، تولید پیکان در این شرکت بود. برادران خیامی در اردیبهشت ۱۳۴۶ سالن تولید پیکان را، با امتیاز گروه روتس انگلستان که بعدا به کرایسلر بریتانیا تغییر نام داد و بعد از آن نیز با امتیاز شرکت تالبوت، ساختند. گفته می‌شود خیامی‌ها با تولید پیکان در شرکت ایران ناسیونال به نوعی به شکل‌گیری طبقه متوسط شهری کمک کردند و منجر به تغییر سبک زندگی مردم شدند. آنچه مشخص است ایران ناسیونال کارخانه‌ای بود که به‌طورمعمول مقامات دولتی کشورهای بازدید‌کننده از ایران را میزبانی می‌کرد و به‌عنوان افتخار ملی، در کشوری که مسیر مدرنیته را به سرعت طی می‌کرد، معرفی می‌شد.  به این ترتیب در مجموع از سال ۱۳۴۸، که زمان شروع تولید خودروی سواری پیکان بود، تا سال ۱۳۵۷ که انقلاب اسلامی در ایران رخ داد، برادران خیامی نزدیک به ۴۰۰ هزار دستگاه انواع خودروی پیکان را تولید و عرضه کردند. البته این دو برادر در سال ۱۳۵۱ راه تجاری خود را از یکدیگر جدا کردند و از آن سال ایران‌ناسیونال فقط به محمود خیامی تعلق داشت و خود آن را اداره می‌کرد. همان‌طور که عنوان شد پیکان خودرویی برای طبقه متوسط شهری ایران بود که نخست‌وزیر وقت این کشور نه تنها از مشتریان پر و پا قرصش بود که آرزو داشت «هر ایرانی روزی یک پیکان داشته باشد».

پایه‌گذاری ایران‌خودرو

از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ پیکان در مدل‌های مختلف کار، لوکس، پیکان جوانان، استیشن و وانت و اتوبوس در مدل‌های اتوبوس ۳۰۲ شهری، بیابانی و سوپرلوکس و مینی‌بوس و آمبولانس تولید می‌شد. افزایش تولید از سال ۱۳۴۶ شروع و سرانجام در سال ۱۳۵۶ حدود ۹۸هزار دستگاه پیکان تولید شد. در سال ۱۳۵۲ هدف و سیاست اصلی شرکت بر مبنای تولید داخلی قطعات و خودکفایی مطرح شد، که در این راستا شرکت‌های بلبرینگ، پیستون و ایدم تبریز و شرکت رضای مشهد و ریخته‌گری تاسیس شد. در سال ۱۳۵۳ با افزایش قیمت نفت و درآمدهای ارزی، شرکت ایران ناسیونال به‌منظور حفظ بازار تصمیم به تولید خودروی دیگری جز پیکان گرفت و سهام شرکت نیز در همین سال وارد بورس شد و حدود ۴۵ درصد از سهام شرکت به عموم واگذار شد.  در اواخر سال ۱۳۵۶ و اوایل سال ۱۳۵۷ با توجه به اینکه پیکان قدیمی شده بود، تجدید مدل آن در دستور کار قرار گرفت و بر همین اساس به‌منظور تولید خودروی جدیدتری با پژو فرانسه مذاکراتی انجام گرفت که در نهایت منجر به عقد قرارداد تولید پژو ۳۰۵ شد. اما قبل از انجام کار و همزمان با وقوع انقلاب اسلامی تمامی صنایع، ملی شد و در اختیار دولت قرار گرفت. با وقوع انقلاب اسلامی به موجب بند الف قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران مصوب ۱۶/ ۴/ ۱۳۵۸ شورای انقلاب اسلامی، شرکت ایران ناسیونال به اعتبار نوع صنعت، زیرمجموعه سازمان صنایع ملی با مدیریت وزارت صنایع قرار گرفت و ملی اعلام شد. اما به مناسبت درگذشت محمود خیامی بنیان‌گذار ایران خودرو اتاق بازرگانی تهران بیوگرافی از وی منتشر کرد.

 در بیوگرافی محمود خیامی آمده است که وی سال ۱۳۰۸ در یک خانواده روحانی در مشهد به دنیا آمد و برادری به نام احمد داشت که نام آنها در تاریخ فعالیت‌های اقتصادی‌شان به هم گره خورد. پدر خیامی‌ها یعنی حاج علی‌اکبر در تجارت حمل‌ونقل فعالیت می‌کرد. او پس از جنگ جهانی دوم یک تعمیرگاه در مشهد ساخت که پسرانش آن را اداره می‌کردند. علاقه بنیان‌گذاران ایران ناسیونال از همین تعمیرگاه به خودرو و خودروسازی آغاز شد. بعضی نقل کرده‌اند که خیامی‌ها در کودکی از فرط علاقه به ماشین ساعت‌های زیادی از روز را به شستن ماشین و پاک کردن شیشه خودروها در خیابان می‌گذراندند و در همین مسیر با موتور خودرو بیشتر آشنا شدند. در مطلبی از نزدیکان خیامی‌ها نقل شده که علاقه احمد خیامی به خودرو آن‌قدر زیاد بود که سال‌های بعد در کارخانه‌اش ۱۵ هزار کارگر و کارمند کار می‌کردند و تولید سالانه پیکان به یکصد و ۵۰ ‌هزار عدد رسید، هر وقت خودرو خودش یا نزدیکانش عیب و ایراد پیدا می‌کرد در مقابل چشم کارگران و راننده‌ها کتش را می‌کند، آستین‌هایش را بالا می‌زد و مشغول تعمیر خودرو می‌شد. در ادامه بیوگرافی احمد خیامی آمده است که وی کار خود را در تهران با اجاره مغازه کوچکی برای فروش قطعات یدکی در خیابان اکباتان آغاز کرد و سپس فعالیت خود را گسترش داد. در نهایت اینکه وی در دهه ۴۰ برای یافتن شغلی تازه راهی اروپا و آمریکا شده بود که در این بین قراردادی با هیلمن امضا کرد و در ادامه، ایران ناسیونال با همکاری این دو برادر و همراهی رضا نیازمند تاسیس شد. سرانجام در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۶، آرزوی بزرگ احمد خیامی محقق و کارخانه ایران ناسیونال افتتاح شد.